Miechowice 1945-2018
W sobota 27 stycznia, bytōmskie Miechowice zaś ôbŏczyły wojŏkōw, strzały i ciała na ulicach. Wszysko skuli inscenizacyje miechowickich wydarzyń z 1945 roku. Rekōnstrukcyjo zorganizowało stowarzyszynie “Pro Fortalicum”, a ôsobliwie Ireneusz Okoń. Zdarzynia z kōńca wojny pokazowało wiyncyj jak 120 ôsobōw ze 17 grup rekonstrukcyjnych z Polski, Czech a Słowacyje. Krōm poprzeblykanych wojŏkōw i cywilōw na placu przi dŏwnym Gimnazyjum nr 43 przi ul. Kasztanowej szło ôbŏczyć wojskowy sprzynt a efekty pirotechniczne, kiere narychtowoł Artur Sobieraj. Ô wszyskim, co sie dzioło, ôsprawioł widzōm Tomasz Świdergał.
73 lata tymu, 25-28 stycznia, do Miechowic prziszoł frōnt, a ś nim wyzwolicielskŏ Czerwōnŏ Armijŏ: 309 i 1025 pułki 291 Infanteryjnyj Dywizyje. Po skōńczōnym boju zaczła sie masakra cywilnyj ludności. Nojwiyncyj ludzi zginyło we sobota, 27 stycznia. Za to, co ftosik zaszczelōł majora, ruskie wojŏki zaczli pōmsta na cywilach. Zabiyjali szczałami abo prali na śmierć chopōw, kobiyty i dziecka. Kobiyty były porzōnd gwołcōne – we swojich chałpach, a niyrŏz tyż na widoku. Zabiyjanie, gwŏłty i raub trwały bez pŏra dni – dopiyro w piyrszych dniach lutego mieszkańcy mogli dać sie do chowaniŏ umartych. Bez miechowickŏ tragedyjŏ życie straciyło wiyncyj jak 240 ludzi: akuratnie niy idzie tego pedzieć.
Miechowice to były jedne z piyrszych miast z tych, co przed 1939 rokiym były przi Niymcach, a kiere zdobyli sowieckie wojŏki. Pokŏzało sie w nich, jako pōmsta – ô kierej wiedzieli i do kieryj zachyncali ruskie kōmandyry – niosła “wyzwalanym” Czerwōnŏ Armijŏ.
Rekōnstrukcyjŏ – jak pedzieli ludzie ze stowarzyszyniŏ – je choby dynkmal do ślōnskich, niymieckich i polskich mieszkańcōw Miechowic: tych wszyskich, co staciyli wtynczŏs życie. Coby pamiyntać, co to je wojna i kaj kludzi totalitarismus.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Ô Miechowickij rekōnstrukcyji ôsprawiŏ Wachtyrzowi Tomasz Świdergał, jedyn z ôrganizatorōw:
Ta rekōnstrukcyjŏ to pōł roku roboty: coby wszysko ôbsztalować, narychtować pirotechnika, itp. Jŏ żech koôrdynowoł scenariusz i niymieckie grupy, Pyjter “Adler” Orzeł – ruskie. Ale nojwiynkszo, niysamowito robota zrobiōł Ireneusz Okoń. To ôn reskiyrowoł cołkōm logistykōm, rychtowoł brōń, jŏdło… a ku tymu tyż i śniyg, kiery trza było prziwiyź z lodowiska.
Dŏwalimy pozōr, coby pokŏzać niy ino inscenizacyjo, ale prawo rekōnstrukcyjo. W Miechowicach szło ôbŏczyć te zdarzynia, ô kierych czytōmy w relacyjach z tamtych dni: śmierć 6 cywilōw, zabōjstwo ksiyndza Johannesa Frenzela, abo zaszczelynie majora Czerwōnyj Armije. Plac, na kierym pokŏzywalimy to wszysko, je ino 50-60 metrōw ôd tego, kaj naprŏwda tyn major umar.
Wszysko to dało rekōnstrukcyji srogo siyła. Na ôstatku poprosiōłech widzōw ô minuta ciszy, coby uczcić pamiyńć ôfiar masakry z ‘45 roku. Piyrszy rŏz widziołech ludzi stŏć cicho niy ino chwila i na siyła, ale samych ze siebie, dużo dużyj jak ta minuta.
Foto: Aleksandra Folczyk
