Anaberg z każdyj strōny #5 Czejśniy

Bezmajś czejśniy z zygrōdki sōmsiada zawsze smakujōm lepi. Hmm… Czy Wy se z tym zgadzŏcie? Jŏ nie wiam, bo czejśnia mōm w swojyj zygrōdce, a u sōmsiada kwitnie prawie jabłōnka. Choć mōmy moc uciechy z kwiŏtkōma, a bez lato z ôwocōma, nic nie dorōwnŏ piynknu i znaczyniu alei czejśniowich, kery rosnōm dookoła Anabergu.
Alejy sōm wyjōntkowym elymyntym krajobrazu, keri łōnczi stworzōni przez człowieka landszaft kulturowi z landszaftym naturalnym. Ôbsadzōny po ôbōch strōnach strōmami drōgi były znany już w starożytnōjści. Piyrwotnie prowadziyły z pałacu abo zamku do ôgrodu, a alejy niezwiōnzany z rezydyncjōm pojawiyły se dopiyro w XVIII wieku. Wtedy w Prusach zarzōndzōno ôbsadzaniy drōg, a nawet kanałōw i torowisk strōmami, kery miały chrōnić podrōżnich, pielgrzymōw abo wojokōw przed dyszczym, śniegym abo słōńcem i być bazōm żywiyniowōm. Alejy były tyż granicōm miyndziy drōgami a polami i punktym ôriyntacyjnym po ćmŏku i bez zima. Edykty krōlewsky nakŏzywały sadzyniy, ale tyż ôchrona drzew, a za ich niszczyniy grōziyło np. prziwiōnzaniy winowajcy do strōma.

Alejy na Ślōnsku powstały przede wszystkym za czasōw Fryderyka Wielkygo, zwanygo starym Fritzym, keri ze wzglyndōw ekonomicznich kŏłzŏ sadzić na rantach drōg drzewa ôwocowy. Taky alejy rosnōm właśnie dookoła Anabergu. Nŏłbarzi znanŏ wiedzie z Lejźnicy na Anaberg i liczi ze 150 czejśni. Inny alejy znajdujōm se pomiyndzi Wysokōm a Ligotōm Gōrnōm (nŏłwiynkszŏ średniŏ wieku strōmōw – 82 lata) i nŏłdukszoł pomiyndzi Ligotkami (na ôdcinku trzech kilometrōw).
Stary drzewa ôbumiyrajōm i alejy se kurczōm, co zostało zauważony przez kilka instytucji, kery podjyły se ratowania tygo żywygo pōmnika historii. Inwentaryzacja w 2010 roku pokŏzała, że zachowała se yno jedna trzeciŏ piyrwotnich nasadzyń. Piyńć lŏt tymu zaczła se akcja sadzynia nowich czejśni, a dziynki inicjatywie stowarzyszynia Kraina Św. Anny i Ślōnskygo Ogrodu Botanicznygo w Chorzowie były to sadzōnki starich ôdmian – gynau takich samich gatunkōw jak piyrwi.
W tym tydniu alejy zakwitły i jak co roku prziciōngajōm moc turystōw i fotografōw. Polecōm Wōm wycieczka w to malowniczy miejsce właśnie w tym czasie. Niekōniecznie z aparatym abo drōnym. Raczyj z szyroko ôtwartymi ôczōma. Nŏłlepi pod wieczōr, jak prōmiyniy przediyrajōm se przez delikatny, biŏły kwiŏtka. Warto przijechać – pospacerować, podychać wiosynnym luftym, dotknōńć staryj kory na drzewie, wejrzeć w niebo i posłuchać, jak śpiywajōm ptŏki. Wejrzeć na tyn piynkni świat i poczuć prawdziwi spokōj.

Monika Twardoń – absolwentka filologii germańskiej na Uniwersytecie Wrocławskim, nauczyciel i tłumacz języka niemieckiego, flecistka, konferansjerka, Ślązaczka z pochodzenia i z zamiłowania.