Śląskość nie najłatwiejsza

Słowa Donalda Tuska o języku śląskim, skierowane do Ślązaków, wywołały  oburzenie u jednych i pragmatyczną refleksję u drugich. Na pewno pokazały nam Ślązakom, że nie ma w życiu nic za darmo, a na szacunek trzeba sobie zapracować. Wypowiedź ta przywodzi na myśl słowa Twardocha, Bochenka czy Kutza, którzy wskazywali na zbytnią opieszałość, a może i bierność Ślązaków w swej tożsamościowej emancypacji i chęć do unikania trudów, przez co sami prowadzimy do rozwadniania naszej tożsamości.

Dlatego ostatnią rzeczą jakiej powinniśmy oczekiwać od naszej śląskości to jej łatwość, oczywistość. Będąc słabymi, staramy się zminimalizować Śląskość do poziomu, który nas samych zadowoli. Do poziomu, w którym sami spełnimy swoje oczekiwania, aby z dumą samo się określić. Przestańmy dostosowywać się do ogółu, aby nikogo nie urazić, aby nie nadepnąć na czyjś narodowy odcisk. Ważniejsza jest konfrontacja, jaka czeka nas Ślązaków, ze spuścizną Śląska, którą sami, starannie krok po kroku uszczuplamy.

Unikamy ślōnskij gŏdki bo wielu z nas jej już nie zna, negujemy niemieckość śląskości bo nie znamy języka niemieckiego, bagatelizujmy czeskość bo obcym jest dla nas język czeski. Niewiedzę historyczną zrzucamy na barki szkoły. Brakiem reprezentacji politycznej obciążamy system wyborczy. Przestańmy się usprawiedliwiać tym, że ktoś nam coś zabrał lub czegoś nie dał. Przestańmy zasłaniać się przeszłością, tracąc teraźniejszość i co najważniejsze marnując przyszłość. Przestańmy usprawiedliwiać się miernością tłumu, nie patrząc na własną jednostkową odpowiedzialność.

Zacznijmy uczyć się naszych języków – śląskiego, niemieckiego czy czeskiego. Zacznijmy chłonąć coraz bogatszą śląską literaturę. Wymagajmy od polityków, od urzędników, od nauczycieli, wymagajmy od własnych dzieci, ale przede wszystkim wymagajmy od siebie. Chciałoby się w końcu powiedzieć wymagajmy od siebie najwięcej, nawet gdyby inni nie wymagali. Przestańmy biadolić, i wyrzekać na Polaków. Oni tworzyli swój naród ryzykując wolność, zdrowie, a przede wszystkim życie. A co ryzykuje dzisiejszy Ślązak? Niech każdy z nas, Ślązaków, odpowie sobie na te kilka pytań. Czemu nie uczysz się języków, którymi gŏdali nasi Starzyki? Czemu nie spróbujesz napisać kilku zdań w języku śląskim? Czemu nie przeczytasz książek o Śląsku czy po śląsku? Czemu nie usiądziesz z dzieckiem i nie opowiesz mu historii własnej rodziny albo naszego regionu? Czemu nie pójdziesz do muzeum, które być może jest za rogiem? Czemu nigdy nie wybierzesz się w podróż po Śląsku? Czemu nie wywiesisz śląskiej flagi w jedno ze śląskich świąt? Czy głosujesz na śląskich polityków lub śląskie partie regionalne? Czy któraś z tych rzeczy jest nam dziś zakazana w Polsce?

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Przestańmy się w końcu karmić złudzeniami. O etosie pracy, który dziś powinien być raczej pędem do nauki i przedsiębiorczości, niż wspominaniem ciężkiej robotniczo-chłopskiej niedoli.  O wielojęzyczności, którą niektórzy chcieliby zastąpić monokulturą ślabikorza. O wielokulturowości, która ustąpiła ksenofobicznym wzorcom typowym dla współczesnych populizmów. O pobożności, która już niemal niczym nie różni się od polskiego narodowego katolicyzmu. O rodzinności, która coraz częściej jest ostoją stereotypów.

Ta konieczność trudu jest pocieszająca. W życiu docenia się to, za co przychodzi nam płacić wysoką cenę. Ale jaką cenę są wstanie zapłacić Ślązacy? Jaki trud są w stanie ponieść? Jaka jest wartość śląskości? Ta odpowiedź jest w nas samych i to, co najpiękniejsze zależy niemal wyłącznie od Ślązaków. Cóż byłby wart naród, którego powstanie nie zależałoby od niego samego? Czy w ogóle można oczekiwać, że czynnik zewnętrzny może być determinującym dla powstania narodu, bez iskry pochodzącej z jego wnętrza? A może to naród sam przez się powinien konstytuować swoją obecność?

Cóż nam pozostało poza stosowaniem metody faktów dokonanych. Ale pamiętajmy, że fakty same się nie ziszczą i wymarzona śląskość nie spadnie nam z nieba, ani żaden ustawodawca nie poda nam jej na tacy. Narody nie rodzą się w izbach parlamentów, one rodzą się w głowach i sercach ludzi, przy rodzinnych stołach i na ulicach.

Wracając do słów Donalda Tuska – tak Ślązacy muszą się bardziej postarać, ale przede wszystkim dla siebie samych, a nie dla poklasku posłów.

Tomasz Hutsch – Ślōnzŏk narodzōny w Ôleśnie na Gōrnym Ślōnsku, terŏzki miyszkŏ we Warszawie. Założōł Facebookowŏ zajta „Hajmaty”. Na Hajmatowyj zajcie we internecie a ôrganizowanych trefach we Warszawie prōmuje Ślōnsk. Na bez tydziyń arbajci jako dŏchtōr, weterynŏrz a patolog we laboratorium.