Moc kultury #14: Jakub kłamca
Aleksander Lubina
Moc kultury
Jakub kłamca
Jakub kłamca to film DEFA (najstarsza wytwórnia filmowa świata – 1911, popularny Babelsberg) z 1974 roku w reżyserii Franka Beyera. Adaptacja powieści Jurka Beckera Jakub kłamca, to jedyny film z NRD, który otrzymał nominację do Oscara. W 1999 roku został przerobiony na produkcję hollywoodzką w reżyserii Petera – z Robinem Williamsem jako Jakubem i Arminem Mueller-Stahlem w roli doktora Kirschbauma.
Powieść Jurka Beckera, wydana w NRD w 1969, dzieje się w fikcyjnym getcie w Polsce w czasach nazistowskich. Protagonistą jest Żyd Jakub Heym, który budzi w getcie nadzieję i chęć życia, wymyślając wiadomości o postępach Armii Czerwonej, które ma rzekomo posiadać z radia. W końcu jego kłamstwa zderzają się z rzeczywistością. Getto zostaje ewakuowane. Mieszkańcy, wśród nich Jakob, Lina i narrator, przewożeni są w wagonach do obozu koncentracyjnego. W drodze Jakub dzieli się swoją historią z narratorem. To jedno z dwóch zakończeń…
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Jurek Becker urodził się w Łodzi prawdopodobnie 30 września 1937 w Łodzi jako Jerzy Bekker, († 14 marca 1997 w Sieseby, Szlezwik-Holsztyn). Jego data urodzenia nie jest znana, gdyż ojciec go postarzał, aby uchronić go przed deportacją z getta. Jurek Becker był prawdopodobnie o kilka lat młodszy.
Rodzice Beckera byli Żydami. Po niemieckim napadzie na Polskę w 1939 Jurek Becker wraz z rodzicami zostali deportowani do łódzkiego getta. W 1944 Przyjechał z matką Anette Bekker najpierw do obozu koncentracyjnego Ravensbrück, a później do Sachsenhausen lub podobozu Königs Wusterhausen. Został uwolniony przez Armię Czerwoną 26 kwietnia 1945
Po zakończeniu wojny jego ojciec Max Becker, (Mieczysław Bekker (1900–1972, który przeżył Königs Wusterhausen, odnalazł go z pomocą UNRRA. Matka zmarła już na wolności z niedożywienia. Ciotka, która uciekła przed niemiecką napaścią do Stanów Zjednoczonych, a także Jurek i jego ojciec Max byli jedynymi ocalałymi z rodziny.
W 1945 roku Becker przeniósł się z ojcem na Lippehner Strasse 5 (dziś Käthe-Niederkirchner-Strasse) w Berlinie Wschodnim. Ojciec uzasadnił tę decyzję tym, że antyfaszyści, ktorzy doszli do władzy w sowieckiej strefie okupacyjnej chronią Żydów i nigdzie nie ma tak zdecydowanych działań przeciw antysemityzmowi, jak w miejscu, w którym 20 stycznia 1942 uprawomocniono shoa.
W 1955 Jurek Becker skończył szkołę średnią, a następnie przez dwa lata służył jako ochotnik w poprzedniczce Narodowego Armii Ludowej. Został także członkiem FDJ. Wbrew woli ojca, który chciał, aby został lekarzem, zdecydował się studiować filozofię.
„Mój ojciec po wojnie nie starał się zbytnio, utrzymać we mnie moje wspomnienia, powiedziałbym nawet, że zrobił wiele, by je stłamsić, wymazać. Jeśli dobrze sobie przypominam, przeszłość, choć była wtedy tak niedawna, nie odgrywała w naszych rozmowach żadnej roli, a moje pytania spławiał – pewnie dlatego, że bardziej tego doświadczył, niż ja”.
„Dlatego też opowiadania o getcie napisałem tak, jakbym był specjalistą w tym temacie. Być może myślałem, że jeśli tylko będę wystarczająco długo pisał, wspomnienia przyjdą do mnie. Pewnie też kiedyś zacząłem traktować niektóre moje wymyślone historie uważać za wspomnienia. Nie mieć wspomnień z dzieciństwa, to tak, jakbyś był zdanym na ciągłe wleczenie ze sobą skrzynki, której zawartości nie znasz. A im jesteś starszy, tym wydaje się ona ci się cięższa, i coraz bardziej niecierpliwisz się, kiedy będziesz mógł ją w końcu otworzyć”.
„Kiedy miałem osiem lat, mój ojciec, jedyny krewny, którego pozostawiła mi przy życiu wojna, z dnia na dzień przestał rozmawiać ze mną po polsku. Wiem, że chciał dobrze, myślał, że nie pozostanie mi nic innego, jak w mgnieniu oka nauczyć się niemieckiego. Nie przypuszczał jednak, że szybciej będę zapominał polski, niż uczył się niemieckiego. Dlatego przez pewien czas musiałem żyć dosłownie bez jakiegokolwiek języka”. (wiki)
W 1957 roku i został członkiem SED. W 1960 roku Becker wziął urlop na studiach i tym samym uprzedził wydalenie z uniwersytetu za „naruszenia dyscyplinarne” i „postawę” i uznał go za „niegodnego studenta socjalistycznego uniwersytetu”.
Korzystałem także z:
Category:Jurek Becker – Wikimedia Commons
commons.wikimedia.org/wiki/Category:Jurek_Becker
Foto: Leon Becker / CC BY-SA 2.5, Wikimedia Commons
