Kinderbuch do ślōnskich dziejciōw ôd Ślōnzŏczki ze Minderheitu: Zuzanna Herud a ônyj „Antōnia aus Silesiŏ”.

Zuzanna Herud je modōm gyrmanistkōm, singerkōw liedōw a schlŏgrōw po niymiecku, aktiwistkōm kultury ze Minderheitu, co łōnski rok napisała ksiōnżkã do dziejciōw po niymiecku a SKGD ze Ôpolŏ przeônaczōł ôna na polski. Tyn veryfyntlichōng do nŏmodszych naszygo heimatu i niy yno, mioł w gesamtpakejcie do ksiōnżki tysz wersyjŏ audiobōka, ftorŏ (skiż izolacyji anti-cōrŏnavirusowyj) SKGD wciypnŏ do internetzu ze zugangym do kożdygo we wersyji niymieckij a polski. Je to dojś aktywnie zônaczōnŏ ôsprŏwka ze abenteuerōma modyj Antōnii, ftorŏ na przigodowŏ weisa ekleruje wert vielfaltu Ôberschlejsiyn, a przi ôkazyji dŏwŏ mejglichkeit nômodszym i tym ździybko starszym aufbesserować ônych niymiecki.

Wersyjŏ niymieckŏ: Zuzanna Herud, Anotnia auf der Suche nach ihrer Insel

Ôco tak richtich se rozłajzi?

Kinderbuchautorka ze Dobrau kole Krappitz aufzeichnowała bild modyj freli, co se Antōnia mianuje, a ze dwōma rŏztomajtnymi fuzeklōma a jednym papageiym, co ônymu Rico je, po ôcyanie reisuje. Anotnia je halb matrŏskōm (marinarkōm) a halb piratkōm, ôczym jōm tysz te ôbie fuzekle durch majōm przipōminać. Żyje ôna na schiffie, yno że se ônyj take żiwobycie mierznōnć poczło i bezto wyszperała starŏ karta, na ftoryj znŏdła dwie insle, co majōm być ônyj nowym heimatym na festlandzie.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Protagonistka wpiyrw zajychała na piyrszŏ insel, ftorŏ se mianuje Falale, kaj trefiōła na synka, co ônymu zajś bōło Nico. Ôn kludziŏ jōm po swojym heimacie a ôsprŏwiŏ jako porzôndne sam sōm czowiyki, ftore to wszyske matrŏsōma sōm. Co ônych cechuje je to, że sōm blank freundlich, gut zôrganizōwani a festy przajōm ôrdnungōwi. Szło by padać, że widzymy sam stereôtypowe ôdpowiedniyki eigynschaftōw, ftōre zuschreibōwane sōm normalnie Niymcōm. Co tych einwŏhnerōw Falale ale festy nerwuje, sōm piraty a ônych papageie, ftore to majōm durch przi siã. Skiż tygo Rico, ftory jako papagei do Antōnji familije nŏleżi, niy moge sam być. Antōnia prziznŏwŏ se tukej Nico, że ôna je tysz halb pirŏtkōm, a jako że matrŏsy niy poradzōm se zgodzić ze piratōma i je verbŏt na Falale do kożdygo z ônych, bezto ta dzioucha niy moge dalij ôstać na tyj insli i mujsi se kludzić weg.

Juzajś na ôcyanie, modŏ frelka ze dwōma rŏztomajtnymi fuzeklōma a jednym papageiym, chciała jychać schiffym na drugŏ insla, ftorŏ znŏdła na karcie. Wrŏz dopŏd jōm schiff pŏny piratōw, ftorzi angreifōwali Antōnia a zônaczyli jōm we fessle. Nŏ pytanie, kaj to ôna kludzi, padała że na insla Matata, bo szukŏ heimatu na festlandzie. Piraty ôdpadali, że to je ônych insla, ale yno do piratōw, na co ôbejrzeli se gynau po schiffie a wrŏz ôdnejźli papageia Rico i spytali eli ôna tysz je ôdniych. Antōnia padała, że je pu na pu: matrŏskōm a piratkōm. To se blank niy spodobało piratōm, ftorzi chciejli jōm haiōm na fressfutter poza schiff wyciepnyć.

Narŏz znŏdła se inkszŏ modŏ szcziga, ftorŏ kożdygo pirata ze swojym schwertym besiegowała a wezła Antōnia mit na swojã insel, co se Silesio mianowała. Bōł to land, kaj żyjōm czōwiyki, ftore sōm choby Antōnia – pu matrŏsōma a pu piratōma. Tukej eklerōwane bōło Antōnji jako to za starygo piyrwy bōło, kedy to se stare matrŏsy a stare piraty mieli pierōnskŏ sfada, a skiż tygo srogŏ insla aufteilowali na Falale, Matata i Silesio, ze ftorych we swojyj piyrwyj naturze ôstała yno Silesio. Antōnia se skapła, że gynau tukej chce ôstać, bo sam se czuje jak we heimacie.

Wersyjŏ polskŏ: Zuzanna Herud, Anotnia w poszukiwaniu swojej wyspy.

W ôsprŏwce tyj widzymy fajnie eklerōwanŏ geschichta naszygo heimatu ze festy kreatywnym rozwiōnzaniym: Jako jōm przekŏzać nŏmodszym, coby se umiejli bez stereotypōw ôdnejź we dzisiejszych czasach, jako lujdzie, ftorzi choby Antōnia, majōm wiancyj niż jedyn kulturowy herkunft. Geschichta mŏ ende ze moralōm: Bydź ôtwarty na inkszych lujdzi ze inkszymi kulturōma a formōm życiŏ, bo mogesz trefnōnć na czowiykōw, ftorzi sōm richtich herzlich. A drugŏ moral se tyczy heimatu, ftory je metaforōm Ślōnska: Na Silesio Antōnia znŏdła endlich heimat, ftory dŏ ônyj dwa razy tela gliku, jak i dwa razy tela radowaniŏ se ze życiŏ, co kajnidzij.

Ôsprŏwka ôd Zuzanny Herud je do poczytaniŏ, ale i do posuchaniŏ, ftorŏ we uproszczōnym schymacie 2 mischungōw tumaczy naszŏ komplexowojś na Ślōnsku, kaj tak richtich sōm trzi teile do erwähnowaniŏ: Niymieckŏ, Polskŏ a Ślōnskŏ. Je to richtich dobrŏ gylejgenheit, coby terŏzki we czajsie ôstudy we chałpie wysztartōwać ze bajtlōma na reisa po ôcyanie poznŏwaniŏ siybie, jak i tygo, coby umieć se ôbchodzić ze inkszojsiōm we dzisiejszym świycie. Je to tysz mejglichkeit, coby ijś na reisa dwōch gŏdek, ftore tysz kole Ślōnskego mōmy we heimacie: Polski a Niymiecki. Zusätzlich wertvoll je ta reisa, bo mŏ happy-end, ftory kōjńczy se moralōm, ftorŏ aufbaułuje a pomŏgŏ uświadōmić se „schatz naszygo życiŏ”, coby to padać wortōma Antōnji: Bydź rŏd z bycia mischlingym, bojś je matrŏsym a piratym, ftory umiy zwojować świŏt!

Adam Kubik, inż., mgr – ur. 1986 we Grŏß Strehlitz, je sztudyntym dochtorskym we fachu germanistik we kulturvergleichu na Universität Heidelberg, schlejsiynforscherym, DaF-lechtōrym, sachbuchautorym a raumplanerym.