Krisbaum skōnd sie wziōn i co oznaczajōm ôzdoby na nim
Jodły, sosny, świyrki to strōmy bez kierych żodyn niy wyobrażo se Świōnt Bożego Narodzynio abo jak fto woli Godōw bez chojinki inacy krisbaumu /z niemieckigo/. W czasie Świōnt piyknie ôbleczōny rozmańtymi ôzdobami raduje ôczy niy yno bajtlōw jak i nos starych. Niy fto inszy jako bajtle ôkropnie rade kiejś robili ôzdoby ze kolorowego i szczybnego papiōru jak lańcuchy, gwiozdki, zwōnki, aniołki czy ôzdoby z ôrzechōw, jabek, apluzyny czy citryn.
Tera to wszystko idzie kupić we markiecie toż i bajtle niy majōm taki uciechy jak my kiedyś. Chojinka stroji sie wczas rano we Wilijo i dziecka przi tymu pōmogajōm. Zwyczaj ôblykanio świōntecznego strōma wziōn sie bez mała z Alzacyje. Nojstarsze zapiski godajōm, że we XV -XVI wieku miyszkańcy Alzacyje ustawili we swojich chałupach strōmy iglaste. A żeby piyknie wyglōndały ôzdobili ji jabkami, piernikami pieczōnymi bez gospodynie czy tyż ôzdobami z papiōru.
Tyn zwyczaj jednako niy podoboł sie kościołowi, kieryn uznoł to za ôbrzynd pogański. Jeszcze we XVI wieku strōm tak ôzdobiōny bōł rzadkościōm u ludzi biydnych. Jednako bogaci ludzie nic se z tej krytyki kościoła niy robil i ôblykali strōmy sosnowe czy tam świyrkowe. Z czasym zwyczaj tyn przijōn sie na dobre i prziwyndrowoł tyż i do nos. Ludzie wymyślali rozmańte cuda, żeby yno tyn świōnteczny strōm wyglōndoł naprowda piyknie. Taki ôzdoby robiōne ryncznie już niy stykały toż ludzie wymyśleli nowe jak glaskugle /bōmbki/. Powstały całe fabryki kiere robiły całe dzieła sztuki.
A jako je symbolika ôzdob:
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Anioły – majōm chrōnić i ôpiekować sie dōmownikami .
Lańcuchy – to symbol wiynzi familijnej.
Zwōneczki – niesōm dobro nowina i radosne wydarzynia.
Lampki – /kiedyś świyczki/ majōm ôsłōnić chałupa przed złymi mocami, ôdwrocić złe uroki i nieżyczliwych ludzi.
Jabka – to symbol rajskigo strōma.
Gwiozdka betlejymsko abo czubek na krisbaumie – majōm pōmoc wrocić tym, kierzy sōm daleko ôd chałupy.
Ciekawe tyż je to, że strōm świōnteczny przinosioł gospodorz ze lasa. Bōł to rodzaj kradzieży obrzyndowej bezto, że strōm ukradziōny ze inszego – jak by tu pedzieć świata – mioł prziniyś złodziejowi szczyńści.
Sama pamiyntōm czasy jak tata wczas rano, jak sie ledwa widniło, broł sikiyra i szoł do lasa po chojinka. Potym już prziwozili te chojinki do fesztrownie i tam sprzedowali, a po lasach chodziły wachty, żeby żodyn niy wyciōn tego świōntecznego strōma.
Teraz taki złodziejstwo by niy przeszło, bo gospodarzowi nie ôpłaciło by sie to. Zapłacioł by tako sztrofa, że drugi roz by już tego niy zrobioł. Dzisiej idymy cołkōm familijōm wybiyrać świōnteczny strōm na torg abo kupujymy w markiecie sztuczny, kieryn co prowda niy je taki jak tyn prawdziwy, ale mo i swoji zalety, bo chrōni lasy ale i to sie zmiynio, bo takimi strōmami plastikowymi zanieczyszczōmy nasza planeta. Toż mōndrzi ludzie wymyślili żywe strōmy we dōniczkach, kiere po świyntach idzie zasadzić do zegrōdki.
Tako żywo chojinka to je symbol życio i ôdrodzynio, a we tradycji krześcijański żywy strōm to symbol Chrystusa jako zdrzōdło życio, bo to Chrystus umar na krziżu – strōmie życio.
Regina Sobik