Klaudiusz Kaufmann: Skōnd sie biere hejt

Te słowo dzisiej słyszoł już chyba kożdy. Co to je tyn hejt? To wyżywanie sie we internecie na inkszych ludziach, pōniżanie, wyzywanie i pŏra jeszcze przejawōw słownyj agresji. Tak po prŏwdzie wszyjsko to biere sie z niynawiści i stōnd tyż pochodzi ôd tego nazwa – hejtować je ôd angelskego hate, kere to słowo znaczy właśnie niynawidzić.

Agresjŏ we słowach niy je niczym nowym, bo już we pradawnych czasach ludzie jakosik musieli sie brōnić przed tymi „inkszymi”, kerzy mōgliby prziś i porwać im kōnsek jedzyniŏ, abo jeszcze przismyczyć jakosik choroba. Bez to lepi bōło narychtować swoich do tego, żeby wiedzieli, że ci „inksi” na zicher sōm gorsi i trza ich tympić.

Z tyj gŏdki przechodziyło sie co chwila do działaniŏ i w tym je nojwiynksze zagrożynie takego hejtu. Naukowcy gŏdajōm, że dōminuje ôn u modych ludzi, we kerych mōzgu jeszcze niy do kōńca rozwinōło sie rozumiynie emocji. To cosik by tłumaczōło, ale skōnd sie bierōm tysiōnce tych starych lebrōw, kere siedzōm przi kōmputerach i szukajōm zaczepki? Na zicher zawsze je im potyn lepi, ale z tym je jak ze nałogym, zawsze chcymy wiynkszŏ dŏwka. Mŏ to jako granica? Czy czowiek, kerego ôkreślōmy jako hejtera, je w stanie ôbejrzeć ta swoja ciymnŏ strōna? Ôni przeca zawsze sie tłumaczōm, że robiōm to dlo dobra ludzkości, bo przeca ci „inksi” niy sōm takimi ludźmi, jak joł abo ty.

Czy hejt biere sie ze frustracji, strachu, czy ze poczuciŏ misji? A może je to miszōng tych wszyjskich stanōw? Pytań je sam doś, ale gorzij ze ôdpowiedziami i znŏleziyniym lykarstwa na ta bolōnczka dzisiyjszego świata. Już przi piyrszych spōlnotach ludzie wykorzystywali agresjŏ słownŏ do budowaniŏ swojygo wizerunku, władzy, czy inkszych korzyści. Czy we starożytnym Rzymie, ci, co siedzieli na widowni we Koloseum i ôglōndali, jak inksi sie zabijajōm na scynie, tyż niy mieli uciechy ze słownego poniżaniŏ tych na arynie? Abo ci, kerzi prziłaziyli niyskorzij na publiczne egzekucje, kere bez setki lŏt ôdbywały sie na rynkach europyjskich miastōw, czy to, co wylywało sie ze ich gymbōw, niy bōło podobne do tego, co pisze taki dzisiyjszy hejter pod postym zniynawidzōnego polityka abo jakego celebryty?

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Dzisiej internet doł nōm anōnimowość, ftoryj niy mieli ci na stadiōnie abo rynku, bo tamtyn, co stōł kole takego rasowego hejtera, widzioł, ôd kogo to wszyjsko wylatuje. Tysiōnce ludzi dziś je skludzōnych za roztomajtymi nickami (pseudōnimami) i czuje sie bezkarnie. Bo wiy, że ta ichnio agresjŏ doleci do adresata, ale niy bydōm widzieć tyż tego, co ôna wyrŏbio z tym, kery niōm ôberwoł. Jak uczestnik egzekucji ciepnōł kamiyń we skazańca, to mioł jeszcze szansa, żeby ôbejrzeć skutek swojego czynu, choć je to wōntpliwe, żeby ôglōndanie czyjegoś ciyrpiyniŏ miało we takim chorym umyśle ôbudzić skrucha.

Tyn we Koloseum niy bluzgoł dlo sławy, yno dlo swoji przijymnojści. Hejterzi ze XXI wieku lubiōm mieć widzōw, czytelnikōw, a możno i nawet wyznawcōw. Internet dodoł agresji skrzidłōw i możliwość prześladowaniŏ 24 godziny na doba. Dzisiej już niy ma tak, że szkolŏrz idzie do dōm i zostawio cołki świat za sobōm. Ôn idzie do dōm, a we kabzie wnosi rajn swoich prześladowcōw. Nojsłabsze ôgniwa we szkole – wrażliwi modzi ludzie, kerzi niy wyglōndajōm jak całŏ reszta, niy majōm piniyndzy na modne klamoty, ôblykajōm sie ekscyntrycznie abo sōm inkszyj oriyntacji seksualnyj, mogōm być na szkolnyj czy klasowyj grupie wyśmiywani, drynczyni, poniżani…

Prześladowcy sōm bezkarni, a ofiara? Zawsze idzie pedzieć, że to ôna sama je winnŏ i niyjedyn totalitaryzm już take coś wykorzystywoł. Rodzice dzieci znyncajōncych sie we internecie nad inkszymi pedzōm: to yno niywinne wice. Kedyś gŏdali „to yno Żydy” i to tyż bōło usprawiedliwiyniym niyjednyj tragedyji. Mniyjszojści etniczne, inksze nŏrody, wszyjscy ci, kerzi inaczyj kochajōm i myślōm, mogōm być na cylowniku tych „złych” słōw.

Historyjŏ ôstatniych stu lŏt pokŏzała, do czego to może prowadzić. Czy tyn, kery dzisiej wciskŏ enter pod kolyjnym niszczōncym kōmyntarzym, bōłby we inkszych okolicznościach skutecznym oprawcōm we Auschwitz abo na Wołyniu? Tamci ludzie 10 lŏt prydzyj tyż byli normalnymi, kulturalnymi sōmsiadami, kerym przi piwie abo na jakim trefie ze kamratami zaczła sie wylywać z gymby agresjŏ. Tam niy bōło anōnimowości, nirozki bōła presjŏ grupy, ale to już tyż trocha inkszŏ sprawa.

Internet dŏwŏ nōm anōnimowość, ale sōm tam take miejsca, kaj niy mogymy być aż tak skludzyni. Na Facebooku abo Twitterze ludzi idzie namierzyć, widać ich na ôbrŏzku, mogymy wyśledzić, fto sie z nimi kōmraci, ale niyftorych wcale to niy hamuje. Sōm żech czytoł pod postami mojigo kamrata na Twitterze, kery je dziynnikarzym we ôgōlnopolskyj, zniynawidzōnyj bez prawicowe kryngi gazecie, kej go wyzywajōm ôd zdrajcōw, faszystōw, życzōm mu śmierci, a nawet idzie tam znojś stwierdzynie „do gazu”. I niy napisali tego anōnimowi ludzie, yno podpisani imiyniym, nazwiskym, a nawet take, kere pokazujōm jeszcze do tego swoja gymba na zdjyńciu. Mianujōm siebie intelektualistami, ale co to je za intelektualizm?

Niy ma dzisiej w przestrzyni publicznyj miejsca na dialog, ludzie yno wypowiadajōm swoje zdanie i niy sōm zainteresowani argumyntami drugij strōny. Dyskusjŏ wyglōndo nojczyńścij jak słownŏ haja i niy ma znaczyniŏ, czy odbywo sie na rodzinnym fajerze, czy we telewizyjnym studiu. Kaj nŏs to zawiedzie?

Mōm yno nadzieja, że ludzkość niy je aż tak gupiŏ i niy zafunduje nōm jeszcze rŏz jakiś ogōlnoświatowyj wojny. Nauczmy sie ze sobōm gŏdać, niy zawsze muszymy sie zgŏdzać, ale nojważniyjsze, żeby my ôstali ludźmi, a niy maszynami do wyciepowaniŏ niynawiści.

Klaudiusz Kaufmann – urodzōny we Gliwicach szauszpiler. We 2002 ukōńczōł warszawsko Akadymia Teatralnŏ, ôd tego czasu groł we roztomajtych filmach i serialach we Polsce i Niymcach – nojczyńścij we Polsce gro Niymcōw, a we Niymcach Polŏkōw, np. ôd 2015 jako Wiktor Król we „Polizeiruf 110”, a Schmidt we „Belle Epoque”. Cołki czas słyszeć go idzie we roztōmajtych dubbingach. Ôd niego głosym gŏdo zebra Marty we Madagaskarze i kupa inkszych animowanych postaci. Ôd 2015 pisze po ślōnsku bloga kulinarnego „Chop w kuchni”, na kerym idzie znojś i dania ze heimatu, i kuchnie świata, i ôd niego autorske wynŏkwiania kulinarne.