Ślōnsk potrzebuje gospodŏrza! – kōnwyncyjŏ ŚPR
„Ślōnsk niy umiyrŏ w bioły dziyń. Ślōnsk poszoł sie dychnōńć. Dychnōńć ôd tych, co bez lata gŏdali jaki mŏ być, a jaki niy” – tymi słowami Ilona Kanclerz zaczła kōnwyncyjõ Ślōnskij Partyje Regiōnalnyj. W pyńdziałek, 16 kwietnia, w Tyjatrze Ślōnskim w Katowicach sebrali sie samorzōndowcy, gyszefciŏrze, społecznicy – wszyjscy, co im na sercu leży dobro Ślōnska.
„Ślōnsk potrzebuje gospodŏrza!” – podkryślała Ilona Kanclyrz i dodała, iże „to iluzyjŏ, co nojlepsi gospodŏrze to bydōm u nŏs przedstawiciele warszawskich ôrganizacyji. Zaangażowani we swoje plymiynne wojny niy majōm czasu, ani idyje by rozwiōnzować nasze problymy”. Liderka Ślōnskij Partyje Regiōnalnyj skŏzała, iże decyzyje we sprawach regiōnu i jego miyszkańcōw winny być uzdŏwane na Ślōnsku – „Czujymy sie ôdpowiedzialni za Gōrny Ślōnsk, tōż niy mogymy dziwać sie bezczynnie, jak tracōny je dorobek gyneracyji”. Ilona Kanclerz spōmniała tyż, iże Ślōnskõ Partyjõ Regiōnalnõ tworzōm ludzie z bardzo rozmajtych strzodowisk – m.in. z Zwiōnzku Gōrnoślōnskigo, Zwiōnzku Ślōnzŏkōw, Ślōnskij Ferajny abo Ruchu Autōnōmije Ślōnska.
„Mōmy barzo mocne fōndamynta. Tyn fōndamynt dlŏ Ślōnskij Partyje Regiōnalnyj to sōm dotynczasowe sukcesy ślōnskich regiōnalistōw” – podkryśloł Henryk Mercik, jedyn z liderōw, co tworzōm Ślōnskõ Partyjõ Regiōnalnõ i wicemarszałek wojewōdztwa ślōnskigo. Spōmnioł, co dziynki udziałowi we władzach wojewōdztwa ślōnskigo mocka podarziło sie zbudować i ôsiōngnōńć. Skŏzoł m.in. na Rok Reformacyje, Dziyń Pamiyńci ô Tragedyji Gōrnoślōnskij, Rok Wolnego i przikludzynie prochōw ôd marszałka Syjmu Ślōnskigo na Ślōnsk, żōłto-modry Stadiōn Ślōnski abo rozrost Industriady i Sztreki Dynkmalōw Techniki. Henryk Mercik przidoł, co RAŚ w samoregyrōnku regiōnu skupiŏ sie tyż na prziszłości – stawiŏ na rozrost transportu publicznego (wepłynōł na skerowanie postrzodkōw z RPO na rozrost infrastruktury banowyj, zleciōł sztudiōm wykonalności obwodowyj sztreki GOP), działŏ na rzecz ôchrōny strzodowiska (m.in. z inicjatywy RAŚ syjmik wojywōdztwa przijōn uchwałã antysmogowõ), dziynki RAŚ miyszkańcy regiōnu majōm tyż inicjatywã uchwałodŏwczõ na poziōmie syjmiku wojewōdztwa.
Dr Małgorzata Myśliwiec, politolożka z Uniwersytetu Ślōnskigo tuplikowała czymu „regiōnalnŏ je lepszŏ” i za przikłŏd podała partyje regiōnalne, co fōngujōm w Europie Zachodnij. Tam – jak podkryślała dr Myśliwiec – regiōnalne grupy bierōm sie za blank inksze zadania aniżeli te, co za nie ôdpowiadajōm władzy cyntralne. Diagnozujōm i rozwiōnzujōm problymy regiōnalnych spōlnotōw a lidery jak tyż politykry partyji regiōnalnych w Europie Zachodnij traktujōm regiōnalne parlamynta za nojważniyjszõ arynã swojij politycznyj aktywności.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Udŏwanie na edukacyjõ winno urosnōńć do 6 proc. PKB – podkryślała socjolożka Marta Bainka. Dodała, iże w Polsce wydŏwanie na edukacyjõ per capita wynosi 580 euro, jak w Irlandyji abo Wielkij Brytaniji aże 2 tys. euro. Zapropōnowała tyż „Pakt dlŏ edukacyje” – Ślōnskŏ Partyjŏ Regiōnalnŏ swrŏcŏ sie do wszyjskich siył politycznych w regiōnie, coby sparły idyjŏ spōłfinancowaniŏ ôd samoregyrōnku wojewōdztwa ekstra lekcyje angelskij mŏwy i wydużyniŏ fōngowaniŏ szkolnych świetlic.
Transportowe krziże regiōnu to winna być modernŏ bana – dojzdrzoł katowicki radny, Aleksander Uszok. Zapropōnowoł wytworzynie banowyj ôbwodnice GOP bez użycie towarowych szrekōw, co już fōngujōm. Skŏzoł tyż na potrzebã rewitalizacyje liniji banowych, m.in. na Ślōnsku Cieszyńskim. Podkryślōł, co podle Ślōnskij Partyje Regiōnalnyj w metropoliji GZM winiyn fōnkcjōniyrować spōlny bilet na wszyjske postrzodki transportu publicznego.
„Ślōnsk potrzebuje rewitalizacyje” – gŏdoł gyszefciŏrz Piotr Snaczke – „rewitalizacyje tkanki miastowyj, ale tyż rewitalizacyje ôbywatelskij”. Ślōnskŏ Partyjŏ Regiōnalnŏ propōnuje tōż dwa programy: „aktywne dziecko”, co bez szport mŏ pōmōc we wyciōnganiu dzieci ze strzodowisk zmarginalizowanych jak tyż „aktywny syniōr”, co mŏ mobilizować ludzi starszych do spōlnego przepyndzaniŏ czasu i pōmōc w rehabilitacyji ruchowej.
Jednostkōm samoregyrowaniŏ terytorialnego zapewniŏ sie udzioł w dochodach publicznych ôdpowiednio do jejich zadań – artykuł 167.1. spōmnioł Jerzy Gorzelik, radny syjmiku wojewōdztwa ślōnskigo i szef Ruchu Autōnōmije Ślōnska i podkryślōł, iże dzisioj tyn artykuł kōnstytucyje je porzōnd łōmany. „Ślōnskŏ Partyjŏ Regiōnalnŏ widzi Polskã za Republikã Regiōnōw. Regiōnōw, co jejich samoregyrowanie – ryalne, a niy fasadowe – ôpiyrać sie bydzie na dwōch mocnych filarach – na prawie do stawianiŏ włŏsnych prawideł i na samodzielności i stabilności financowyj” – podkryśloł lider RAŚ i zapropōnowoł by samoregyrōnki miały swōj udzioł w dŏwce VAT (3 x 1% – dlŏ wojewōdztwa, krysu i gminy) a postrzodki z ôpłaty recyklingowyj (1,4 mld zł) trefiały do Wojewōdzkich Fōnduszy Ôchrōny Strzodowiska. Wystōmpiōł tyż z idyjōm by ministerstwa i urzyndy cyntralne przeniosły swoje siydziby poza Warszawã (bp. w Katowicach Ministerstwo Infrastruktury, w Ôpolu Ministerstwo Szportu i Turystyki, a w Bytōmiu… Ministerstwo Strzodowiska).
Na kōnwyncyji wziōn tyż głos Olek König– gyszefciŏrz i muzyk, prezes Cafe Silesia i Liliana Filiak – Ukrajinka, co trzi lata tymu przijechała na Ślōnsk i z tym regiōnym zwiōnzała swojã prziszłość.
