Moc kultury #7: Stary portfel (Stanisław Bieniasz)

Aleksander Lubina
Moc kultury

Stary Portfel

Stanisław Bieniasz,  dramaturg, prozaik, reżyser, publicysta, autor scenariuszy filmowych. „To był jeden z najbardziej utalentowanych współczesnych Ślązaków. Wielka, odważna osobowość, ale też postać bardzo tragiczna.”  – mówił o autorze “Transferu” Kazimierz Kutz, który reżyserował dla Teatru TV  “Stary portfel”.

Bieniasz debiutował  w 1977 Hotelem pod Konfesjonałem wydany roku. W ciągu następnych trzech lat napisał m.in.: Urlop zdrowotny, Czerwone słoneczko, Hałdy i Stary portfel.

Urlop zdrowotny to spektakl telewizyjny w reżyserii Kazimierza Kutza z 1981 (premiera: 28.09.1981)

Za Hałdy Bieniasz,  urodzony w 1950, w Pawłowie (ob. Zabrze), dostał pierwszą nagrodę na Festiwalu Polskiej Dramaturgii Współczesnej we Wrocławiu w 1979  oraz wyróżnienie (ex aequo z “Kopciuchem” Janusza Głowackiego) za przedstawienie “Hałd” w Teatrze Śląskim w Katowicach na I Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej w Warszawie

Stary portfel, to sztuka o  Ślązakach decydujących się na wyjazd do Niemiec. Telewizyjną wersję spektaklu z powodu stanu wojennego spotkał los półkownika  na prawie 10 lat.

W  1990 Stary portfel otrzymuje Nagrodę Komitetu Kultury Niezależnej “Solidarność” oraz nagrodę Ośrodka TVP Katowice im. Jerzego Ziętka.

W 1981   pisarz wyemigrował  z rodziną do Niemiec, gdzie przebywał 13 lat. Tam współpracował z  “Kulturą”, Radiem Wolna Europa i redakcją polską radia Deutschlandfunk. W tym czasie napisał kilka sztuk, słuchowisk, kilkadziesiąt opowiadań i trzy powieści.

• Ostry dyżur (1984)
• Podanie o zezwolenie na życie (1991)
• Ucieczka (1991)
• Podejrzenie (1991)
• Rekonstrukcja (1991)
• Sponsor i jego autor (1995)
• Niedaleko Königsallee (1997)

Niedaleko Königsallee to spektakl telewizyjny z 17.05.1993 w reżyserii Jerzego Sztwiertni, w którym grają m.in. Kazimierz Kaczor, Ewa Ziętek. Bartosz Opania, Andrzej Grabarczyk, Bernard Krawczyk, Jan Bógdoł i Magdalena Wójcik.

Do najważniejszych sztuk napisanych w latach dziewięćdziesiątych należą:

Biografia, miejsce premiery: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej Gliwice, 15.02.1999, reżyseria Stanisław Bieniasz. Obsada Bernard Krawczyk, Jerzy Kuczera, Jan Bógdoł.

Pora zbiorów,  premiera: 9.10.1999, Teatr Zagłębia,

Senator, miejsce premiery: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej Gliwice, 24 października 2000, reżyseria Bieniasz Stanisław,

Powieściami napisanymi przez Bieniasza na przełomie XX i XXI wieku były: Transfer i Naczelnik, powstałe.

“Transfer” ukazał się w  “Dialogu” (nr 10/2001).

Wszystko wokół się sypie, wymaga remontu. Plany  likwidacji boiska są już gotowe. Zarząd kopalni tylko czeka, aż górniczy klub sportowy spadnie do klasy B. O uratowanie Iskry walczy były piłkarz, obecnie trener, Jorg Furgoł. Prezes  Roman obiecuje, że klub pozostanie niezagrożony, dopóki nie spadnie do drugiej ligi. Szansa ocalenia pojawia się z nieoczekiwanej strony. Trenera odwiedza niemiecki biznesmen polskiego pochodzenia, syn dawnego kolegi z boiska. Spełniając ostatnią wolę ojca, Helmut, syn dawnego kolegi z boiska.  przywiózł prochy ojca w wielkim pucharze, aby je rozsypać na boisku. Jorg Furgoł nie chce o tym słyszeć. Zamierza urządzić koledze y pogrzeb, z księdzem i orkiestrą górniczą, i wykuć na napis upamiętniający piłkarza KS “Iskra” i Bundesligi. Roman chce wykorzystać obecność w Polsce i gruby portfel przybysza z Niemiec, bo Helmut jest zainteresowany nabyciem boiska pod budowę supermarketu – pod  warunkiem, że Iskra w najbliższym spotkaniu przegra i pożegna się z pierwszą ligą. Prezes jest w stanie to załatwić. Nakłania kapitana drużyny, syna trenera, do sprzedania meczu. Edek bez długich ceregieli godzi się przyjąć pieniądze za przegrany mecz, bo jakoś musi rozwiązać problem, który sprawiła mu Sandra, a żenić się raczej nie zamierza. Przyciśnięty do muru, próbuje też zarobić trochę na przemycie. Aranżuje zderzenie nowego mercedesa Helmuta, aby sprowadzić wóz do warsztatu i odpowiednio go nafaszerować przed podróżą do Niemiec. Nie wie, że jego rozmowę w tej sprawie słyszy Emil, ojciec Sandry, dawny piłkarz “Iskry”, od lat przykuty do wózka inwalidzkiego. Transfer to  spektakl telewizyjny (2002. 11. 10) w reżyserii Waldemara Krzystka, z jego scenariuszem. Grali (między innymi): Dorota Pomykała, Tadeusz Huk, Marcin Dorociński, Marian Dziędziel. Marian Makula.

Stanisław Bieniasz prezesował Regionalnego Towarzystwa Polsko-Niemieckiego z siedzibą w Gliwicach (1996), które z kolei  współzałożyło Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, także w Gliwicach.

http://www.ppibl.ibl.waw.pl/mediawiki/index.php?title=Stanis%C5%82aw_BIENIASZ