Na kole ôd Herbōw do Uszyc, rŏz po jednej, rŏz po drugiyj strōnie ślōnskiyj granicy.

Do Herbōw mie i mojy koło wiezie bana:
Wysiadōm na stacji Herby Stare. Przez pŏraset lŏt, aże do 1920 Herby bōły podzielōne. Stacja Herby Stare bōła po ślōnskiyj strōnie granicy. Kawołek dalyj je już historycznŏ Małopolska.

Z Herbōw chcã jechać do wsi Łebki, po polskiyj strōnie granicy. Trza przejechać bez las, nie bydzie to ajnfach, bo muszã trefić na mosty, cobych przejechoł na drugŏ strōna glajzōw, co Polŏki po piyrwszej wojnie wybudowali, żeby wywozić wōngiel ze Ślōnska do Gdyni. Na mojyj mapie (mapy.cz) drōga do tych mostōw je pokŏzanŏ ino jako ścieżka, ale myślã, że jak sōm mosty, to niy może to być bylejakŏ drōga. Do mostōw dojyżdżōm bez problymōw:

Za mostami pokazuje sie, jak żech sie łoszydziōł – ta drōga wcale niy ma porzōndnŏ. Corŏz to wiynksze trŏwy, paprocie, do pierōna kopruchōw, a jŏ jeszcze jaki stary, taki gupi, wybroł żech się w krōtkich galŏtach. Paprocie sōm tak srŏgie, że mojy koło sie w nich traci:

Potym już bōło ino gorzyj. Ôbejrzyjcie sie te zdjyncie – dyć to wcale na drōga nie wyglōndo, ino barzyj na jakiyś bagna.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Wszandzie połno wody, ziymia robi sie miynkŏ – jerōnie, żeby mie to nie wciōngło i żebych ino wylŏz z tego lasa. Skokōm z tym kołym ôd jednego suchego placu do drugiygo. Moje giyry w krōtkich galŏtach całe poharatane ôd ôstrangōwek, a na kōniec jeszcze pokrziwami poprawiōne. Dobrze, żech mioł mobilniŏka z gps-em, w kōńcu wylŏz żech na suchy teryn i dalyj bez las do dojś porzōndnej drōgi. Tukej możecie ôbejrzeć, co zapisoł mōj gps w tym lesie, jakiy szlajfy żech robiōł:

Bez godzina targoł żech koło po tym lesie, nō ale na kōniec dojechoł żech na polskŏ strōna do tych Łebek (abo Łebkōw – nie wiym, jak by sie to miało ôdmiyniać). Jak żech czytoł we wikipedii, że w tej wsi bōł polski posterunek celny, to żech sie myśloł, że to bydzie srogŏ wieś, a tukej widza, że to ino pora chałpōw.

Rŏz dwa przejechoł żech bez cołkiy Łebki, w lŏsku za wsiōm skryncom na lewo i już żech jest na mostku na Liswarcie, z kerego widać chałpy po ślōnskiyj strōnie – Stasiowe.

Nie jadã jednak na Stasiowe, ino skryncōm na prawo na Zborowskie. Na mapie mōm ino leśnŏ drōga, a tu patrzã – piykny, nowy asfalt. Jedzie sie elegancko. Ani jedne auto nie mijŏ mie po drōdze, trocha motorōw i cołkiy familje na kołach. Tam mi sie przipōminŏ, jak żech bōł bajtlym, a niy bōło jeszcze tyla aut co terŏz, to tak na kołach jeździōło sie w niedziela do kościoła. Zawsze w sobota, my bajtle musieli wszystkie koła, nie ino nasze, te te ôd papy i ôd mamy tyż, porzōndnie wypucować, felgi musiały sie świycić.

Do Zborowskiygo wjyżdżōm ôd strōny kościoła:

Zborowskie to srogŏ wieś, ale wartko przez nia przejyżdżōm, bo za dugo żech gymziōł w tym lesie koło Herbōw. Jeszcze ino szluk wody koło zawartej ô tyj godzinie gospody „U Sorōni” (fajne mjano – pra?) i jada dalyj:

Do Panoszowa (dalyj po ślōnskiyj strōnie) je to już richtich leśnŏ drōga. Trocha piŏchu, ale idzie wytrzimać. Po prawej strōnie mijōm wielkŏ gruba – kopalnia piŏsku i szczyrku:

W Panoszowie skryncōm na prawo, przejyżdżōm bez Liswarta i wjyżdżōm do gminy Przystajń, po strōnie małopolskiyj (wojewōdztwo ślōnskiy, ale kulturowŏ Małopolska):

Dalyj jadã przez Ługi-Radły, Bór Zajaciński, Górki i Stany. Po drōdze mijōm taki „zachyncajōncy” drōgowskaz, ale nie jadã do tyj Siekierowizny, może na drugi rŏz, jak bãdã mioł wiyncyj czasu:

Z Gōrek rozciōngŏ sie piykny widok na lasy w strōna Ôlesna. Wyglōndŏ to jak morze samych lasōw, wystowŏ ino wieża kościoła w Borkach i dalyj wieże w Ôleśnie. Zdjyncia nie robiã, bo na mobilniŏku i tak by tego nie bōło widać – musicie sie to forsztelować, abo przijechać i ôbejrzeć „live”.
W Stanach chcã przejechać na ślōnskŏ strōna do Kucobōw. Granicznŏ Liswarta wyglōndŏ tu tak:

Zaplanowanŏ sztreka do Kucobów niy ma ajnfach, dwa lata tymu żesz tam pobłōndziōł i nadłożōł kupa drōgi. Tera dowōm pozōr i znojdujã za piyrwszym razym mostek na rzyczce Łōmnicy, zarŏz dalyj wjyżdżōm na drōga Borki – Kucoby. W Kucobach fojerwera mŏ takŏ fajnie ôdnowiōnŏ remiza:

Ciekawe, czy je to ta samŏ remiza, kaj piyndziesiōnt lŏt tymu bōły zabawy, na kerych zŏwdy bōła haja. A haja zaś bōła zŏwdy skuliś tej granicy, jak prziłazili chopcy z drugiyj strōny „Jordanu” i sie prali. Nasze chopcy tyż świynte nie bōły i tyż jeździli na zabawy za „Jordan”, do Starokrzepic, abo do Przystajni i tam sie prali. Niy pamiyntōm gynau, eli to bōło w 1972 abo 1973 roku, ale bōł w Kucobach jedyn zabity. Może w archiwum ôleskiygo sōndu szło by ô tym poczytać, co sie tam gynau zdarzōło.

Z Kucobōw jadã dalyj do Bodzanowic i dojyżdżōm do szosei Ôlesno – Czynstochowa:

Na ece, kaj terŏz je market, bōła kiedyś gospoda, na kero gŏdało sie „Na amcie”. Bez tōz „Na amcie”, bo w tym dōmu za Niymca bōł colamt. Colbeamty miyszkali po drugiyj strōnie szosei w takich familŏkach:

Kawołek dalyj przejyżdżōm zajś na małopolskŏ strōna Liswarty, do Podłęża Szlacheckiego:

Za Liswartōm skryncōm na lewo i jada dalyj przez Podłęże Szlacheckie i Podłęże Królewskie. Fajnŏ, asfalowŏ drōga, mało autōw, wiater ze zadku – wartko przejyżdżōm jakiyś 5 kilometrōw i widać już za mostym kościōł we Starokrzepicach:

Na zdjynciu widać Starokrzepice po drugiyj strōnie rzyki, bo kawołek za Podłężem Królewskim Liswarta ôdchodzi ôd granicy, aże za Kościeliska granica je terŏz lōndowŏ.
Ze Starokrzepic jadã dalyj po małopolskiyj strōnie na Bobrowa i widzã po drōdze takŏ tablica:

Niby wjyżdżōm do wojewōdztwa ôpolskiygo, ale dalyj je to Małopolska. Ôd reformy Buzka do powiatu ôleskiygo prziłōnczyli dwie nieślōnskiy gminy: Praszka i Rudniki. Terŏz ta granica, kero bōła niezmiyniōnŏ przez pŏraset lŏt, niy ma ani granica powiatu. Już piyrwyj Gierek zamazywoł ta granica, jak zrobiōł 49 wojewōdztw i Ôlesno przyłōnczōł do Czynstochowskiygo, a jeszcze piyrwyj Hitler, jak po 1939 roku przesibnōł ślōnskŏ granica aże za Krzepice.

W Bobrowie skryncōm na Borek, a za Borkiym kōńczy sie asfalt i zaczyno sie Ślōnsk:

Tukej mōmy lōndowŏ granica. Ôpowiadoł mi szwagier, że fater ôd jego szwagra ze Sternalic pamiyntoł, jak jeszcze przed piyrwszōm wojnōm stoli tam na granicy koło Borka i Piyniek ruskiy kozŏki. Bajtle ze Sternalic chodzili sie na niy podziwać, a te kozŏki pokazywali im roztomajte sztuczki na kōniach. Ôpowiadoł tyż, że po piywszej wojnie jedna zima bōł taki mrōz, że jabōnki w Sternalicach popynkały. Ludzie sie ino dziwowali, czamu jabōnki w Borku i Piynkach niy popynkały, a to bōło bez to, że ôni mieli blank inksze zorty, takiy barzyj syberyjskiy i ône niy bōły takiy emfindlich. I po tym mrozie ludzie w Sternalicach posadzili sie flance ôd jabōnek ôd Polŏkōw.

Do granicy mieli blisko. Na zdjynciu widać chałpy Gōniszowa przi samej granicy, nŏleży to do Sternalic:

W Sternalicach ôdwiydzōm mojygo kuzyna Arnolda, idã na kiyrchŏf porzykać przi grobie ōnkla i jadã dalyj w strōna Prosny. Kilometer za kiyrchŏfym dojyżdżōm do rzyki w miejcu, na kere my gŏdali, jak żech bōł bajltym, „meryckowy raj”. Je tu richtich piyknie – jak w raju:

Drōga dalyj w strōna Kościelisk je ciynżkŏ – nojpiyrw piŏch, a potym koło folwarku betōnowe platy. Dopiyro za mostkiym na Prośnie zaczynŏ sie asfalt. Przejyżdżōm bez mostek na prawŏ strōna Prosny, to jeszcze je Ślōnsk. Zarŏz za mostkiym je pora chałpōw:

Nazywŏ sie to Wytoka i formalnie nŏleży do Kościelisk, ino że jak ludzie z Wytoki chcōm coś załatwić, to autym do Kościelisk nie dojadōm – muszōm jechać naŏkoło przez małopolskiy Jelonki i Żytniów. Jŏ jadã w drugo strōna przez Banasiówka, Pomyków, Prosna do Wygiełdowa. W Wygiełdowie je most bez Prosna na ślōnskŏ strōna, do Jastrzygowic:

Niy wjyżdżōm tukej na Ślōnsk ino jadã dalyj po małopolskiyj strōnie do Szyszkowa. W Szyszkowie skryncōm na lewo i z mostku na Prośnie widzã Gorzōw Ślōnski – miasto, kaj żech sie urodziōł:

Myślołech, że w Gorzowie zjym coś ciepłego, ale niy widzã po drōdze żŏdnej gospody, to jadã dalyj do Praszki nowōm drōgōm dla kołōw położōnōm na starych glajzach „Paulinki”. „Paulinka” to bōł damfcug, kery jeździōł z Ôlesna do Praszki (a tak richtich do Zawisny):
Ôstatniŏ „Paulinka” jechała w 1993 roku, potym wartko rozebrali glajzy, a w zeszłym roku pobudowali na tym miejscu cołkiym fajnŏ drōga dla kołōw. Jadã tōm drōgōm do Praszki, a po drōdze mijōm takŏ, dlō mie nowŏ, tabula:

Niby je to Praszka, ale dyć Prosny żech jeszcze nie przejechoł, a to znaczy, że żech je dalyj na Ślōnsku. Dojyżdżōm do ôstaniyj stacyji „Paulinki” do Zawisny. Terŏz je to dzielnica Praszki, a za Niymca bōł tukej colamt. Na zdjynciu widać familŏki w Zawiśnie. Nie wiym, eli za Niymca miyszkali tam colbeamty, abo może ajzynbaniŏki:

Dalyj za mostym wjyżdżōm do tej richtich Praszki. Podobŏ mi sie rynek w Praszce – niy wybetōnowali, ôstawiyli strōmy, je ino jedyn problym – tukej tyż niy mōm kaj zjeść, na rynku je ino kebab staropolski. Dobrze, że żech sie zrobiōł śnity na drōga. Z Praszki jadã po małopolskiyj strōnie (już corŏz bliżyj je Wielkopolska, ale tam już dzisiej nie dojadã) na Przedmość, Chuby, Kik i Wróblew. Drōga je dość ruchliwŏ, ale dziynka Bogu zrobiyli przi niyj specjalnŏ drōga dla kołōw. We Wróblewie skryncōm na lewo w strōna Prosny. Przejyżdżōm przez most i zajś żech je na Ślōnsku:

Kawołek polnej drōgi i już żech je w Uszycach

Przejyżdżōm bez całŏ wieś, aż do tyj piekarni, kaj piekōm te nojlepsze chleby, co w Ługnianach jy kupujã:

W Uszycach kōńczy sie moja jazda przi granicy. Terŏzki już ino wartko do Kluczborka na cug do Kotorza. Jadã przez Wojsławice, Gosław, Maciejōw i Kujakowice Gōrne. Na banhŏf przijyżdżŏm 10 minut przed ôdjazdym. Bōło knap. A tukej możecie ôbejszeć całŏ sztreka:

Jerzy Ochman – pochodzã ôd Ôlesna. Ôd bajtla jeżdżã na kole i tak mi ôstało. Sztudowołech matymatyka we Wrocławiu, terŏz robiã za informatyka. Działōm tyż w partii Cuzamyn. Miyszkołech pŏra lŏt w Niymcach, we Wiesbadyn, terŏz zajś nazŏd we Wangrach koło Ôpolŏ.