Niy ma czegoś takigo jak Wiyrchni Ślōnsk

Jedna ze ślōnskich partyji politycznych postanowiyła sie zareklamować postrzōd modszych Ślōnzokōw. Na YouTube idzie sie ôbejzdrzeć efekt jejich pōmysłu i z gōry musza wōm pedzieć, żebyście sie narychtowali na krew z ôczōw i uszōw.

Ôd strōny graficznyj wideo sie niy rōżni ôd loga tyj partyje. Logo było słożōne we Paińcie bez patrzynio na richtich ślōnske farby. Chcioł chop żōłte, to kliknōł żōłte, nic go niy szterowało, że to mo być złote tak po prowdzie. Co tam ôdciyń, pra? Żōłty to żōłty. Tak samo ze wideo: może być bele jake, ważne, że je.

I czymu tam je pokozany Spodek? Jakoś tak dycki jak je wideo ô Ślōnsku, to na tym wideo je Spodek. Gōrny Ślōnsk mo 20 373 kilōmetry kwadratowe, ale durch tyn Spodek. 31 ślōnskich gmin we Metropoliji, ale durch te Katowice. Przidzie dziyń, że Ślōnsk to bydzie kwadrat sto na sto metrōw na placu przed Spodkym.

Jak sie rozchodzi ô strōna muzyczno, to mo to poziōm… Jak by to pedzieć… Jak je polski hip hop, to jeszcze ze sztyry metry mułu głymbij. Siod jakiś synek (abo chop), mioł gotowe sample, poskłodoł je sie tak, jak myśloł, że bydzie dobrze, i nagroł sie do mikrofōnu. Jak nōm było 16 lot, to my tyż tak robiyli. Ino że bōł rok 1999 i wtynczos sie to mogło podobać. I trocha lepszy rap my pisali.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Dej pozōr tyż:  Ślōnske Wordle abo bez szpas ku wiedzy – nowe norzyńdzie do nauki ślōnskigo jynzyka

Z tekstym tyż szału niy ma. Leci tak (zopis ôryginalny podle sekretarza partyje):

Ślōnzoki razym, razym Ślōnzoki
My niy sōm Niymcy, niy sōm Polōki
My sōm Ślōnzoki
My sōm Ślōnzoki
Hanysy z Wiyrchniygo Ślōnska
Hanysy z Wiyrchniygo Ślōnska
Ślōnzoki do ksiōnżek
Ślōnzoki do szkōł
Hanys to niy je roboczy wōł
Hanys niy słepie
Hanys niy chepie
Hanys niy żere
Hanys niy biere
Jo sie niy wadza
Jo sie niy boja
Nikomu niy kadza
Jo wszyjsko mōm
Ta szwarno mōja
Tyn czysty dōm
A kiejby co…
To godom wom!
Jo niy je som
Tu muter, tu starka
Tu bajtli parka
Tu ôpa
Tu starzyk
Tak mi sie darzy
Jak mi sie darzy
Niych darzy sie wōm!

Literacko sie to nic niy brōni. Niy brōni sie to tyż ôrtograficznie ani jynzykowo, bo nojprzōd mōmy „sōm”, a potym „som”. Analogicznie źle je napisane „godom” i „wom” zamiast „godōm” i „wōm”. Mōmy jakeś cudaczne „Polōki”, „mōja”, „ôpa” zamiast „Poloki”, „moja”, „ōpa”. Mōmy spolszczōne „starzyk” i „darzy” zamiast „starzik” i „darzi”, a do tego żeby sie rymowało ze „starka”, mōmy polske „parka”. Ślōnske słowo na dwie rzeczy to „pora”, a niy „para”. A jak chcymy to zdrobnić, to godōmy „porka”. Nawet hiperpolski Ligōń pisoł „W czasie przedstawienia w teatrze, jakoś porka (łon i łona) zachowujom się bardzo głośno, to znaczy, że porząd ze sobom coś łosprawiajom.” No i tyż ôszkliwe polske „nikomu” zamiast ślōnskigo „żodnymu”. To niyma napisane po ślōnsku, to je jakiś polsko-pseudoslōnski miszōng.

Dej pozōr tyż:  Ślōnske Wordle abo bez szpas ku wiedzy – nowe norzyńdzie do nauki ślōnskigo jynzyka

Do tego mōmy sam sformułowanie „Wiyrchni Ślōnsk”. Jo bych chcioł wiedzieć, co to je tyn „Wiyrchni Ślōnsk”, bo jo znōm ino Gōrny i Dolny. Możno to jakoś mityczno krajina, jak Narnia? Wchodzisz do szranku, wychodzisz w Niymcach.

A jak to je forma wymyślōno, żeby było inakszyj jak po polsku, to niy wiym, co pedzieć. Dzisiejszo polsko nazwa „Górny Śląsk” to je import ôd nos, a niy że my wziōnli ôd Polokōw. Nasze ôkryślynia prōmiyniowały na wszyjskich naôbkoło, stōnd po czesku tyż je „Horní Slezsko”. A teroz porōwnejmy sie to z ruskim „Верхняя Силезия” („Wierchnaja Silezija”). Możno kōmuś je tak teschno za latami modości? Możno sam jeszcze zaproszymy ruskich wojokōw i zrobiymy Miechowice bis? Naszo ziymia mo dwie nazwy po naszymu: Gōrny Ślōnsk abo Gōrne Ślōnsko, i ino te. Niy dejcie sie pedzieć, że je inakszyj.

Wejzdrzijcie sie na to, co zapisoł Reinhold Olesch w latach 30. ôd ludzi z niymieckij tajle Gōrnego Ślōnska. Przeca w tamtych czasach ta ziymia niy widziała Polski ôd 700 lot:
Tō żech jŏ im prziszła powiedzieć, jak my sie to cianżko na naszym Gōrnym Ślōnsku narobiymy.
Przijechałach tu z małyj wiŏsky ze Rzepcza z Gōrnego Ślōnska.
[C]o rok wiyncyj jak sto tysiyncy ze wszyskich ôkolic Gōrnego Ślōnska tam przichodzōm.
[M]y władniymy w Gōrniy Ślōnsku, my sōm ci panowie, a Miymcy tu niy majōm nic do rozkazowaniŏ.

„Zarysy życia ludowego na Szląsku”, Lucjan Malinowski, 1876
„Zarysy życia ludowego na Szląsku”, Lucjan Malinowski, 1876

Swojōm drōgōm ôryginalno polsko nazwa na naszo ziymia to „Górny Szląsk”. Tak polsko literatura ôkryślała Gōrny Ślōnsk do lot 70. XIX stolecio. I doś śmiyszne je to, że miyndzynorodowe ôznaczynie naszyj godki to SZL zamiast SLO. Jeszcze śmiyszniyjsze je to, że za tym ôznaczyniym stojōm ci sami ludzie.

Dej pozōr tyż:  Ślōnske Wordle abo bez szpas ku wiedzy – nowe norzyńdzie do nauki ślōnskigo jynzyka

Zero ślōnskij akuratności, zero wiedzy, zero chyńci nauki. „Ślōnzoki do ksiōnżek, Ślōnzoki do szkōł, ino niy jo”.

„Lud”, Oskar Kolberg, 1873
„Lud”, Oskar Kolberg, 1873

Społym budujymy nowo ślōnsko kultura. Je żeś z nami? Spōmōż Wachtyrza

Tumacz, publicysta, popularyzatōr ślōnskij mŏwy. Autōr Korpusu Ślōnskij Mŏwy, ślōnskich przekładōw „A Christmas Carol” Charlesa Dickensa, „Dracha” Szczepana Twardocha, „Le Petit Prince” Antoine de Saint-Exupéry'ego i „Winnie-the-Pooh” A. A. Milne, jak tyż ger kōmputrowych Euro Truck Simulator i American Truck Simulator. Laureat Gōrnoślōnskigo Tacyta za rok 2018.

Śledź autora:

Ôstŏw ôdpowiydź

Twoja adresa email niy bydzie ôpublikowanŏ. Wymŏgane pola sōm ôznŏczōne *

Jakeście sam sōm, to mōmy małõ prośbã. Budujymy plac, co mŏ reszpekt do Ślōnska, naszyj mŏwy i naszyj kultury. Chcymy nim prōmować to niymaterialne bogajstwo nŏs i naszyj ziymie, ale to biere czas i siyły.

Mōgliby my zawrzić artykuły i dŏwać płatny dostymp, ale kultura powinna być darmowŏ do wszyjskich. Wierzymy w to, iże nasze wejzdrzynie może być tyż Waszym wejzdrzyniym i niy chcymy kŏzać Wōm za to płacić.

Ale mōgymy poprosić. Wachtyrz je za darmo, ale jak podobajōm Wōm sie nasze teksty, jak chcecie, żeby było ich wiyncyj i wiyncyj, to pōmyślcie ô finansowym spōmożyniu serwisu. Z Waszōm pōmocōm bydymy mōgli bez przikłŏd:

  • pisać wiyncyj tekstōw
  • ôbsztalować teksty u autorōw
  • rychtować relacyje ze zdarzyń w terynie
  • kupić profesjōnalny sprzynt do nagrowaniŏ wideo

Piyńć złotych, dziesiyńć abo piyńćdziesiōnt, to je jedno. Bydymy tak samo wdziynczni za spiyranie naszego serwisu. Nawet nojmyńszŏ kwota pōmoże, a dyć przekŏzanie jij to ino chwila. Dziynkujymy.

Spōmōż Wachtyrza