Książęta w tarnogórskim Muzeum

Od dziś w Muzeum w Tarnowskich Górach można oglądać portret jednego z najważniejszych górnośląskich arystokratów przełomu XIX i XX wieku. Chodzi o księcia Guido Henckel von Donnersmarcka – przemysłowego potentata, z którego inicjatywy powstał świerklaniecki „Mały Wersal”. Obraz pochodzi prawdopodobnie z innej rezydencji, wzniesionej przez Guido nieco później, w Reptach. Autorem dzieła jest uznany niemiecki malarz, Franz von Lenbach.

Obraz został zakupiony do zbiorów Muzeum już w marcu, ale ze względu na dłuższe zamknięcie instytucji dla zwiedzających spowodowane remontem budynku, prezentację dzieła przesunięto na wrzesień. Dziś odbyło się jego uroczyste odsłonięcie. Gościem specjalnym był prawnuk portretowanego i dziedzic tytułu książęcego, a przy tym Honorowy Obywatel Miasta Tarnowskie Góry, Guidotto Henckel von Donnersmarck. Książę przybył na wernisaż wraz ze swoim kuzynem, księciem Georgiem Dietrichem von Schoenaich-Carolath.

Rzadko zdarza się, że lokalne muzeum nabywa dzieło takiej rangi, a przyjazd, specjalnie na wernisaż, dwóch książąt, w tym bezpośredniego potomka portretowanego, to prawdziwe wyróżnienie – mówi Beata Kiszel, dyrektor tarnogórskiego Muzeum – Obraz świetnie uzupełnił naszą kolekcję i stał się pretekstem dla wielu wydarzeń, zaplanowanych do końca roku – dodaje.

Obraz jest prezentowany w ramach wystawy jednego dzieła, noszącej tytuł „Powrót księcia. Franz von Lenbach, Portret Guido Henckel von Donnersmarcka” i czynnej do końca 2019 roku. Patronat honorowy nad ekspozycją objął Burmistrz Miasta Tarnowskie Góry Arkadiusz Czech. Wystawie towarzyszy szereg wydarzeń, takich jak wykłady i spotkania, a także tematyczny spacer czy pokaz filmu o górnośląskich arystokratach.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Opis kuratorski obrazu

Franz von Lenbach, Portret Guido Henckel von Donnersmarcka, 1896, olej/płótno, 99 x 77 cm (bez ramy), sygn. „F. Lenbach / 1896”, wł. Muzeum w Tarnowskich Górach, nr inw.: MTG/S/1309, rama współczesna stylizowana.

Obraz ten, malowany farbami olejnymi na płóciennym podobraziu, ma wysokość 99 cm i szerokość 77 cm. Jest sygnowany i datowany: „F. Lenbach / 1896”. Jego twórca, Franz von Lenbach (1836–1904), studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Tworzył pejzaże, sceny rodzajowe, kopiował również dzieła starych mistrzów. Sławę uzyskał jednak dzięki licznym portretom, wykowywanym na zlecenie znanych osobistości, m.in. Ferenca Liszta, Richarda Wagnera, papieża Leona XIII czy Otto von Bismarcka. Franz von Lenbach pracował również dla Henckel von Donnersmarcków, znanej rodziny arystokratycznej związanej z Tarnowskimi Górami i okolicą od czasów wojny trzydziestoletniej do końca drugiej wojny światowej.

Prezentowany obraz jest prawdopodobnie tożsamy z dziełem, które zdobiło gabinet Guido Henckel von Donnersmarcka (1830–1916) w pałacu w Reptach (dziś Repty Śląskie, dzielnica Tarnowskich Gór). Guido, hrabia Henckel, a od 1901 roku książę von Donnersmarck, to bodaj najsłynniejszy przedstawiciel tego znamienitego rodu. Dorobił się niezwykłej fortuny dzięki inwestycjom w rozwój górnośląskiego przemysłu. W drugiej połowie XIX wieku był jednym z najbogatszych ludzi ówczesnej Europy, a do tego wpływowym politykiem. Z miłości do swojej pierwszej żony, markizy Blanche de Païva (1819–1884), wzniósł w latach 70. XIX wieku w Świerklańcu imponujący pałac, nazywany „Małym Wersalem”. W latach 1893–1898 z jego inicjatywy zbudowano kolejny pałac, w Reptach. Obie rezydencje zostały rozgrabione i podpalone w 1945 roku, a w latach 60. XX wieku całkowicie rozebrane. Elementy wyposażenia tych pałaców, zwłaszcza dzieła malarskie, należą do rzadkości w zbiorach publicznych.

Dzieło Franza von Lenbacha zostało zakupione do kolekcji Muzeum w Tarnowskich Górach w marcu 2019 roku. Wcześniej było w posiadaniu prywatnego polskiego kolekcjonera. Porterty Guido Henckel von Donnersmarcka autorstwa Franza von Lenbacha znajdują się również w zbiorach Lenbachhaus w Monachium, Oberschlesisches Landesmuseum w Ratingen oraz rodziny Henckel von Donnersmarck. Znany jest również obraz tego twórcy przedstawiający drugą żonę Guido, Katharinę z domu Slepzow (1862–1929), pozostający w zbiorach prywatnych.

Źródło: materiały organizatora