Marcin Melon: Jak do tego doszło? [patronat Wachtyrza]
Na początku listopada ukaże się po polsku książka szkockiej pisarki Marianne Wheelaghan “Niebieska walizka. Pożeganie z Breslau“. Książka ukazała się pierwotnie w 2010 roku po angielsku, a tłumaczenia dokonał Marcin Melon. Fabuła opiera się na pamiętnikach jej matki, Antonii, które znalazła przypadkowo po jej śmierci. Opowiada o latach dzieciństwa i młodości matki spędzonych na Śląsku (we Wrocławiu i Wleniu) w okresie rodzenia się, triumfu i ostatecznego upadku ideologii nazistowskiej w Niemczech. Dalsze losy Antonii opisane zostały w powieści The Brown Paper Parcel, Marianne zapowiada kontynuację tej historii, która w finalnej wersji ma być trylogią.
A jak doszło do odkrycia tej książki, która ukaże się pod naszym patronatem, wyjaśnił tłumacz we wstępie do książki, który prezentujemy poniżej.
Jak do tego doszło?
– Richtiś? Niy godej! Za bozna nos robisz? (Naprawdę? Nie mów? Wkręcasz nas?) – W ten sposób zazwyczaj reagowali moi śląskojęzyczni znajomi, usłyszawszy historię, która doprowadziła do publikacji niniejszej książki.
Nie dziwię się: to ciąg wypadków, które uznać należy za co najmniej mało prawdopodobne. Zaczęło się od mojego poszukiwania jakiegoś przyjemnego pensjonatu na tygodniowe wakacje w Edynburgu. To, że spośród obfitej oferty (kto nie wierzy, niech sprawdzi online!) trafiłem akurat na bed&breakfast prowadzone przez Marianne Wheelaghan, samo w sobie należy uznać za dość szczególny zbieg okoliczności. Równie zastanawiający jest fakt, że zaczęliśmy z sobą korespondować (zwyczajowa korespondencja między gospodarzem a wynajmującym pokój sprowadza się do ustalenia godziny przybycia), w wyniku czego dowiedziałem się o jej wcześniejszych pisarskich dokonaniach. Jakież było moje zdziwienie, gdy okazało się, że Marianne jest autorką Blue Suitcase, książki opartej na odnalezionych przez nią pamiętnikach jej matki. Zdziwienie wzrosło jeszcze bardziej, gdy Marianne dodała, że pamiętniki opisują okres życia spędzony przez jej matkę w regionie zwanym wówczas Schlesien, a dziś – Śląskiem. Natychmiast zareagowałem:
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
– Are you serious? I’m Silesian too! And I also write! (Mówisz poważnie? Ja też jestem Ślązakiem! I ja również piszę!).
Zresztą przypadek już wcześniej odegrał swoją rolę. Gdyby Marianne, sprzątając mieszkanie po swojej zmarłej matce, nie zajrzała na szafę, nie odnalazłaby tytułowej niebieskiej walizki i ukrytych w niej zapisków. W ten sposób zaczęła się pośmiertna podróż wspomnień Antonii: z Wrocławia, przez Wleń i Berlin na Wyspy Brytyjskie, zza szafy w edynburskim mieszkaniu, poprzez szkocką drukarnię do rąk brytyjskich czytelników, następnie do mojego laptopa w Bielsku-Białej, potem przez wydawnictwo Silesia Progress z podopolskiego Kotorza do kolejnej drukarni, by wreszcie wylądować w rękach śląskich i polskich odbiorców. W ten sposób koło się domknęło, wspomnienia Antonii wróciły tam, gdzie się narodziły. Zgodnie z życzeniem jej córki Marianne, która, gdy tylko dowiedziała się o naszych planach przetłumaczenia Blue Suitcase na język polski, podchodziła do tej inicjatywy z niesłabnącym entuzjazmem. Życzeniem Wheelaghan zawsze było to, by opowieść jej matki wybrzmiała w jej ojczyźnie. Tylko tyle.
Sporo było o roli przypadków w tej historii, o okolicznościach powrotu wspomnień Antonii. Chcę jednak wierzyć, że nie jest przypadkiem to, że stało się to akurat teraz. Lubię myśleć, że to część jakiegoś większego planu, że ta poruszająca opowieść o destrukcyjnym wpływie ideologii nacjonalizmu na życie jednostek może być opowiedziana właśnie dziś, gdy demony nacjonalizmu i ksenofobii ponownie zagościły na Śląsku i w Polsce.
Marianne Wheelaghan “Niebieska walizka. Pożeganie z Breslau“
Silesia Progress, Kotórz Mały 2021
Strony: 246
Książka dostępna jest już także w formie ebooka u wydawcy oraz na wiodących portalach (m.in. Woblink, Legimi, Virtualo).
Marcin Melon – ur. 1979 w Katowicach, nauczyciel języka angielskiego, pisarz, dziennikarz, działacz na rzecz śląskiej tożsamości regionalnej. Autor serii książek pisanych po śląsku Kōmisorz Hanusik, słownika angielsko-śląskiego Co by pedzioł Szekspir? oraz tłumacz opowiadań dra hab. Tomasza Kamuselli Limits / Styknie.