Co „Katolik” pisał o oleskiem. 1870 – 1931, cz. 2

1881

1 lipiec
W Oleśnickim powiecie grad porobił szkodę wielką, miejscami nie znać na polach, co na nich było.
— Jak piszą do gazety Szląskiej, do Lassowic dostał się pastor z Węgier nie umiejący ani po niemiecku ani po polsku, podobno rząd nie żąda od niego tych egzaminów i rzeczy, jakich żąda od innych według ustaw majowych.

22 lipiec
Kudoba. Pisano do „Katolika”, że w Częstochowie podburzano lud na żydów. Rzecz tak się miała. Byliśmy z kompanji z Olesna 40 ludzi, a pomiędzy nami porządny gospodarz ze Szowczyc. Na tego wskazał jeden z tamtejszych, mówiąc: bijcie go, bo to żyd, ma włosy kędzierzawe. Lud się nie pyta, jak każą bić, to bije, byle kogo, byle bić. Tak też i naszego gospodarza zbili i pokaleczyli a możeby go byli zabili, gdyby go nie było obroniło wojsko rosyjskie. Zabrano mu też zegarek i prawie dwa talary pieniędzy. Kiedyśmy wołali, że to nasz, porządny człowiek, to i nas jeszcze bić chcieli. O tej sprawie donieśliśmy konsulowi pruskiemu we Warszawie.

1882

7 kwiecień
Oleśno, 1. kwietnia. Do tutejszego królewskiego zakładu przygotowawczego nauczycielskiego (preparandów) uczniowie przyjmowani będą 27. i 28. czerwca. Przyjęcie do zakładu tego następuje tylko pod warunkiem, że uczeń rok czternasty ukończył a te wiadomości posiada, jakie z szkoły elementarnej występujący posiadać powinien. Z pierwszemi początkami w muzyce na skrzypcach i na fortepianie — uczeń obeznany być powinien. Jeżeli chłopak zakładu wyżej wspomnianego dobrze się zachowa i w naukach postępować będzie, otrzyma znaczne wsparcie w pieniądzach. Kto do szkoły tej przyjęty być sobie życzy, niech się zgłosi w pierwszych dniach miesiąca czerwca piśmiennie u przełożonego zakładu, p. Lepiorsza, przyłączając pismu następujące zaświadczenia: 1. rodny list, 2. świadectwo od lekarza, w którem wyrażono, że uczeń od każdej choroby wolnym i do stanu nauczycielskiego zdatnym jest, 3. oświadczenie ojca lub opiekuna, że się obowiązują utrzymać ucznia podczas pobytu jego w zakładzie, 4. zaświadczenie ostatnie szkolne, 5. zaświadczenie szczepienia ospy.

23 maj
Z Oleśna donoszą, że tam dość szybko pracują nad budową drogi żelaznej ku Kluczborkowi. Również murują już dworzec żeleźniczy i drogę do miasta.

4 lipiec
W Oleśnie ukradziono z kościoła katolickiego „cyborium” t.j. naczynie w którem się w ółtarzu przechowuje przenajśw. Sakrament.

28 listopad
W tych dniach objechaną, została przez wyznaczoną na ten cel komisyą, nowa linia kolei żelaznej z Kluczborka do Olesna. Dla publiczności kolej ta zostanie dopiero otwartą dnia 1–go lipca.

1883

1 luty
Z pod Oleśna. Stolarz W. P. poszedł strzelać po złodziejsku zwierzynę, lecz jego postrzelono w nogę i leżał ranny w krzakach od wieczora do rana. Kiedy go znaleziono odwieziono go do lazaretu, gdzie umarł. Drugi J. K. zabił się przez to, że nabój z flinty przeszył mu piersi. którą chciał przy piecu zlutować. W tej wsi nie czytają „Katolika” chociaż są zagrodnicy i chałupnicy.

8 luty
Od Oleśna donoszą, że się tam tyfus szerzy w okolicy.

29 sierpień
Stare Oleśno. Na uroczystości Maryi Magdaleny zgromadziły się wielkie rzesze. Kiedy ksiądz głosił kazanie, zawaliła się kazalnica. Dozór kościelny niech lepiej uważa, aby takie kruche sprzęty nie znajdowały się w kościele, które grożą zawaleniem.

1884

12 grudzień
Oleśno. Dyrektorem seminarium nauczycielskiego został dr. Wende, pochodzący z Poznańskiego i mówiący po polsku.

1885

24 marzec
Oleśno. Do tutejszego sądu przywieziono zeszłego tygodnia około 60 łokci materyi angielskiej, a około 50 łokci flaneli, dwoje obleczenia, 4 jupy i jedne spodnie, które to rzeczy zostały wykryte przez policyą i urząd gminny we Wysoce u tak zwanej „bandy”, która się kupy trzmała. Jeden drugiemu świadcząc. Lecz już teraz każdy swój koniec bierze, bo jeden już widzi tę krzywdę, jaką drugim wyrządził.

20 maj
Olesno. W tutejszym więzieniu odsiedział pewien człowiek 13, wyraźnie trzynaści miesięcy, jako kary szkolne za to, że jego dzieci nie regularnie chodziły do szkoły. Jedna kobieta ma już namalowanych pięć miesięcy więzienia, a jeszcze namaluje jej się więcej.

1887

21 czerwiec
Oleśno. Krótko przed 5–tą godziną po południu wybuchł ogień w żydowskiej bóżnicy i zniszczył ją prawie całkowicie. Przy wybuchu pożaru było w powietrzu spokojnie, lecz wnet powstał silny wicher, który wzniósł pryskające iskry, i wskutek tego zapalił się dom mieszkalny, oraz 2 stodoły. Pożar tak wnet te nabudowania ogarnął, że mimo wysileń straży ogniowej, nie udało się tych budynków uratować.

1888

24 kwiecień
Olesno. Z tutejszego powiatu tej wiosny wyjechało podług obliczeń urzędowych 2.700 wiejskich robotników i robotnic do Saksonii, Hanoweru itd. Królewska regencya zapytała podobno wszystkie urzęda gminne, jakim sposobem można by zapobiec temu wychodźtwu.

15 czerwiec
W Kostelicach [Kościeliska] powiat oleśnicki, porodziła Franciszka Pisuła 2–go bm. bliźnięta, dziewczęta zrośnięte społem. Jedno z dziewcząt żyło tylko 10, a drugie 15 minut. Obydwie były zupełnie rozwinięte, to jest każde miało głowę, dwoje rąk i nóg, lecz były przy biodrach z sobą zrośnięte. Przy porodzeniu trzymało jedno drugie rączką około szyi.

1889

2 lipiec
Oleśno. Nauczyciel główny, Pendzialek z Wierzchów skazany został przez izbę karną w Kluczborku na 50 m kary za zbyt srogie karanie dzieci szkólnych.

8 październik
Grodzisko. Wielu z naszych parafian złożyło dla naszego filialnego kościoła znaczne ofiary, za które mają być stacye męki Pańskiej sprawione. Ofiarność ta jest pochwały godną, nie złożone datki pewno jeszcze nie starczą, więc należałoby się też, żeby także młodzieńcy, którzy niejeden grosz w karty przegrają i dziewczyny, które niepotrzebne i nad stan drogie stroje kupują, na ten cel coś poświęciły.

20 grudzień
Kościeliska (powiat Oleski). Muszę się użalić, że trudno nam gospodarzom dostać czeladzi, bo każdy ucieka na Niemce, tego roku ich poszło z naszej wsi aż 66. Pewna dziewka robiła tam już 8 lata, ale się tylko dorobiła majątku, jakiego i tu można nabyć; proszę się domyślić; potem ją Niemcy wygnali. Mógłbym jeszcze więcej takich przypadków przytoczyć, ale może się to zmieni, bo i na Niemcach latoś nie wszystkim smakowało.

1891

26 czerwiec
Kościeliska. Z wszech stron słychać o utyskiwaniach nad szkodami, które zima wyrządziła na polach. Tutaj w Kościeliskach nie sprzątniemy żyta nawet tyle, ileśmy wysiali. Nie będzie co jeść, ani czem bydełka wyżywić. Już teraz brak nam słomy na słańsko w oborze lub do łóżek. Najgorzej zaś jest z tymi, którzy na obcym gruncie sieją. Na owies ziemi się nie dostanie, chyba nieużytki, bo gburzy wolą siać sobie łubin, niż biedniejszemu wynająć kawał lepszej ziemi.

1892

26 kwiecień
W Oleśnie odbędzie się 9 czerwca powiatowa wystawa koni i bydła. Na nagrody za bydło przeznaczono 110 marek, na nagrody za konie 400 marek i to tylko dla bydła i koni chłopskich.

10 maj
Z pow. Oleskiego. W zeszłym tygodniu srożyła się tu silna burza. W Boroszowie uderzył piorun w posiadłość chałupnika Foryty i zabił mu na miejscu krowę i pięć gęsi. Pierwszy to wypadek uderzenia piorunu w tym roku w naszej okolicy.

13 maj
Bodzanowice. Osiedlił się tutaj lekarz praktyczny, dr. Zimnik, katolik.

29 lipiec
Oleśno. Kupcy i handlarze są i tu niekontenci z prawa o Niedzieli, bo to prawo nie jest dobre. U nas jest żydowskich szynków 9, a katolickich 8, w samym rynku jest 6 żydowskich szynków a 2 katolickie. W Niedzielę cały dzień, pełno ludzi u żydów, wrzask jakoby tam dzikie zwierzęta nazganiał. Zgroza pisać, że niektórzy ojcowie i matki zabierają swoje dzieci, a takie, co się jeszcze przeżegnać nie umieją, te już gorzałką częstują. Niektórzy to się tak upiją, że już nie mogą ani siedzieć. Dzieci się przyglądają. Potrzeba gwałtem, aby szynki przez Niedzielę i święta były pozamykane. Żal mi, że u nas nie ma teatru polskiego, tylko ferajny się bawią.

10 listopad
Powiat Oleski. Piła [tartak] Laschnitzera w Oleśnie sprzedaje codziennie drzewo na opał po 1,50 marki za metr kubiczny na miejscu, 2 marki z odwiezieniem i 2,50 marki z porąbaniem i ostawieniem do domu kupującego.

22 listopad
Powiat Oleski. Granica dla zwykłego ruchu jest w tutejszym powiecie w dwóch miejscach otwarta, a mianowicie pod Zawisną i pod Bodzanowicami, i to rano od godziny 8 do 10 i po południu od godziny 3 do 5.

1893

26 styczeń
Olesno. Właściciele posiadłości, położonych w obwodzie gminy Szywałdu i dóbr Szywałdu i Kamienia (Jordansmüh) tutejszego powiatu, a mających być meliorowanemi, zostali połączeni w jedną spółkę, aby razem przeprowadzić jeden plan melioracyjny. Spółka obejmuje ogółem 49 hektarów ziemi, a otrzyma pożyczkę państwową w takiej wysokości, ile pierwsze przeprowadzenie planu razem kosztować będzie.

14 marzec
Pow. Oleski. Gmina miasta Olesna zamierza przy szosie z Olesna do Dobrodzienia prowadzącej wybudować cegielnię parową. Jakowe zażalenia i reklamacye przeciw temu zamiarowi można poczynć u landrata najpóźniej do 18 bm. Dnia 23 bm. o godz. 11 będzie się w biurze landrackim roztrząsała słuszność zarzutów.

8 kwiecień
Powiat Oleski. Od 5–go Kwietnia począwszy jest urząd landtracki otwarty od 8 do 1 rano i od 3 do 5 po południu.
Na linii kolejowej Kluczborek – Lubliniec – Tarnowskie Góry mają być położone drugie szyny. Plan do tego, jest wyłożony od 4 do 12 Kwietnia w urzędzie policyjnym w Oleśnie, a potem od 15 do 23 Kwietnia u amtowego w Szowczycach. Reklamacye i zarzuty przeciwko planowi wolno tylko aż do 23–go kwietnia br. u landrata założyć.

18 maj
Olesno. W Środę ubiegłego tygodnia rozpoczęła się tu misja równoczesne w polskim i niemieckim języku. Polska misya odbywa się w kościele św. Anny, a niemiecka w kościele farnym. Misyi tej dokonują Wielebni OO. Franciszkanie z Góry św. Anny. Codziennie odbywaj, się trzy kazania polskie i tyleż niemieckich.

15 sierpień
Powiat Oleśnicki. W Szumiradzie zostanie myto od 1 go Września br. aż do 1 go Kwietnia 1895 r. wynajęte, i to 15–go Sierpnia br. o godz. 11 przed południem w landraturze Oleśnickiej. Kaucyja dla licytujących wynosi 300 marek.

28 wrzesień
Powiat Oleski. Powiatowa kasa oszczędności ogłasza, ze może natychmiast wypożyczyć na hipotekę pieniędzy po 4½ proc. na posiadłości, albo na oblig (schuldschein) 5 procent jeżeli dwóch zamożniejszych obywateli powiatu za dłużnika ręczy.

5 październik
Olesno. Na rozporządzenie królewskiego prokuratora otworzono przeszłego tygodnia grób, w którym przed 2 tygodniami pochowano zwłoki parobka Gebla. Krążyła bowiem po cełem mieście pogłoska, że nieboszczyk, żyjąc w niezgodzie ze żoną swą, umarł nienaturalną śmiercią. Badania, podjęte przez miejscowych lekarzy, nie potwierdziły jednak gadań, tak że sąd pociągnie szerzyciela ich do odpowiedzialności.

1894

3 kwiecień
Kościeliska. Przy ostatnich wyborach na zastępców gminy spisali się Kościelanie tak dzielnie, że ani w przeszłości ani w przyszłości żadna inna wieś im nie dorówna. Gmina liczy samych gburskich posiadłości 46, a zagrodniczych i chałupniczych aż 120. Mimo to nie znaleźli widocznie pomiędzy sobą dość odpowiednich kandydatów na zastępców, bo wybrali żyda, który sam jeden jest w całej wsi. Temu jednak nie wszyscy winni, bo kandydata tego wybierała 1 klasa, a więc najwięksi gospodarze. A to mi dopiero mądrość! Zamiast wybrać dzielnego gbura, który we wsi urósł i wszystkie dolegliwości i potrzeby swych wyborców zna, oddali głosy swe na obcego i innowiercę. Jak takie postępowanie inni osądzą, nie potrzeba ani słowa dodać.

20 wrzesień
Wysoka p. Olesnem. Hamowacz kolejowy Jenke zachorował nagle i zmarł wśród objawów cholery. Cała familia, która stoi pod dozorem lekarskim, jest dotąd zupełnie zdrową.

1895

31 sierpień
Olesno. Tutejsi szewcy uchwalili podwyższyć ceny za nowe obuwie i sporządzanie starego o 7–8 fen. na marce.

7 grudzień
Olesno. We wsi Szumiradzie zastrzelił leśny rewirowy przed kilka dniami wilka. Leśny otrzymał 50 marek nagrody.

19 grudzień
Olesno. Mistrz masarski, Stachowski znalazł przy rozbieraniu zabitej świni w żołądku jej dziesięciomarkówkę, którą zwrócił poprzedniemu właścicielowi świni.

1896

15 luty
Łomnica pow Oleski. Znów świeży przykład do czego nieszczęsna gorzałka ludzi doprowadza. Oto znana z pijaństwa Karolina Ochmann zamordowała w straszliwy sposób mego męża. Maż jej jak zwykle przyszedł pijany do domu, ona zaś także trzeźwą nie będąc, wzięła kawał żelaza i zadała mu kilkanaście ran w głowę. Jak doktorzy, którzy później na miejsce wypadku przybyli, stwierdzili, musiała śmierć na miejscu nastąpić. Tak zamordowany jak i jego żona byli w całej okolicy znani z pijaństwa i ogłoszeni za nałogowych pijaków. Wstępnie kobietę osadzono natychmiast w więzieniu.

28 kwiecień
Olesno. Rozpoczęto budowę kolei wązkotorowej tu ztąd do Gorzowa.

30 kwiecień
Olesno. Przy budowie kolei z Olesna do Gorzowa znaleźli w tych dniach zatrudnieni tamże robotnicy mniej więcej stopę pod powierzchnią ziemi gliniane naczynie z pieniędzmi. W naczyniu było około 520 srebrnych i 8 złotych monet, które pochodziły z 15–go stulecia. Pieniądze zabrała tymczasowo gorzowska policya.

11 czerwiec
Olesno. 18 wychodźców, którzy się chcieli udać z Galicyi do Brazylii, przytrzymano tutaj i odesłano ich przez Mysłowice z powrotem dlatego, że nie mieli wystarczających środków na podróż.

6 sierpień
Olesno. W drogeryi p. K. przytrzymano w tych dniach fałszywą jedno–markówkę. Fałszywa moneta nosi rok 1887 i jest dość dobrze z cyny odlana.

5 listopad
Olesno. W Piątek odbyło się tutaj oglądanie klaczy. Świadectw wolnego stanowienia udzielono 27 gospodarzom. Nadto otrzymali nagrody za źrebaki gospodarze: Lipiński, Marcin Kulesza, Wilchelm, Więdłocha, Kordyla, Jakób Hyss, Prudło i oberżysta Franciszek Blaszgóda.

1897

8 kwiecień
Olesno. W dniu 25 zm. pokładł jakiś niegodziwiec na kilku miejscach szyn na torze kolejowym wązkotorowej kolei powiatowej przy Pawłowicach drewniane pale, chcąc spowodować wykolejenie pociągu. Przewodniczący wydziału powiatowego wyznaczył 100 marek nagrody temu, kto sprawcę tak wykryje, aby mógł być pociągnięty do sądowej odpowiedzialność.

1898

14 czerwiec
500 marek nagrody przyrzeka magistrat w Oleśnie za wskazanie zbrodniarza, który rozmyślnie wzniecił pożar w parowej cegielni miejskiej w Wysokiej.

28 lipiec
Olesno. Niebezpieczny człowiek utrzymuje się w Boroszowskim lesie. Rozpoznano w nim robotnika Jana Gryskę z Kościelisk. Opryszek napada na kobiety i dziewczyny i gwałtem odbiera im żywność i pieniądze. Kilkakrotnie urządzano już obławy na niego, lecz dotąd rabuś zawsze szczęśliwie uchodził.

6 grudzień
Od Olesna. Prawie codziennie przechodzi granice w Bocianowicach 100 i więcej robotników polskich, wracając z roboty w Saksonii do domów. Zeszłego tygodnia skradziono w oberży po ruskiej stronie pewnej dziewczynie z Polski zaoszczędzone wśród lata 130 marek. Rozpaczającej z powodu tak dotkliwej straty dziewczynie naczelnik komory, rosyjski kapitan, darował znaczną kwotę pieniędzy.

1899

21 styczeń
Oleśno. Bawienie się bronią palną nowe wywołało nieszczęście. 18–letni syn właściciela domu Kochmanego ztąd, oglądając rewolwer, udał się z nim do mieszkania robotnika Łukaszka. Tam spotkał Łukaszkową, która zajęta była prasowaniem. Chcąc ją przestraszyć, młody Kochman skierował broń ku niej i pociągnął za cyngiel. W tej samej chwili rozległ się strzał i śmiertelnie ranna, upadła kobieta na ziemię. Tuż nad uchem kula wbiła się w głowę i wyszła powyżej oka. Nieszczęśliwa żyje jeszcze, ale nie ma nadziei utrzymania jej przy życiu. Młodzieniec nie wiedział o tem, że rewolwer był nabity.

c.d.n.

Piotr Górok – urodzony w Oleśnie, pasjonat historii lokalnej i genealogii.

Pierwsza część przeglądu wraz z rysem historycznym tutaj.