Cacy Ślązacy, Polacy byle jacy           

Aleksander Lubina

Cacy Ślązacy, Polacy byle jacy                        

 Pisze Pior Zdanowicz: (…) Niestety, nasi oponenci mogą poprzestać na swoim prymitywnym: „nie bo nie” i to wciąż oni będą mieli „rację”, dopóki my – używając merytorycznych argumentów – nie przekonamy śląskiej, polskiej, a nawet międzynarodowej opinii publicznej, że to nasze racje są rozsądne i logiczne. (…)

https://wachtyrz.eu/piotr-zdanowicz-frajne-godki-o-slonskij-godce-1/

Komentarz: Racje pozostają racjami niezależnie od opinii, a szczególnie od opinii publicznej. Racje górno-śląskie oczywiście zawierają w wielu wypowiedziach śląskich elit, ale może jednak nie do końca są sformułowane rozsądnie i logicznie.

Racje najczęściej są podzielone.

 

Perspektywa

Nie wiem, kto neguje wszystko, co polskie? Nie ja odpowiadam za kulturę i wykształcenie wszystkich moich ziomków.

Nie odpowiadam też za  kulturę i wykształcenie „szeregowych” mieszkańców Warszawy, Poznania czy Białegostoku, (którzy)widzą w nas li tylko jakiś przaśny ludek, żyjący gdzieś między hałdą, kopalnią i piecem martenowskim, którego cała „inność względem innych Polaków” polega na tym samym, na czym polega na przykład inność mieszkańców Warszawy prawobrzeżnej i lewobrzeżnej.

Nie jestem przekonany, czy „czy jako śląska nacja, przez wiele ostatnich lat dawaliśmy szansę przeciętnemu mieszkańcowi Polski na poznanie śląskiego języka, kultury, historii i tożsamości?…”

Nie zgadzam się ze stwierdzeniem Zdanowicza, że  śląskość i język śląski Polakowi z Lubelszczyzny, kojarzy się  z śląskością jako zespół „Śląsk”, haje Bercika z Andzią oraz szlagry śpiewane karykaturalną śląszczyzną i czerpiące muzyczne inspiracje (wiem, przesadziłem) z ludowej muzyki bawarskiej… tyrolskiej, a może nawet z ludowej muzyki Ludów Bantu, ale na pewno nie z tradycyjnej muzyki śląskiej… Znam innych Polaków z Lubelszczyzny i nie tylko.

Polacy nie psują kultury Górnego Śląska bardziej niż kultury Polski – wystarczy włączyć TV, radio, komputer, a ostatnio pójść do filharmonii, teatru i muzeum.

Za kulturę Górnego Śląska odpowiadają przede wszystkim sami Górnoślązacy!

 

Godka

Jest mi to stosunkowo obojętne jak kto traktował i traktuje godkę. Jeśli ktoś traktuje ją „jak kukułcze jajo”, u kogoś „wzbudza zgorszenie i pogardę”, traktuje  „jako coś skrajnie kolokwialnego, egzotycznego i rubasznego…”, to zmienia to niewiele  w samej godce.

Daleki jednak jestem od generalizowania, że robią to Polacy, bo nie wszyscy tak robią – ale to powtarzanie truizmu. No i godki nie traktują tak wyłącznie Polacy, bo nie tylko wśród Polaków zdarzają ludzie niemądrzy.

Pisze pan Zdanowicz: „Oczywiście nie bez znaczenia jest zapewne fakt, iż przez wiele lat, (…) wtłaczano w umysł, że mowa Ślązaków to „gwara” – prymitywna i zgermanizowana forma języka polskiego. Stąd blisko do obrazu Ślązaka jako nieuświadomionego Polaka-prostaka, który posługiwał się ową gwarą, ponieważ z powodu zacofania, a także konszachtów ze „Szkopami” oraz zwyczajnej „wieśniackiej” przekory, nie chciał lub nie potrafił nauczyć się poprawnego języka polskiego.”

No Panie Piotrze, to jest tak, że jeden wtłacza, a drugi pozwala sobie wtłoczyć. Wśród „wtłaczających” nie są też wyłącznie „całe zastępy Kresowiaków – niosąc zapyziałym (dwujęzycznym w mowie oraz piśmie) Ślązakom, kaganek oświaty, i już na miejscu wymieniając ów kaganek na śląską elektryczność w pakiecie z murowanymi domami oraz ich wyposażeniem.

 

Edukacja

Wśród tych mijających się z prawdą i nauczających języka polskiego niezgodnie z obowiązującymi programami są także Górnoślązaczki i Górnoślązacy i są współodpowiedzialni za to, co dzieje się w szkołach na Górnym Śląsku. Podstawa programowa ma zapisy nakładające obowiązek „realizowania” Europejskich Kompetencji Kluczowych. ¹⁾ Wśród nauczycieli niewywiązujących się z tego obowiązku jest niewątpliwie sporo Górnoślązaczek i Górnoślązaków.

Możliwości nauczania/uczenia się o/w Górnym Śląsku tkwią także w obowiązku pragmatyzacji/przybliżania/zrozumienia celu lekcyjnego, czyli ze znalezienia odpowiedzi, jak dany temat ma się do rzeczywistości uczennicy i  ucznia, czyli w sumie do „hajmatu” niematerialnego i materialnego.

Do matury uczennice i uczniowie przesiadują w szkołach przez około 1400 godzin matematyki, 750 godzin religii, 600-750 języka pierwszego  i 500 godzin historii oraz 450-500 języka drugiego,  oraz około 1400 godzin języka polskiego. Liczyłem 12 lat razy 30 tygodni razy liczba godzin w tygodniu. W moich rocznikach i gdzies do końca wieku było 40 tygodni.

 

Celem zobrazowania możliwości (i obowiązku) „zintegrowanego nauczania regionalnego” podaję dla przykładu tematy maturalne z lat ubiegłych umożliwiające nawiązanie do realiów Górnego Śląska:

Matura 2015:

• Wolna wola człowieka czy siły od niego niezależne – co przede wszystkim decyduje o ludzkim losie? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanego fragmentu Lalki, całego utworu Bolesława Prusa oraz innego tekstu kultury.

Matura 2016:

• Czy warto kochać, jeśli miłość może być źródłem cierpienia? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do fragmentu Dziadów cz. IV Adama Mickiewicza i do innych tekstów kultury.
• Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów. (Utwór „Dałem słowo” Zbigniewa Herberta ²⁾ ).

Matura 2017:

• Praca – pasja czy obowiązek? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Ziemi, planety ludzi Antoine’a de Saint-Exupéry’ego oraz do wybranych tekstów kultury.

Matura 2018:

• Tęsknota – siła niszcząca czy budująca ludzkie życie? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Lalki, całej powieści Bolesława Prusa oraz wybranego tekstu kultury.
• Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. (Utwór [Bądźmy dla siebie bliscy bo nas rozdzielają] Ernesta Brylla).

Matura 2019:

• Czym dla człowieka może być wolność? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Dziadów cz. III, całego dramatu Adama Mickiewicza oraz wybranego tekstu kultury.

Matura 2020:

• Jak wprowadzenie elementów fantastycznych do utworu wpływa na przesłanie tego utworu? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanych fragmentów Wesela, do całego dramatu Stanisława Wyspiańskiego oraz do wybranego tekstu kultury.

Matura 2021:

• Czy ambicja ułatwia człowiekowi osiągnięcie zamierzonego celu? Rozważ problem, odwołując się do fragmentu Lalki Bolesława Prusa, całego utworu oraz do wybranego tekstu kultury.
• Miasto – przestrzeń przyjazna czy wroga człowiekowi? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Ziemi obiecanej Władysława Stanisława Reymonta oraz do wybranych tekstów kultury.

Czyżby rzeczywiście w ramach przygotowywania na różnych podyplomówkach i kursach nie udało się wykształcić nauczycieli dającym sobie radę z nauczaniem wielokulturowym, czy zintegrowanym nauczaniem przedmiotów ogólnokształcących.

 

Generalizacja prowadzi do nikąd

Wśród tzw. Kresowiaków nie byli wyłącznie tacy, którzy z kulturą użytkową spotkali się dopiero w okolicach Opola i Kędzierzyna.  Tam postały szkoły językoznawstwa oraz matematyki i mnóstwo patentów rejestrowanych w Wiedniu. Tam jest Cmentarz Łyczakowski – piekno i pamięć. ³⁾

To tak trochę podobnie jak z Ślązaczkami i Ślązakami – w niektórych obejściach na środku placu był gnojok, a u jego brzegu haźlik…

Nie zamierzam się dalej licytować i pisać o drogach, bogatych miastach, koloniach robotniczych, liniach kolejowych, murowanych wsiach, elektryfikacji, gazyfikacji, kanalizacji.  Nie były to na Śląsku dokonania wyrosłe na gruncie polskojęzycznym. Takimi  dokonaniami szczycą się także w Wielkopolsce i na Mazurach, w Galicji, że nie wspomnę krajów nadbałtyckich oraz na ziemiach powołżańskich i banackich.

Niemcy spoza Germanii Major wydali sporo Noblistów…

 

Zdrajcy

Ślązacy skorzystali ze zgody Polaków, żeby „pogaworzyć w tym ich prymitywnym bełkocie. – Przecież to mogło być nawet śmieszne… No i stało się – kabarety, biesiady śląskie i jeden „swojski” Pan Profesor odkrywający w śląskiej „gwarze”, nieznane dotąd pokłady polskiej tradycji. Oto bowiem tam, gdzie inni słyszeli tylko prymitywny jazgot śląskich „fizoli”, on słyszał staropiastowski język, którym drzewiej wszyscy Polacy mówić raczyli…”

No jakby to powiedzieć… i wśród Ślązaków wielu jest wyznawców rodła, którym każdy orze, jak może. Ostatecznie wielki „śląski” noblista mówił: Mam muss sich arrangieren. (Tego typu opinii nie czytałem i nie słyszałem u Grassa, Canettiegoi Herthy Müller. Może warto by o tym pogadać?)

Co do Pana Profesora… No cóż oklaski otępiają słuch, a światła rampy oślepiają. Postsocjalistyczny lans niekoniecznie idzie w parze z naukową rzetelnością.

Co do elit politycznych, to budzą się przed wyborami, żeby zebrać a głosy, a potem… widać i słychać.

Nie lubię kabaretu RAK, nie tylko dlatego że opowiada wice niby po śląsku, ale przede wszystkim za to, że opowiada kiepskie dowcipy, bo być może te lepsze wyopowiadał już Masztalski, spisali Ligoń i prof. Simonides.

Nie przepadam za Pōmstōm po Śląsku, bo brak tu i szacunku dla Fredry i widzów.

Ta tfurczość pozwala się wyżywić artistom – głodu odbiorców nie zaspokoi inaczej niż Fast food . Wytworzyli ją ludzie z Górnego Śląska. Gdyby tego nie było, to nie byłoby „łaskawości panów”.

Nŏ, nale, jakŏ tŏ gŏdŏł Erwin: Jedyn mŏ rŏd szŏkŏlada, a inny kiej mu szłapy wŏniŏjōm.

 

Lekarstwo?

Prababka mi mówiła (po niemiecku) ⁴⁾: Jesteś dzieckiem Bożym, pomóż sobie sam. Tak robię. Także pisząc teksty. A kto, chce, ten…

 

 

1) Kompetencje kluczowe są to umiejętności potrzebne niezależnie od tego, jakie okoliczności życiowe określą aktywność zawodową absolwenta. Kształcenie w szkole nie może ograniczać się do zdobywania informacji. Nie sposób przewidzieć, które z nich okażą się przydatne w przyszłości. Ważne więc jest kształtowanie umiejętności kluczowych, które może odbywać się tylko na drodze samodzielnej aktywności uczniów przeżywających wydarzenia poznawcze. W nowej zreformowanej szkole przewiduje się kształtowanie w obrębie różnych przedmiotów nauczania pięciu umiejętności kluczowych:

• organizowanie, ocenianie, planowanie własnego uczenia się
• skuteczne komunikowanie się w różnych sytuacjach
• efektywne współdziałanie w zespole
• rozwiązywanie problemów w twórczy sposób
• sprawne posługiwanie się komputerem

https://www.ore.edu.pl/images/files/POWER/zarzadzanie_oswiata/Kompetencje%20kluczowe%20-%20definicje%20i%20opis.pdf

https://www.terazmatura.pl/docs/Podstawa-programowa-z-jezyka-polskiego-szkola-ponadgimnazjalna.pdf

2)

„Dałem słowo” – Zbigniew Herbert

byłem bardzo młody
i rozsądek doradzał
żeby nie dawać słowa

mogłem śmiało powiedzieć
namyślę się jeszcze
nie ma pośpiechu
to nie rozkład jazdy

dam słowo po maturze
po służbie wojskowej
kiedy zbuduję dom

ale czas eksplodował
nie było już przedtem
nie było już potem
w oślepiającym teraz
trzeba było wybierać
więc dałem słowo

słowo –
pętla na szyi
słowo ostateczne
w rzadkich chwilach
kiedy wszystko staje się lekkie
przechodzi w przezroczystość
myślę sobie:
„słowo daję
chętnie bym
cofnął dane słowo”

trwa to krótko
bo oto – skrzypi oś świata
mijają ludzie
krajobrazy
kolorowe obręcze czasu
a dane słowo
ugrzęzło w gardle

https://poezja.org/wz/interpretacja/4228/Da%C5%82em_s%C5%82owo

3) https://www.osmol.pl/cmentarz-lyczakowski-we-lwowie-zdjecia-pieknych-grobow-nekropolii/

4) Bist du Gottes Kind, hilf dir selber.