Ogród pełen pasji. Akcja „Przygarnij trzmiela”

Moja pasja trzmiele i dzikie pszczoły. Część 1

Zapamiętajcie dobrze smak owoców, którymi delektowaliście się tego lata, bo wkrótce mogą zniknąć ze straganów i sklepowych półek. Na ratunek wzywamy trzmiele i muchy. (za focus.pl)

Od kilku lat trwa ogólnopolska akcja Greenpeace „Adoptuj pszczołę” za 2 złoty od sztuki. Pomysł bardzo dobry jak i wykonane domki dla pszczół. W hotelach zbudowanych przez Greenpeace, jak to opisuje ulicaekologiczna.pl, schronienie znajdą głównie pszczoły samotnice (m.in. murarki, samotki, porobnice i trzmiele), bzygi, a także inne pożyteczne owady (np. złotooki i biedronki). Przypominają, że przyroda jest bardzo mocno powiązana ze sobą. W akcję włączyło się także wielu celebrytów, mi.in. Marcin Bosak, Paulina i Natalia Przybysz, Agnieszka Kręglicka i nieżyjący już Zbigniew Wodecki.

Greenpeace prowadzi też projekt „Wielki Spis Zapylaczy”, czyli społeczny monitoring pszczół, za pośrednictwem którego ekolodzy zyskują nie tylko cenną wiedzę o owadach, również tych dziko żyjących, ale przede wszystkim wskazówki dotyczące tego, jak je chronić. Dzięki spisowi zgromadzą latem prawie 4000 obserwacji z całej Polski.
Chwała im za to.
My jednak zajmiemy się naszą akcją „Przygarnij trzmiela”, akcją z przymrużeniem oka, ale w zasięgu naszych możliwości bo domków jednak budować nie będziemy. Stworzymy natomiast bazę pożytkową, niezwykle ważną, a tak często pomijaną przy różnych akcjach dla zapylaczy.
Dlaczego akurat trzmiel? Po pszczole miodnej, trzmiele są najważniejszymi i niedocenianymi owadami zapylającymi.
Podstawowe zalety:

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

• niższa temp. oblotów niż u pszczoły miodnej,
• o 2-3 godziny dłużej pracują,
• kilkakrotnie szybciej,
• nie trzeba ich hodować w ulach.

Nikt tak dobrze nie zapyli naszych pomidorów i borówek jak właśnie trzmiel. Obserwowano trzmiele oblatujące kwiaty czerwonej koniczyny, nawet w jasne księżycowe noce. Zresztą zakres zapylanych gatunków jest bardzo duży, bo obejmuje okres od wczesnej wiosny do późnego lata (w tym maliny, truskawki, ogórki, paprykę, dynie, fasole).
Pierwsze loty trzmieli zaczynają się już od połowy marca i trwają do późnego lata. Jesienią możemy zaobserwować jedynie zapłodnione samice, „królowe”, zbierające siły czas hibernacji podczas zimy. Zarówno wczesna wiosna jak lato oraz jesień jest ważna dla trzmiela pod względem dostępności do roślin pokarmowych. Najbardziej jednak dotkliwym okresem jest czerwiec-sierpień. Jest to bowiem czas kiedy kolonie trzmieli są już duże a zaczyna brakować roślin pokarmowych. Na drzewach pojawiają się owoce, mlecze dające potężne ilości pyłku też już nie kwitną i zaczyna się wykaszanie łąk. Pozostają często tylko oazy w naszych ogródkach i to niezmiernie ważne oazy, bowiem muszą zastąpić całą obfitość wykoszonych łąk, szczególnie kiedy kolonie są już liczne i mają średnio 50-500 osobników. Nastaje wówczas czas wielkiego głodu, nawet 2-dniowy brak pyłku w gnieździe skutkuje wyrzucaniem larw z komórek przez robotnice. Czasem cała kolonia wymiera.

Jeżeli chcemy wesprzeć trzmiele powinniśmy pomyśleć o konkretnych roślinach miododajnych i pyłkodajnych, jak też o ich ciągłości kwitnienia. Pragnę dodać, że różnorodność gatunkowa jest również istotna gdyż pszczoły traktują pyłek i nektar poszczególnych roślin jako ziołolecznictwo.
Właściwości odżywcze i terapeutyczne pyłku wynikają z bardzo bogatego składu chemicznego, zidentyfikowano w nim ponad 250 różnych związków chemicznych. Są to: węglowodany, tłuszcze, białka, składniki mineralne, witaminy, rutyna, olejki eteryczne, fitocydy, antybiotyki-inhybiny, hormony, enzymy, kwasy organiczne,stymulatory wzrostu.
Węglowodany – to przede wszystkim fruktoza, glukoza, maltoza, oraz w mniejszej ilości: arabinoza, ryboza, izomaltoza i wiele innych.
Tłuszcze – w pyłku wyodrębniono 12 kwasów tłuszczowych, między innymi: kwas palmitynowy, linolowy, linoleowy, arachidonowy.
Białka – w pyłku wykryto 32 aminokwasów. Są to: fenyloalanina, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, treonina, walina, alanina, prolina, seryna, histydyna, glicyna i inne. Zawartość aminokwasów w pyłku dochodzi do 12%.
Składniki mineralne. Pyłek jest bogaty w wiele składników mineralnych: makroelementów i mikroelementów. Wyodrębniono: potas, fosfor, wapń, magnez, sód, krzem, mangan, żelazo, miedź, cynk, jod, selen i inne.
Witaminy – w pyłku pszczelim zidentyfikowano następujące witaminy: A, B1, B2, B3, E, C, B6, PP, P, D, H, B12, kwas foliowy, inozytol, biotynę, kwas pantotenowy, kwercytynę.
Inne składniki. Enzymy: amylaza, inwertaza, fosfatazy, peroksydazy i inne, których stwierdzono 42. Kwasy organiczne: jabłkowy, mlekowy, cytrynowy, winowy, szczawiowy, bursztynowy, i wiele innych (za pasieka.rostkowski).
Pyłek pszczołom i trzmielom służy do karmienia larw i jest istotny dla liczebności oraz zdrowotności rodziny. Jeśli owady są zdrowe radzą sobie trudnymi warunkami pogodowymi, a nawet z pasożytami.

Rośliny potrzebują zapylenia, aby trwać w przyrodzie, owady potrzebują kwiatów dokładnie w tym samym celu a my na takich powiązaniach korzystamy. Przyroda może bez nas ludzi całkowicie się obejść, bez żalu jej strony, a my bez przyrody już nie. Czy wegetarianin czy wegan, a tym bardziej wszystkożerca coś na ruszta wrzucić muszą by żyć. Coś zjeść i coś wypić, tak stworzył nas Bóg czy jak kto woli Ewolucja. Co do drugiej wersji jestem ostrożnym zwolennikiem chyląc się ku kreacjonizmowi. Zbyt bardzo jesteśmy związani z przyrodą niż nam się wydaje a wyniszczenie (ba! zmniejszenie populacji) jakiegoś gatunku często stwarza więcej problemów niż przynosi pożytku.
Aby zaplanować jakie rośliny posadzimy dla naszych gości, również trzmieli, proponuję rozejrzeć się po okolicy.
W moim sąsiedztwie mam 2 nieduże łąki wykaszane 2 razy w roku, najczęściej w tym samym dniu. Na szczęście nie przesychają za szybko i dość długo dają różnorodny pożytek. Dominują na nich różne trawy, jaskry, chabry łąkowe, mniszki, koniczyna czerwona, wyka i małe ilości innych roślin łąkowych. Czyli do wykoszenia nie jest źle. Z pomocą przychodzą również ogrody sąsiadów, ogrody kwiatowe i warzywne.
Moje propozycje dla chętnych :
Wieloletnie:
– kłosowiec fenkułowy , lipiec – wrzesień, m.600 kg/ha i p.160kg/ha,
– kłosowiec pomarszczony – podobnie jak wyżej,
– lebiodka pospolita , lipiec – sierpień, m.500 kg/ha,
– jeżówka purpurowa (+motyle!!), czerwiec – październik, m.190 kg/ha,
– wielosił błękitny, maj -lipiec, m.100-150 kg/ha,
– hyzop lekarski (+motyle!!), lipiec – sierpień, m.500 kg/ha,
– szałwia okręgowa, czerwiec – wrzesień, m.300 kg/ha i p.40 kg/ha,
– krwawnica pospolita (+motyle!!), lipiec – wrzesień, m. 240 kg/ha.
Jednoroczne:
– facelia m.300-1000 kg/ha i p.200 kg/ha (re-we-la-cja!)
– chaber bławatek , czerwiec – lipiec, m.300 kg/ha i p.60 kg/ha,
– ogórecznik lekarski, m. 200 kg/ha,
– słonecznik, lipiec- wrzesień, wysoko pyłkodajny.

Miododajność i pyłkodajność zależą od żyzności gleby i stanowiska.
Przez sezon będę opisywał dla Was poszczególne kwiaty i oceniał jakie wzbudzają zainteresowanie u zapylaczy. W zeszłym sezonie miałem poletko specjalnie dla zapylaczy, tylko po to aby sprawdzać co w okolicy lata – wyka ozima, facelia i chaber bławatek. Wzięcie miała facelia, pozostałymi się nie interesowały, jakby ich w ogóle nie było. A później bum! Wyka i tylko wyka, bławatkiem natomiast znacznie później.
Myślę, że powodem tego było bardzo duże zapotrzebowanie na pyłek dla larw stąd wyłącznie facelia w zainteresowaniu.
Posadzone kwiaty miododajne przyciągną nie tylko trzmiele i pszczoły miodne,ale również piękne,coraz rzadsze motyle oraz naturalne pszczoły samotnice, o których istnieniu nawet nie macie pojęcia…

c.d.n.

Tomasz Mazur – Urodzony przyrodnik. Miłośnik roślin, dzikich zwierząt, kur, kaczek i domowego rosołu.