Silling: Programy po ślōnsku

We XXI stoleciu niy ma do jynzyka nic gorszego ôd wykluczynio cyfrowego. Świat cyfrowy to je doś nowe strzodowisko, co w nim fungujōm jynzyki, ale już teroz wiymy, iże mynij jak 5% z nich wszyjskich (rachuje sie, że jynzykōw na świecie je kole 7000) może do niego wejś.

Chocioż jynzyk może niy być mortwy podwiela niy umrzi ôstatnio ôsoba, co go używo, to sōm trzi klarowne znaki, że go hned śmierć najdzie. Nojprzōd przichodzi strata funkcyje, jak inksze jynzyki przejmujōm cołke ôbszary życio, bez przikłod handel. Potym przichodzi strata prestiżu, co ja nojlepij widać we nastawiyniu modszego pokolynio. Na kōńcu przichodzi strata kōmpetyncyje, co manifestuje sie tym, że pojawiajōm sie pōłużywocze, co durch rozumiōm starsze pokolynie, ale przijmujōm moc uproszczōno wersyjo gramatyki.

We cyfrowyj erze, co w nij teroz żyjymy, jynzyk może tyż umrzić cyfrowo. Strata funkcyje wykōnowanyj cyfrowo tyko sie kożdego ôbszaru dziynnyj kōmunikacyje, ôd pisanio SMS-ōw i maili po handel, biznes itp. Strata prestiżu pokazuje sie we powiadoczce Jak tego niy ma w necu, to to niy istniyje, a strata kōmpetyncyje to niymożność wychowanio cyfrowych autochtōnōw we włosnym jynzyku.¹

Jak je ze ślōnskōm mowōm? Jak wejzdrzimy na nia ôd strōny niycyfrowyj, to wyglōndo na to, że ôna ôd dekad, jak niy dużyj, walczy ze utratōm funkcyje. Ôd aby dwiestu lot niy używo sie jij we ôficjalnych zopisach kancelaryjnych, niy używo sie jij tyż we handlu ani edukacyji. Niy mo ślōnski jynzyk prestiżu. Je mało grupa modych, co sie interesujōm tym, żeby podtrzimać mowa swojich ôjcōw, ale to durch mało. Brak kōmpetyncyje widać po miyszanych polsko-ślōnskich zdaniach, ôdmiynianiu słōw po polsku, przekōnaniu, że mowa chałpy i placu to cołki ślōnski jynzyk, i że mowa chałpy i placu je noleżno i bezbłyndno („ōpa padoł poszłech, to znaczy, że u nos sie tak godo”; to tak, jakby Polok padoł, że „dziadek mówił poszłem, to znaczy, że tak jest po polsku”). Trudno pedzieć, czy poradzymy to kejś ôdwrōcić.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Ślōnsko mowa istniyje we internecie, ale to jeszcze niy znaczy, że normalnie w nim funguje. Sōm jynzyki, co ôd dekad abo stoleci niy majōm ani jednego używocza, a istniyjōm online. Jynzyk musi rozszyrzać swoje funkcyje, żeby weszoł w te piyńć procynt. A żeby rozszyrzoł swoje funkcyje, to jego używocze muszōm mieć wolo, żeby do tego doszło.

Silling prōbuje zbudować miyjsce, kaj kożdo ôsoba, co bydzie chciała używać ślōnskij mowy we świecie cyfrowym, bydzie mogła znojś noczynie, co jij w tym pōmoże. We katalogu ôprogramowanio idzie znojś pōmoce do pisanio po naszymu we nojważniyjszych przeglōndarkach internetowych i paketach biōrowych, ślōnske wersyje programōw i inksze.

We serwisie idzie tyż znojś maszinowy translatōr polsko-ślōnski i ślōnsko-polski, co pōmoże sprownie przełożyć teksty w ôbie strōny. Ôkrōm tego wszyjskigo dostympny je tyż Korpus Ślōnskij Mowy, co może ôdpowiedzieć na rozmajte pytania na tymat ślōnskigo jynzyka.

Na Sillingu do kōńca tego roku pokoże sie tyż szyroki słownik, co ô nim szło już przeczytać na Wachtyrzu. Już za pora dni do ślōnskij tastatury SwiftKey ôd Microsoftu dojdzie ślōnsko tastatura ôd AnySoftKeyboard, co barzij patrzi na prywatność ôd używocza. Za dwa tydnie do katalogu ôprogramowanio dojdzie LibreOffice, drugi nojpopularniyjszy paket biōrowy na świecie (piyrszy je Microsoft Office). W październiku bydzie tyż dostympne Ubuntu po naszymu, co ôznaczo, że hned bydzie szło mieć kōmputer po ślōnsku ze paketym do pisanio po ślōnsku i ze ślōnskōm korektōm tekstu. Dalij we raji sōm tyż przeglōndarki internetowe, aplikacyje na mobilnioki itp.

Mōm nadzieja, że radzi bydziecie nawiydzać Silling, żeby dowiadować sie ô nojnowszych programach, i przidadzōm Wōm sie norzyńdzia, co je tam znojdziecie.