Co „Katolik” pisał o oleskiem. 1870 – 1931, cz. 4

1910

5 kwiecień

Olesno. W licytowaniu robót w celu wykonania fundamentów do nowego katolickiego kościoła w Oleśnie wzięło udział 19 firm. Charakterystyczna jest różnica pomiędzy najniższa a najwyższą ofertą. Najniższa oferta firmy Manarin z Wrocławia wynosi 6.384,35 mk., najwyższa oferta firmy Bracia Bazzani w Gliwicach wynosi 22.346,46 marek.

19 maj

Olesno. Ksiądz proboszcz Aleksander w środę w południe udał się na miejsce, gdzie biorą piasek do budowy nowego kościoła i w drodze został postrzelony w twarz. Jakiś nieostrożny strzelec strzelał do szpaków, lecz, zamiast do szpaków nieszczęśliwym trafem ugodził w ks. Proboszcza. Rana ks. proboszcza pewnie jest dość poważna, ponieważ niezwłocznie udał się nieszczęśliwy do Wrocławia do lekarzy specyalistów.

14 czerwiec

            Olesno. Ksiądz proboszcz Aleksander poddał się operacyi w klasztorze Braci Miłosiernych we Wrocławiu. Usiłowano wydobyć teszyngwą kulę z szyi, lecz operacyja się nie udała.

25 październik

Olesno. Przed tutejszym sądem ławniczym toczyła się dnia 19 b. m. sprawa przeciw czterem żołnierzom rosyjskim, którzy niedawno w okolicy Bocianowic przeszli przez granice, a podpiwszy sobie wywracali płoty, rzucali kamieniami itp. Sąd skazał każdego z oskarżonych na 29 dni aresztu i tydzień więzienia.

8 listopad

Olesno. W tych dniach odniósł przy budowie nowego kościoła tutejszego cieśla Wolny z Dolnej Ligoty ciężkie pokaleczenia. Spadła mu bowiem ze znacznej wysokości cegła na głowę i strzaskała mu czaszkę. Ciężko rannego odstawiono do domu chorych, gdzie w skutek odniesionej rany niestety zmarł.

24 grudzień

Olesno. Przy budowie tutejszego nowego kościoła wydarzyło się nieszczęście. Wskutek złamania się rusztowania spadli dwaj robotnicy dekarscy ze znacznej wysokości. Jeden z nich nazwiskiem Ochmann okaleczył się tylko niebezpiecznie, podczas gdy drugi Rataj odniósł tak ciężkie uszkodzenia na głowie i nogach że nie wiadomo czy zostanie przy życiu. Nieszczęśliwych odstawiono do tutejszego szpitala powiatowego.

1911

12 październik

Wielki wiec w Oleśnie odbył się w niedzielę 8 października br. na polu właściciela ziemskiego p. Laskowskiego zgromadzi. się przeszło 1500 osób obojga płci. Zagaił wiec krótko przed 2–gą po południu ks. prob. Kuczka. przewodniczył p. Jan Laskowski. W przeszło dwugodzinnej szeroko zakreślonej mowie pouczył zgromadzonych p. Stanisław Kuhnert o tem, że obowiązkiem naszym jest bronić skarbów naszych narodowych, jakiemi są język itd. Nie wstydźmy się naszego polskiego języka mówmy wszędzie i zawsze po polsku, czytajmy książki i gazety polskie. Drugim mówca był ksiądz prob. Kuczka, który omówi, system szkolny w Prusiach i wezwał do samopomocy. Jako trzeci przemówi pięknie p. Laskowski, nawołując do organizacyj Kółek rolniczych. Wiec zakończono o godz. 5–ej pieśnią „Serdeczna Matko”.

1912

14 maj

Olesno. (Z sądu). Za uderzenie kijem w plecy pewnej pani B. skazał sąd ławniczy tutejszego handlarza świń Guroka na 3miesące więzienia.

23 maj

Olesno. We wtorek 14 bm. odegrana tu była w hotelu p. Baginskiego sztuka teatralna: „Polnische Wirtschaft” (Polska gospodarka). Wszystkim tym, którzyby chcieli widzieć gospodarstwo polskie i różnicę gospodarki polskiej od niemieckiej, radzę żeby na przyszły raz dla oszczędzenia kosztów przedstawienia poszli sobie obejrzeć gospodarstwo polskie p. Jana Laskowskiego w Oleśnie przy domu chorych, a spytali się jak ono wyglądało wtedy, gdy było w posiadaniu p. Wernera, Niemca. Wtedy będą widzieli rzeczywistość, a nie przedstawienie teatralne.

10 październik

Olesno. Ostatnim roku budowano w naszym mieście wiele, najważniejszą dla nas budowlą jest kościół. Jest to budowla wspaniała i obszerna, a jest już blisko wykończenia. Rzadko gdzie tak piękny kościół spotkać można. – Przyszłym roku mają tu budować wielkie seminaryum nauczycielskie, powiększać mają sąd itd. Wogóle ruch budowlany ostatnich latach bardzo się rozwinął.

7 listopad

Olesno. Przed kilku dniami przelatywał nad wsią Wichrowem przez granicę rosyjską balon od strony południowo – zachodniej. Do balonu strzelali rosyjscy żołnierze nadgraniczni, lecz, zdaje się, nie uszkodzili go, gdyż balon spokojnie dalej się posuwał. Po stronie śląskiej wołano na siedzących w balonie i ostrzegano ich, aby przez granice nie przelatywali, lecz ci nie zauważyli widocznie ostrzeżeń.

28 listopad

Olesno. Ubiegły poniedziałek około 9 wieczorem włamali się złodzieje do pomieszczenia tutejszego pastora. Zabrawszy sobą 100 mk. oraz złoty zegarek, udali się spłoszeni przez służącą na probostwo ks. Aleksandra, gdzie atoli tylko szafę w spiżarni okradli. Pies policyjny z Opola, którego tudotąd sprowadzono, świetnie ślad wytropił, lecz na dworcu kolei go zatracił. Złodzieje wyjechali widocznie z Olesna, by zabrane kiełbasy lub szynki spokojnie spożyć w domu.

3 grudzień

Olesno. (Niemiecka gospodarka.) Na posiedzeniu radnych miasta doniósł burmistrz, że dawniejszy zawiadowca kasy miejskiej sprzeniewierzył pieniądze kasy w 700 przypadkach w wysokości 10 680 marek.

1913

22 marzec

Olesno. Ostatni tydzień wykazał to bardzo ożywiony ruch robotników rolnych, dążących z Rosyi do Niemiec na roboty rolne. Podobno około 23 tysięcy robotników takich wędrowało przez Olesno.

Olesno. W piątek w nocy usiłowali złodzieje okraść tutejszą kasę powiatową. Za pomocą podrobionych kluczy dostali się oni do wnętrza biura. Szafy żelazne były jednakowoż tak mocne, że nie zdołali ich rozbić. Powyłamywanymi szuflady, lecz w tychże oprócz papierów bezwartościowych nic nie było. Opuścili więc biura, nie zabierając ze sobą nic.

1 kwiecień

Olesno. Nowy wspaniały kościół Katolicki został tu uroczyście poświęcony. Aktu poświęcenia dokonał Wiel. ks. Dziekan Labus z Kościelisk. Kazanie polskie okolicznościowe wygłosił Wiel. ks. proboszcz Menzel z Kudoby, kazanie niemieckie wypowiedział Wiel. ks. kuratus Polak z Bytomia.

12 kwiecień

Olesno. Miasto stara się o pozyskanie wojska, i w tym celu poczynił już magistrat pewne zabiegi. Rada miasta upoważniła burmistrza by pojechał do ministra wojny i przedłożył mu życzenia miasta w tej sprawie. Burmistrz w tym celu zapytywał telegraficznie ministra wojny, lecz dostał taką odpowiedź: „Życzenia miasta są tu dobrze znane, radzę nie przyjeżdżać do Berlina na posłuchanie”.

24 kwiecień

Olesno. Wiadomo że będą budować koleje wąskotorowe z Olesna do Bodzanowic i z Zawisnej przez Byczynę do Wołczyna. Prace wstępne to jest pomiar i oznaczenie linii, będą niebawem rozpoczęte. Wobec tego władze upominają posiedzieli, że muszą pozwolić na wszelkiego tego rodzaju pomiary i prace na swych polach i gruntach w ogóle. Na pomiary i pracę na podwórzach, w ogrodach itp. muszą jednak mielnicy mieć w każdym razie pozwolenie osobne od miejscowej policyi.

20 maj

Olesno. W nowym kościele farnym odbywają się teraz już regularnie nabożeństwa. Ponieważ jednak plebania (fara) znajduje się tuż przy starym kościele przeto księża mają około 500 metrów drogi do nowego kościoła. Powstał tedy zamiar zakupienia pod budowę nowej plebanii położonego przy nowym kościele tak zwanego folwarku Schlesingera. Układy co do kupna rozpoczęto już z właścicielem odnośnej posiadłości.

31 maj

Olesno. Seminaryum nauczycielskie ma tu być budowane. W ministerstwie oświaty w Berlinie sporządzono plany i kosztorysy i przysłano je magistratowi tutejszemu. Seminaryum ma kosztować 386 000 marek !

19 lipca

Olesno. Burmistrz tutejszy p. Kasperowski ma chwilowo urlop. Złodzieje sobie tak wytłumaczyli, że skoro ma urlop pan burmistrz, to go nie będzie w domu, i że dlatego sposobność jest korzystna do odwiedzenia mieszkania pana burmistrza. Wdarli się przeto do rzeczonego mieszkania, ale musieli czemprędzej uciekać, spłoszeni przez rodzinę burmistrza; wyprawa po zdobycz nie udała im się tedy.

8 sierpień

Olesno. Na ostatni odpust w tutejszym kościele świętej Anny zebrało się około 12.000 pątników.

14 sierpień

Olesno. W przyszłym roku na wiosnę będę tu budować osobny dom dla pomieszczenia sądu okręgowego. Dotychczas sąd pomieszczony jest w domu, wynajętym od miasta. Kontrakty najmu kończą się dnia 1 października 1915. Do tego czasu zatem będzie sąd już w nowym budynku.

11 wrzesień

Olesno. Tutejszy główny kapelan ks. Przylas darował do nowego kościoła obraz dla głównego ołtarza. Obraz przedstawia Chrystusa Pana, podającego Komunię św. uczniom swoim. Za tak hojny dar Wiel. ks. Przylasowi należy się wielka wdzięczność i uznanie.

1914

22 styczeń

Olesno. Przed sądu przysięgłych w Opolu toczyła się – jak to już donosiliśmy – sprawa przeciwko kasyerowi miejskiemu Stanulli o sprzeniewierzenie. Świadków przesłuchano 150. Oskarżony przyznał się do sprzeniewierzenia miejskich pieniędzy w wysokości około 10 000 mk.; z śledztwa wynika jednak, że od 1902 aż do 1912 r. sprzeniewierzył on co najmniej około 17 000 mk. Sprzeniewierzenia zostały dokonane w kasie miejskiej, w kasie leśnictwa i w kasie szpitalnej. Oskarżony zeznaje, że sprzeniewierzonych pieniędzy nie użył dla siebie, lecz dla swego zmarłego szwagra, który miał wiele długów i pieniądze od niego otrzymywane na spłacenie tychże używał. Cała rozprawa wykazuje dobitnie, jak nieumiejętnie zawiadywano kasą miejską w Oleśnie, co też przedewszystkiem licznie zebranych obywateli Olesna do żywego oburza. Sąd skazał Stanullę na 2 lata i 3 miesiące więzienia.

11 kwietnia

            Olesno. (Sejmik powiatowy). Na porządku obrad były ważne sprawy. Uchwalono wybudować szosę drugiej klasy przez Sowczyce. Wydatki powiatu na rok 1914 obliczono na 244 tyś. mk. Podatki powiatowe będą wynosiły 65 procent. Kolej ma przynieść 133 tyś. dochodu. Powiat przyłączy się do wielkiej elektrowni dla północno-zachodniej części obwodu opolskiego.

14 kwiecień

            Olesno. Dawniejszy urzędnik tutejszej kasy miejskiej Stanulla, którego, jak wiadomo, sąd przysięgłych w Opolu za popełnione sprzeniewierzenia skazał na 2¼ roku więzienia, odsiaduje obecnie karę w więzieniu opolskiem i oskarża licznych obywateli miasta Olesna o rozmaite przestępstwa. Do tego czasu przesłuchał tutejszy sędzia śledczy 14 obywateli, których Stanulla oskarża o przeniewierstwa, krzywoprzysięstwo uchylanie się od podatków, przekupstwo itp. wyniknie z tego zapewne niejeden jeszcze proces, rzucający ponure światło na tutejszą gospodarkę miejską.

21 kwiecień

Olesno. (Włamywacz.) Przez okno wtargnął złodziej na dworzec kolejki wąskotorowej. Ograbiwszy automat z zawartością, znikł bez śladu. Za wyśledzenie sprawcy wyznaczono nagrodę w wysokości 30 marek.

16 maj

Olesno. Burmistrz dotychczasowy p. Kasperowski został przez radę miejską jednogłośnie na dalsze dwunastolecie urzędowania obrany.

19 maj

Olesno. Członek tutejszego magistratu p Ludwik Sklarzyk, wystosował do królewskiej regencyi opolskiej list otwarty, w którym się przeciwko wyborowi dotychczasowego burmistrza p. Kasperowskiego, na dalsze lat 12 zwraca. Jedną z walnych przyczyn, która p. Sklarzyka do tego kroku spowodowała jest fakt, że za czasu urzędowania p. Kasperowskiego zapanowała zła gospodarka miejska, której szczytem byty sprzeniewierzenia, jakich się zasądzony niedawno temu na dłuższą karę więzienia zawiadowca kasy Stanulla dopuścił. Czy list p. Sklarzyka odniesie pożądany skutek, pokaże czas najbliższy.

9 czerwca

Kocury pod Dobrodzieniem. Przy rozbieraniu przeszło sto lat liczącego domostwa znalazł gospodarz Józef Kolodziejczyk jedenaście w szmaty owiniętych a dobrze utrzymanych złotych monet, które wybito około roku 1766 do 1771.

9 lipiec

Olesno. W razie wybuchu pożaru w miesiącu lipcu maję stawić do sikawek każdy po dwa  konie: właściciel browaru Janus, kupiec Schlesinger, kupiec Myslowitzer, spedytor Cohn, gospodarz Mruczek, oberżysta Karwat, gospodarz Jagoda i kupiec Moritz II.

28 lipiec

Olesno. Niemiła przygoda spotkała w Kościeliskach ks. dziekana Labusa, który wraz z pewną rodziną, która przybyła doń w odwiedziny, udał się na przechadzkę na granicę. Wskutek nieuwagi osoby te przestąpiły granicę, i zaraz Je też wszystkie zaaresztował kozak pograniczny i na odwach zaprowadził. Aresztowanych wypuszczono dopiero po 24 godzinach. gdy przeprowadzono zwykłe urzędowe formalności.

10 grudzień

Olesno. Miasto tutejsze zaciąga 10 000 marek pożyczki na potrzeby nadzwyczajne, które wynikły z obecnej wojny.

12 grudzień

Olesno. W lazaretach tutejszych zmarło 14 żołnierzy armii austryacko-węgierskiej, którzy zranieni zostali na polu bitwy przeciw Rosyanom. Pogrzeb odbył się przed kilku dniami z wielką uroczystością. Mowy wygłosili: austryacki katolicki kapłan dywizyjny, dalej grecko-katolicki ksiądz polowy i pastor Sekowski z Olesna. Zmarłych pochowano w trzech grobach.

1915

6 luty

            Olesno. Zarząd kościelny postanowił dokonać reparatur na kościółku polnem św. Anny.

24 kwietnia

            Olesno. Etat miasta, uchwalony na rok bieżący przez radę miejską na ostatniem jej posiedzeniu, wynosi ogółem 153 000 marek. Podatki uchwalono następujące: 175 procent dochodowego, gruntowego i budynkowego oraz procederowego, a 100 procent wyszynkowego.

19 czerwiec

Olesno. (Broń w ręku dziecka). Czternastoletni synek burmistrza tutejszego P. Kasperowskiego w przedpokoju mieszkania ojcowskiego bawił się strzelbą nabitą aż nagle padł strzał; kula ugodziła w głowę 21-letnią dziewczynę Mrówcównę, córkę woźnicy spedytorskiego Mrowca, która przypadkiem w tymże przedpokoju właśnie także była. Zraniona dziewczyna, jedyne dziecko Mrówca, umarła niebawem po tym smutnym wypadku.

1916

22 luty

Olesno. (Urzędniczka pocztowa). W Radłowie zawiadowała wdowa Scholz agenturą pocztową. W urzędzie tym odbierała ona także paczki od żołnierzy w polu. Lecz nieuczciwa urzędniczka spostrzebowała zwykle masło, tłuszcz, mięso i kiełbasę przesyłaną w paczkach polowych do żołnierzy dla siebie, a ponieważ tutejsi ludzie stosunkowo wiele paczek polowych wysyłali, które nigdy do rąk adresatów się nie dostały, sprzedawała p. Scholz zbywające zapasy nawet innym. Sprawa się atoli wydała i niewiernej zawiadowczyni agenturę natychmiast odebrano.

7 marzec

            Olesno. W środę wieczorem zmarł tu nagle na paraliż mózgu długoletni duszpasterz ks. proboszcz Alexander. Zmarły był w posiadaniu orderu Czerwonego Orła.

30 marzec

Olesno. (Syn burmistrza skazany na tydzień więzienia.) 15 letni gimnazyasta Kasperowski, syn tutejszego burmistrza, który przez nieumiejętne obchodzenie się z teszyngiem 9 mm. zastrzelił dziewczynkę woźnicy, został swego czasu przez sąd w Kluczborku skazany na tydzień więzienia. Przeciwko wyrokowi założono rewizye, którą jednak wyższy sąd odrzucił.

13 lipiec

Olesno. (Skutki burzy.) Burza, która w zeszłym tygodniu szalała, poczyniła znaczne szkody. W Oleśnie uderzył grom w karabin landszturmisty Patwy, który miał nadzór nad więźniami rosyjskimi pracującymi przy kolei. P. odniósł tak niebezpieczne poparzenia, że musiano go odstawić do lazaretu.

1918

3 styczeń

Olesno. (Zabójstwo). W sąsiedniej wsi Wachowie sponiewierał chałupnik Glomb w wieczór wigilijny swoją 84-letnią teściową do tego stopnia, że nieszczęśliwa umarła. Zbrodniarz zadał jej cios śmiertelny widłami do gnoju.

27 lipiec

Olesno. (400 rocznica kościoła św. Anny). Górny Śląsk posiadał i dotąd jeszcze ma szereg pięknych kościołów starych. Do nich należy kościół drewniany poświęcony słynącej z łask św. Annie pod Olesnem. Kościół ten zbudowano w roku 1518 i tym samym roku został też poświęcony. W dniu 28 lipca odbędzie się jak zwykle co roku odpust, a zarazem obchodzić się będzie 400 rocznicę kościoła. Zapowiada się więc w Oleśnie wspaniała uroczystość. Do cudownej św. Anny przychodziły i przychodzą liczne rzesze pielgrzymów nietylko ze Śląska, ale i z Księstwa, Królestwa i z głębi Niemiec, szukając u Matki Najświętszej Maryi Panny ukojenia i pociechy w swych znojach i utrapieniach. Spodziewać się należy, że i w przyszłą niedzielę lud wierny pospieszy do ślicznego kościółka św. Anny w Oleśnie na tę uroczystość, aby ubłagać św. Matkę o pośrednictwo i Najśw. Maryę Królową Pokoju o pomoc w obecnym czasie zawieruchy światowej.

c.d.n.

Piotr Górok – urodzony w Oleśnie, pasjonat historii lokalnej i genealogii.

Pierwsza część przeglądu wraz z rysem historycznym tutaj.

Druga część przeglądu tutaj.

Trzecia część przeglądu tutaj.