Antōn Czechow: Wichlyrze z musu

Antōn Czechow

Wichlyrze z musu

(Berani na Nowy Rok)

Zachar Kosmowicz Ujeczkin ôdprawio gościna. Bydōm witać Nowy Rok i winszować na namstag gospodyni – Melanji Feliksownie…

Gości je moc. Sōm to ludzie zocne, akuratne, trzyźwe i fajne. Żodnego chachara. Na gymbach szczyrość, szczodliwość i uczuci zocności. W izbie na wielkij lakowyj zofie siedzōm kamiynicznik Gōnsioriyw i sklepiorz – Roztopiyrzow, u kierego familijo ôd Ujeczkina biere towōr na bōrg. Rozprowiajōm ô cerach i ô jejich szacach.

– Terazki je fest ciynżko znojś czowieka – pado Gōnsioriyw – coby niy piōł, a bōł robotny i do porzōndku… Ciynżko!

– W dōma nojważniejszy je ordnōng, Aleksiyju Wasilijywiczu! A ônego niy bydzie, jak w dōma niy bydzie tego…, co… w dōma ordnōng…

– Jak ordnōngu w dōma niy ma, to… wszyjsko jakosik… Gupot sie po tym świecie tela rozniōsło… Jak sam mo być ordnōng? Hmm…

Kole nich na stołkach siedzōm trzi starki, kiere z czułościōm dziwajōm sie na jejich wargi. W ôczach ôd strarkōw znać udziwiyni ôd tego „mōndrowanio”. W rogu stoji potek Lyjōn Markowicz i ôglōndo świynte ôbrozki. W sypialce ôd gospodorzi słychać larmo. Frelki i karlusy grajōm w loteryjo. Los je wert fyniga. Wele stoła stoji szkolorz ze piyrszyj klasy gymnazjōm – Niklaus. Beczy. Chciołby se pograć, cōż kiej go niy puszczajōm ku stołowi. Co ôn może za to, iże je mały i niy mo fyniga?

– Niy bucz, gupieloku! – sztuchajōm go. – Ô co to ślimtosz?… Chcesz, coby cie mamulka sprali?

– Fto to beczy? Niklausik? – dolecioł z kuchnie głos ôd mamulki. – Za mało żech tego lojbra loła. – Barboro Lyjōnowna, wyszkrobejcie mu uszy!

Na łōżku ôd gospodorzi, przikrytym wylynionōm dekōm, siedzōm dwie frelki w rōżowych szatach. Przi nich stoji Kopidolski, beamter ze ôddziału ubezpieczyń, kiery  bydzie mioł możno ze dwadziyścia trzi lata, en face[1] je fest podany na kocura. Zolyci z dziołchami.

– Jo sie tam żyniōł niy byda – godo – i ôdciōngo ôd karku wysoki wyszkrōbiōny kragiel. – Kobiyta to je taki prōmiynny pōnkt w umyśle ôd czowieka, cōż kiej ôna poradzi czowieka zniszczyć…To je mokwa!

– A chopy? Chop niy poradzi przoć, roztomajtyj ôstudy narobi…

– Wy żeście sōm ale naiwne! Jo żech niy ma ani cynik, ani sceptyk, nō ale jak sie rozchodzi ô uczucia, to i tak tymu rozumia, iże chop dycki bydzie stoł wyżyj.

Ujeczkin i ôd niego nojstarszy synek, Gregor łażōm po izbie tam a sam choby niynażarte wilczyska. Ruła im poli. Przi ôbiedzie fest popiyli i terazki dostali pypcia luchnōć se klina… Ujeczkin idzie do kuchnie, kaj gospodyni prawie suje zista pudercukrym.

– Melko – pado Ujeczkin – Trza by gościōm dać zimno płyta. Muszōm se co przegryź…

– Chwila muszōm zetrwać… Zarozki wszyjsko zjycie i wypijecie. A co jo dōm, jak piźnie pōłnoc? Z głodu niy umrōm. Bier sie stōnd… Niy belōntej mi sie pod nogami.

– Aby po jednym, Melko… Nic niy bydziesz skuli tego stratno… Mogyymy, jaa?

– Krziż pański z tobōm mōm! Godōm ci bier sie! Przi gościach posiedź! Na co mi sam rajtujesz po kuchni?

Ujeczkin wzdycho głymboko i wylazuje z kuchnie. Idzie wejzdrzeć na zygor. Wajzry pokazujōm ôsiym minut po jedynostyj. Do wyczekiwanyj chwile ôstały jeszcze piyndziesiōnt dwie minuty. To je ôkropiczne! Nojciynższe je czekani na wypitka. Lepij czekać na mrozie piynć godzin na cug niż piynć minut na kieliszek gorzołki… Ujeczkin z niynawiściōm zaglōndo na zygor, chwila depto i pocisko wieli wajzer ô piynć minut do przodku… A Gregor? Jak mu zaroz niy dajōm co wypić, to ôn pōdzie do szynku i tam se wypije… Umiyroł ôd utropy niy bydzie.

– Mamulko – pado Gregor – goście sie nerwujōm, skuli tego, co nie dowocie zimnyj płyty! A dyć to je świństwo… głodym morzić!… Polyjcie po jednym!

– Doczkejcie… Małowiela ôstało… Jeszcze chwila… Niy tyrej mi sam po kuchni.

Gregor prasnōł dźwiyrzami i juzaś poszoł wejzdrzeć na zygor. Wieli wajzer choby stoł w miejscu!

– Pōźni! – pocieszo sie Gregor i pocisko palcym wajzer ô siedym minut do przodku.

Wele zygara przelecioł Niklaus. Stanōł przi nim i zaczōn rachować, wiela czasu ôstało… Ôn siarōńsko chce jak nojgibcij dożyć tego mōmyntu, kiej wszyjscy ryknōm: „Nowy Rok”! Niyrychliwy wajzer żgo go w same serce. Wloz na stołek, ôbejzdrzoł sie niyśmiało i zerbroł wieczności piynć minut.

– Zōńdźcie ino ôboczyć keleretil[2] – posyło Kopidolskigo jedna ze frelkōw. – Niy umia sie już doczkać. Przeca to je Nowy Rok! Nowe szczynści!

Kopidolski szuszczy szłapami i ciśnie ku zygarowi.

– Jerōnie! – wybulkoł pod nosym, jak ino wejzdrzoł na wajzry. – Jeszcze tak dugo. A żrić sie chce jak diosi… Katli zarozki musza dać kusika, kiej ino zawołajōm: „Nowy Rok”.

Kopidolski ôdchodzi ôd zygara, przistowo… Myndykuje chwila, ôbraco sie i skrōco Stary Rok ô szejś minut. Ujeczkin wypijo dwie szolki wody, cōż kiej… cołki sie w postrzodku aże poli! Nō tōż sztyjc łazi a łazi… Baba co chwila wyciepuje go z kuchnie. Ciōngnie go ku flaszkōm, co stojōm na ôknie. Co by tukyj zrobić? Niy idzie strzimać tego czekanio! Juzaś sie chyto ôstatnigo retōnku. Zygor je do usug… Idzie do izby ôd dzieckōw, kaj wisi zygor, i trefio na scyna, kiero dlo serca ôd ôjca niy ma wcale przijymno: pod zygarym stoji Gregor i pocisko wajzer.

– Te… A ty co to robisz? Co? Pojakiymu żeś tyn wajzer pocis? Gupieloku jedyn! Co? Pojakiymu?

Ujeczkin kuco, smorszczo sie strasznie, wykrziwio gymba i macho rynkōm.

– Pojakiymu? A niych tam… Pociś go tego gizda, niych go pierōn strzeli! – godo – ôdciōngo synka ôd zygara i pocisko wajzer do przodku.

Do Nowego Roku ôstało jedynoście minut. Tatulek z Gregorym idōm do izby i zaczynajōm rychtować stōł.

– Melko – larmuje Ujeczkin – za chwila Nowy Rok!

Melanija Feliksowna wylatuje z kuchnie, coby wybadać ślubnego… Dugo zaglōndo na zygor: chop niy cygani.

– Nō i co jo mōm robić? – szepce. – Dyć mje sie jeszcze groszek do szinki nie uwarzōł! Skorani boski! Jak jo im to podōm?

Melanija Feliksowna myndykuje chwila i dyrgajōncōm rynkōm pocisko wieli wajzer do zadku. Stary Rok zaś dostoł nazot dwadziyścia minut.

– Doczkajōm! – pado gospodyni i leci do kuchnie.

1882

Zdrzōdło: Чехов А.П.: Мошенники поневоле (Новогодняя побрехушка). В: Юмористическая проза. Санкт-Петербург 1996, с. 30–33.

 

Przełożyła Agnieszka Gasz – Orzeszanka, filolożka, pracownica Instytutu Językoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; inicjatorka eksperymentalnego projektu Czechow po naszymu, w ramach którego w numerze tematycznym czasopisma „Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika”, t. 48, nr 2: (CZY) POWINNIŚMY PISAĆ O WIELOKULTUROWOŚCI (?) pod reakcją Adeli Kożyczkowskiej, ukazały się niedawno śląskie przekłady wczesnej (humorystycznej) prozy Antoniego Czechowa – Krōtko anatōmijo czowieka pdf, Śmierć urzyndnika pdf oraz Życi we pytajnikach i wykrziknikach pdf.

 

[1] Z przodku (fr.).

[2] Wiela godzin? (fr. quelle heure est-il).