Mirosław Syniawa: Niy ciepejcie w poetōw herckami

Już bezma dwa tydnie mōm przed ôczami ôbrŏz czowieka, kery zrobiōł drugimu krziwdã, wymachuje ôkrwawiōnym nożym i… niy mŏ nic do pedzyniŏ. W kōmyntŏrzach do tego ôbrazu słyszy sie ciyngym ô polityce, dyć jŏ miyniã, iże lepszyj mōg by to nōm wytuplikować Josif Brodski, kery w roku 1991 w Bibliotyce Kōngresu gŏdoł:
„Kej z jednyj strōny myślã ô wielkich dziełach poetōw angelskego jynzyka wyciśniyntych w niybyt, a z drugij rozwŏżōm niypojynte dymograficzne perspektywy, czujã, że sōm my na kraju wielkucnego kulturowego kroku do zadku. Dyć jak mie cojś trŏpi, to niy kultura, ani dolŏ utworōw wielkich i niy tak aże wielkich poetōw. Tym, co mie trŏpi, je fakt, iż czowiek, kery niy poradzi sie wygŏdać, wyrazić jak trza samego siebie, cŏfŏ sie do działaniŏ. A skuli tego, że słownictwo działaniŏ je ôgraniczōne, idzie pedzieć, do jego ciała, dopuszczŏ sie gwołtu i rozszyrzŏ swoje słownictwo gywerōm tam, kaj musiołby sie znojś przimiotnik” (An Immodest Proposal, z: On Grief and Reason. Essays. Farrar Straus Giroux, New York, 1995, s. 198-211).
Z tego ôbrazu, ôd kerego żech zaczōn, i ze słōw Brodskego, uplōntoł mi sie wiersz, kery mŏcie tukej:

Niy ciepejcie w poetōw herckami –
kożdy prŏcno znaczynie słōw brusi,
coby rzōndy niymoty ôbalić,
ôd zagłady istniynia ôdkludzić,
zaczym wciepnōm je na słowo ślepi,
kaj chrobŏki sōm i ćmŏk na wieki.

Czowiek tym rōżni sie ôd gadziny,
że poradzi ô tym, co go trŏpi,
drugim pedzieć – niy musi jak mimy
machōw ciepać, jak zwiyrzŏk dziwoki
fuczeć, wyrczeć, dodziywać, żegotać –
bele wiary zatela mioł w słowa,

w to, że ś nimi sie jakiś syns wpisze
w czŏrny klajster, co wrze w naszych gowach,
w magmã i w niyforymne mgławice,
z kerych śniki sie lyngnōm pō nocach,
tam, kaj słōńce niy wschodzi na niebo,
kaj sie dobre niy rōżni ôd złego.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Coby syns znojś, trza sie słownikami
poôbkłŏdać i nowych słōw uczyć.
Gŏdka niy mŏ żŏdnego ômamić,
gŏdka mŏ być ekranym dlŏ duszy,
gŏdka mŏ być nŏczyniym spowiedzi,
gŏdka mury niymoty mŏ przebić.

Taki, co sie niy umiy wygŏdać,
wyklarować, co siedzi mu w gowie,
akuratne ku tymu znojś słowa,
ôd słōw w kōńcu do czynōw sie cŏfnie,
siōngnie po nōż, po knarã, po bōmbã,
z niynawiści zrychtuje se kōmpas

i zamroczy sie dziyń drek w połednie,
stanie czas na słōnecznych zygarach,
cojś bez miana luft wrzaskym rozedrze,
wajzer bōlu wylejzie za skalã
i krwie ôrŏz rozzwōni sie fuga…
i jyn synsu darymnie w tym szukać.

Ôbrŏzek tytułowy: Jacques-Louis David: Śmieć Marata

Mirosław Syniawa – urodzony 1958 w Chorzowie, tłumacz poezji światowej na język śląski (m.in. wierszy zebranych w tomie “Dante i inksi”), autor poezji po śląsku (m.in. “Cebulowŏ Ksiynga Umartych“) jak i prozy pisanej w języku polskim (“Nunquam Otiosus”), współautor “Gōrnoślōnskygo ślabikŏrza”.