11 maja 2019 około 21.20 zakończył się kolejny sezon transmisji z Metropolitan.

Tego wieczora w  ulubionym gliwickim Amoku słuchałem i oglądałem Dialogów karmelitanek  (Les dialogues des carmélites) Francisa Poulenca z Isabel Leonard w roli Blanche de la Force. Reżyserował John Dexter, dyrygował Yannick Nézet-Séquin.

 

Dialogi karmelitanek ( Dialogues des Carmélites)

W 1931 Gertrude von Le Fort napisała nowelę Ostatnia na szafocie, w której przedstawiała własne uczucie przerażenia i lęku przed śmiercią. Von Le Fort opisała  historię wymyślonej karmelitanki, Blanki od Agonii Chrystusa.

W 1947  Raymond Bruckberger oraz Philippe Agostini poprosili bezkompromisowego katolickiego publicystę Georgesa Bernanosa, którego podziwiali i szanowali Simone Weil i  Albert Camus,  o  scenariusz dla filmowej adaptacji tekstu Le Fort. Pisarz ukończył pracę w połowie marca 1948. Cztery miesiące później  Bernanos umiera.

W 1969 Bruckberger  i Agostini w oparciu o tekst Bernanosa realizują film.

Na podstawie noweli Le Fort i tekstu Bruckbergera  i Agostiniego w 1983/1984 Pierre Cardinal nakręcił  film.  (poniżej z napisami polskimi)

Streszczenie

Piętnastoletnia Blanka de la Force jest nękana  stanami lękowymi. Czuje się osamotniona i  zmęczona, więc postanawia wstąpić do zakonu. Prosi o nadanie jej imienia Blanki od Agonii Chrystusa.  Krótko po obłóczynach Blanki zaczyna się rewolucja francuska i dochodzi do konfiskaty majątku zgromadzenia. Brat Blanki opuszcza kraj, by wstąpić do wojsk walczących przeciwko rewolucji. Przed odjazdem chce nakłonić siostrę do opuszczenia klasztoru i  zamieszkania w miejscu, gdzie mogłaby przeżyć rewolucję, dziewczyna j odmawia. Kilka dni później zakonnice składają śluby męczeństwa w intencji ocalenia religii we Francji. Przełożona uznaje jednak, iż mniszki nie mają prawa szczególnie ubiegać się o męczeństwo. Po złożeniu przysięgi Blanka ucieka z klasztoru. Siostry zostają zmuszone przez rewolucjonistów do zamieszkania osobno i życia świeckiego. Nie przestrzegają tego nakazu i  zostają  skazane na śmierć. 17 lipca 1794 karmelitanki zostają zgilotynowane. W ostatniej chwili do sióstr dołącza Blanka i ginie razem z nimi, wolna już od strachu przed śmiercią.

 

Prawda historyczna i adaptacje

Prawdziwa  historia karmelitanek została w utworze Bernanosa poważnie przetworzona.

Pierwsze wystawienie tekstu jako dramatu miało miejsce w 1951 w Zurychu, w przekładzie na język niemiecki. W języku francuskim dzieło zostało pierwszy raz zainscenizowane w 1952  przez Jacquesa Hébertota.

Tekst  Bernanosa stał się podstawą libretta opery Dialogi karmelitanek skomponowanej przez Francisa Poulenca i wystawionej po raz pierwszy w przekładzie włoskim w La Scali 26 stycznia 1957, a w oryginalnej wersji francuskiej — w Operze Paryskiej 21 czerwca 1957.

 

Francis Poulenc (1899  –1963) – francuski kompozytor.

Żywiołem Poulenca był Paryż,  od dziecka wolał życie w wielkim mieście niż na wsi.

Wielki wpływ na życie i twórczość Poulenca miał fakt śmierci jego partnerów. W 1923 roku zmarł na dur brzuszny jego o 4 lata młodszy partner, powieściopisarz Raymond Radiguet.

Poulenc nigdy nie ukrywał swojej orientacji seksualnej. Jego pierwszym partnerem był malarz, Richard Chanelaire, któremu zadedykował jeden ze swoich koncertów, Concert champêtre. Powiedział również: „Ty zmieniłeś moje życie, jesteś światłem moich trzydziestu lat, powodem życia i pracy”.

Francis Poulenc nigdy nie ukończył  studiów muzycznych, studia uniemożliwił mu wybuch I wojny światowej. Muzyka Poulenca, należąca do stylu neoklasycznego, jest bardzo urozmaicona. Najsilniej wpływała  na niego muzyka Igora Strawinskiego (Święto wiosny), Béli Bartóka, Arnolda Schönberga, Claude’a Debussy’ego i Maurice’a Ravela.oraz popularna muzyka francuska i vaudeville. Czerpał również z twórczości  W 1914 roku Poulenc oglądał balet Święto wiosny Strawinskiego,

Przyjaźnił się z Guillaume Apollinairem i Paulem Éluardem  – napisał ponad 150 piosenek artystycznych.

W 1936 r. nawrócił się na katolicyzm i zaczął tworzyć utwory religijne.

 

Wybrane fragmenty

Francis Poulenc | Dialogue des Carmélites | Finale & Salve Regina

Francis Poulenc Litanies à la Vierge

Francis Poulenc (1899 – 1963) Quatre Motets pour le Temps de Noël 1. O magnum mysterium 2. Quem vidistis pastores dicte 3. Videntes stellam 4. Hodie Chistus natus est Nederlands Kamerkoor – Netherlands Chamber Choir Dir. Eric Ericson Recorded by Peter Arts, The Hague, The Netherlands February 1998 Design: Arnold van der Waals

Francis Poulenc (1899 – 1963) Messe en sol majeur I. Kyrie II. Gloria III. Sanctus IV. Benedictus V. Agnus dei Nederlands Kamerkoor – Netherlands Chamber Choir Soloists: Barbara Borden, soprano Kathrin Pfeiffer, contralto Robert Getchell, tenor Dir. Eric Ericson

 

Francis Poulenc – Coming out

Francis Poulenc był jednym z pierwszych otwarcie homoseksualnych kompozytorów. W 1920 roku związał się z malarzem Richardem Chanlaire, któremu zadedykował jeden ze swoich koncertów, Concert champêtre. Później był związany z biseksualistą Raymondem Destouches, któremu zadedykował operę Les mamelles de Tirésias. Poulenc był katolikiem, który próbował pogodzić swoją orientację z ideologią katolicką.

https://www.encyklopedia.edu.pl/wiki/Francis_Poulenc

 

Interpretacja

Zbyt proste wydaje się interpretowanie skazania na śmierć karmelitanek z Compegne w czasie  rewolucji francuskiej  jako przedstawienie męczeńskiej śmierci zakonnic, które w 1906 uznane zostały za błogosławione.

Kompozytor w swym arcydziele wyrażał nie tylko swój lęk przed śmiercią w grzechu i lęk przed śmiercią bez Chrystusa autora adoptowanej noweli Georga Bernanosa, ale także okropności II. Wojny Światowej, przede wszystkim zaś barbarzyństwo obozów koncentracyjnych.

Dialogi karmelitanek są w pierwszej kolejności refleksją nad obecnością lęku w życiu człowieka. Proces jego działania, a następnie pokonania, wyraża postać Blanki.

 

Isabel Leonard piękny mezzo-sopran

Piękny głos w pięknym ciele.

Urodzona w 1982 w Nowym Jorku. Jako pięciolatka śpiewa  w chórze dziecięcym  Manhattan School of Music, ćwiczy w   Joffrey Ballet School. Absolwuje  The Cathedral School of St. John the Divine oraz Fiorello H. LaGuardia High School of Music & Art and Performing Arts., Juilliard School. W 2006 otrzymuje nagrodę The Licia Albanese-Puccini Foundation,  w  2013   nagrodę Richard Tucker Music Foundation. We wrześniu 2007 debiutuje w Metropolitan Opera w roli  , Stéphano w Romeo i Julii Leonard Zdobywa dwa razy  dla najlepszego nagrania operowego  w 2014  w 2016.

 

Łezka się w oku kręci i śmiech pusty bierze, bo lubię ten mój Amok i Operę Śląską, i akademie muzyczne, ale sentymenty sentymentami…

 

 

Foto tytułowe: Alexander Kenney [CC BY 3.0], Wikimedia Commons