Z dawnej prasy śląskiej: “Śląski Kurjer Poranny” 1936

Zamieszczona w gazecie „Śląski Kurjer Poranny”, humoreska, opowiadająca o niełatwym losie „nowego” w kopalnianej załodze. Kolejny tekst spisany w „godce”, dla tych którzy uparcie powtarzają, że na Górnym Śląsku język pisany to zawsze był tylko polski lub niemiecki.

„Klamory śląskie

Połónacyliśmy sie łostatnio ło takich roztomajtych klamorach, kiere nos dzisiej dryncą, a to bych chcioł z wami pogadać ło weselszy sprawie i to ło tym, jak to było, kej ech sie dostół ku dróciorzom na „Rychtungu“. A było to tak … Nojprzód chcą wom przypomnieć, iż sie to robiyło w casie, kej to my byli jeszce panockami na ziemi naszych ojców i wywoziylimy tych dyrechtorków i innych gnymbieieli nos wszystkich w karach kajś na hasioki.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

I było to tak:

Nojprzód kupiół ech se tako szturhierka na mój gupi łeb, matka mi spatrzała tako bańka na kawa i cekom bez cało noc. Jo wom padom, żech ani spać niemóg, tak mie to wszyćko nerwowało.

Potym – rano biera bańka i kyns chleba do kapsy, mycka na łeb i ida. Sypia ku grubie i na felezunek do Zechenhausu. Mie sztajger przydzielół do jednego modego obermonktera. Potym wala sie na szyb.

Dostołech tam tako marka z blachy, abych sie nie straciół na dole, i dali ku szol.

Tam już cekali inni, co tyż chcieli jechać na „Vierhundert“. Patrza i widza, jak sie koła pod dachym szybu łobracają a linki, na kierych wisiała szola, to ino tak dyrt-dyrt, aż mi sie ciepło zrobiyło, jedna do góry, a jedna na dół. Naroz zadzwoniyło coś i ryp, pokozała sie szola, nojprzód ta wiyrchnio etaża, a potym ta u dołu. Wszyćtko było tak zmaraszone i corne, że aż strach… Anszleger dowoł znaki. Łotworzół fórtka przy szoli, aby żodyn nie spod na dół, i ku nom sypią sie ci z nocny szychty, corne, jak djobli w Afryce… Pierona, myślą, to ciebie tyż tamokoj tak pomalują na corno, a tu już obermonkter wcisku mie na szola. Jo też rajn tam i stoją … Co to ino bydzie, myślą, a tu już dzwonek kajsik: pynk-pynk i szola huśtla sie trocha do góry, a potym poszoł na dół… Jadymy na Vierhundert. Obermonkter ino coś tam godoł pocichutku do tych drugich kumplów, ale jo tam nic nie rozumioł, boch mioł pełne galoty strachu, a tu ino wszyćtko przed ślypiami migało, potym zrobiyło się ćma jak w nosie. Ino szum szoli i wody, jakby bez tyn nojwiynkszy dyszy… Pierona, myślą, co to ino bydzie? A to calutki szyb leci do luftu, bebechy sie dźwigają pod nos, żołondek ciśnie sie do karku, pod nogami dziura a na łeb kido sie woda, choćby nos chto kiblami łoblywoł. Joch się pocichutku przeżegnoł, bo chto wiy, co jeszce bydzie!…

Naroz – pyrsk mie coś w łeb, gruch mie coś w pysk, — pierona myślą, cy sie już ta szola rozlatuje? Cy deski walą się na mnie?…a tu zaś pyrsk mie, gruch, trzask, pult… Ze wszystkich stron świata wali, kopie, świto, jo sie ino schylom, ale to tam nic nie pomogło. Macom sie za tymi drugymi, ale kajbyś ich tu namacot w cornej nocy w szybie … Jezeruniu, lamyntuja, Jezeruniu … Aż mi płacki do łóc wskoczyły.

Naroz szola huśtla sie go góry i szlus, stojymy, na Vierhundert. Wyłażymy do federstreki. Obermonkter wycis mie ze szoli i woloł na mie: drabko! drabko! ty śpicoku jedyn!.. .

Jo ze strachu ani łazić nie umioł, ale walymy sie do Hochspannungu. Tukej było jasno jak na wiyrchu. Patrza, łoglądom się na wszystkie strony, a jak ech już umioł mój strzaskany pysk łotworzyć, to żech sie jednego z naszych kumplów spytoł, cy to dycki tak bije i kopie na szoli? … Łon patrzoł na mie, jak gupi, i nic nie pedzioł… Dopiyro nieskorzy, jak my do nos dróciorzy dostali nowego „śpicoka”, to ech sie dowiedzioł, co to te pierony ze mną wyrobiali na szoli.

A była to tako bergmońska „Feuertaufa“, abo jak sie na wojnie godo – chrzest łogniowy. Robi sie to na grubie tak, że w ciymku na szoli strzaskają takymu „nowemu“ pysk, aby mu sie na dole dobrze w łebie świyciyło i jasno było przed łocami…

Wy pierony się śmiejecie z tego, ale jo wom padom, że to nie było nic do śmiychu, że to bardzo źle, jak sie człowiek przyzwycai do wiszynio w niebezpieceństwie i nieszcyńściu. Wtedy nic nie miarkuje, jak sie zdarzy take prowdziwe nieszcyńście, ło cym wom na drugi roz napisza.

Zatym pozdrowiom Wos serdecnie.

Wasz kumpel

Pietrek Hołdziorz.”

(Cytowane tekst pochodzi z gazety „Śląski Kurier Poranny ” nr 206, lipiec 1936r
Pisownia oryginalna, Ze zbiorów Śląskiej Biblioteki Cyfrowej)

Tomasz Heisig – Ślązak z urodzenia i wyboru. Amator górnośląskiej historii, literatury, krajobrazu i kuchni 🙂