Konrad Kołakowski: Jeszcze ô ślōnskich placach

Pod prąd nie znaczy przeciwko #3

Ôstanio żech pisoł ô tyj pierzińskij dekomunizacyji, co nōm Ślōnzokom zebierŏ miana ôd ulic, placów a pōmników. Rozprowiōłch ô Pstrowskim, kery stoi we Zŏbrzu i chyba jednak dalij bydzie tam stoł. Nazwa mu trocha zmieniōm i bydzie dynkmal, kery skwŏlŏ cołko „Brać Górniczo”. Wznienły mie ale myśli ô inszych miyjscach, kere już sie straciyły, abo majōm inksze miana.

Zatracanie pamięci lokalnej, pamięci miejsca jest bardzo groźnym procederem. Nie wywalczy się tożsamości danego miejsca, zapominając o jego przeszłości. Przeszłość jednak musi nieść za sobą nie tylko zmitologizowane, subiektywne odczucia, musi także nieść rzeczywistą historię miejsca.

Idąc tropem farsy dekomunizacyjnej, zacząłem się zastanawiać, jak gładko przeszła degermanizacja i deprusyfikacja Śląska. Nie trzeba wykładu z historii, by wiedzieć, jak długo znajdowała się większość terenów Śląska w państwie pruskim, a po zjednoczeniu, w niemieckim. Jak wiele zawdzięcza ludziom, którzy niewątpliwie należeli do kultury niemieckiej, a w olbrzymi przyczynili się sposób do rozwoju, rozkwitu naszej ziemi.

Wiela by sie znŏdło takich, kerym my sōm winni aby mały dynkmal, aby jakoś ulica abo inszo przestrzyń w mieście. Toć, spotkōmy tych, co pasujōm do postkomnistycznyj gŏdki ô prapolskości Ślōnska. Mōmy przeca cołko dzielnica we Rudzie ôd Godule, richtich ważne ulice sōm ôd Korfantego, leko znojdymy tyż Wolnego, Miarki, Lompy abo Roździeńskigo. Ôd powstańcōw tyż znojdymy w kożdyj miejscowości abo pōmnik, abo ulica… Ale to je ino jedna strōna.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Są oni tylko częścią skomplikowanej mozaiki, która tworzyła Śląsk. Wpisując w wyszukiwarkę internetową adresy: Redena, Donnersmarcka, Schaffgotscha, Wincklera itd., doszukamy się wprawdzie tak nazwanych miejsc, acz broń Boże gdzieś w ważnej przestrzeni. Najczęściej będą to peryferia bądź miejsca, o których nawet mieszkańcy danej miejscowości nie wiedzą.

Przemysłowcy, magnaci industrialni – oni przynajmniej mają swój kącik w przestrzeni publicznej, choć groteskowo zmarginalizowany. A co z masą innych postaci, ważnych dla regionu, lecz kojarzących się z niepolską historią? Cesarz Wilhelm, Król Fryderyk Wielki, Hrabia Hochberg, ród Hochenzollernów… wymieniać można by długo. Czy oni nie należą do pamięci lokalnej? Do pamięci społeczności naszego regionu?

Nie, już nie należą. Zostali z niej wyrzuceni. Należą jednak do historii miejsca i należałoby to uhonorować.

Skoro pamiętamy w nazewnictwie o bohaterskich powstańcach, to czyż nie możemy pamiętać o bohaterach Wielkiej Wojny? Ślązacy na niej walczyli i ginęli. Czyż nie możemy pamiętać o poległych na frontach II wojny światowej? Na wojnie prusko-francuskiej? To nie byli bohaterowie? To nie byli nasi przodkowie? Nie powinni mieć miejsca w naszej pamięci?

Oczywiście konieczna jest należyta ocena danej postaci czy grupy, czy nie przyczyniała się do złych czynów czy poglądów. Oceny jednak takiej powinni jednak dokonywać fachowcy, historycy, a nie powinna przychodzić z zewnętrza, które przeszłość naszego regionu uznaje za niemal nieistniejącą.

Nie chodzi w tym felietonie o gloryfikację germanizmu, ale o przypomnienie, że Śląsk swych bohaterów ma po wielu stronach etnicznej czy mentalnej granicy. Deprusyfikacja, de-germanizacja naszej pamięci przebiegła aż nazbyt dobrze. Wielu Ślązaków zapewne nawet ma jej świadomości. Czy dekomunizacja pójdzie równie gładko? A może już za moment nastąpi kolejny krok: „desilezjanizacja”?

W każdym okresie i ustroju Śląsk miał swoich bohaterów. Naszym obowiązkiem jest się o nich upominać!

Foto: Paweł from Poland, licyncyjŏ Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0

Konrad Kołakowski, Ur. 1991 mieszka w Zabrzu. Ukończył studia na kierunku Historia w dwóch specjalizacjach. Zajmuje się głównie historią Górnego Śląska, z tej tematyki pisze także pracę magisterską. Ukończone również magisterskie studia na kierunku Studia Śląskie. Laureat Stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pracownik Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. Współautor publikacji o kulturze górniczej na Śląsku i kulturze Osiedli Robotniczych Zabrza. Uczestnik, czynny, wielu konferencji, seminariów o tematyce historycznej, publicystycznej, politycznej w zakresie Górnego Śląska. Ślązak.