Jako tymu było
2022.08.09
Jako tymu było
Jak żech sie urodziōł,
Kedy to tam było,
Do szkoły żech chodziōł,
Mie niy ciekawiyło,
Kim żech je tak rychtyk:
Ślōnzok, Niymiec, Polok?
Niy myśloł żech nigdy.
Fuzbal grać żech woloł.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Dyć prziszły te czasy,
Coś sie zaczło zmiyniać,
Świat jakiś inakszy
Wylazowoł z ciynia.
Coś sam niy pasuje,
Choćby zgrzazdło krziwe.
Człowiek jakoś czuje,
Że je niyprawdziwe.
Posłōcho, poczyto,
Co godajōm w dōma,
Starzika sie spyto,
Ôpowiy mu ôma.
Zejrzi jaki zdjynci,
Na nim gymba znano.
Co sie tukej świynci?
Ôn mo inksze miano.
Zmiynić mu kozali,
Kludzić nowe życie.
Człowiek żyje dalij.
Je Richuś, czy Rysiek?
Tak sie szło dowiedzieć
Ô ujcu, ô Zgodzie.
Czy sam idzie pedzieć
Ô jednym narodzie?
Czytōm tedy owdy
Tak szkartka za szkartkōm,
A moji dwie prowdy
Rozchodzōm sie wartko.
Polsko je kajś z boku,
Jo z niyj niy uciekōm,
Ôna, krok po kroku,
Stowo sie daleko.
Wola Łubowice,
Racibōrz, Ôpole,
Ślōnski ôkolice,
Nawiydzić na kole.
Polsko jo szanuja,
Kej sam żyć mi prziszło
Ślōnzokym sie czuja,
Ślōnsk mōm w sercu, blisko.
Stanisław Neblik – Fojerman
Ludzie kōmyntujōm, to znaczy, że czytajōm. Możno zacznōm sami pisać po swojimu
Nojlepsze je ta łostatnio zwrotka.
Feiny gedicht, “fuzbal”, “rychtyk”, schreibunek fest spolszczōny, trudno coby treffiōł we gusta Ślōnzŏkōw, ftorzi se radszyj ze inkszōm gŏdkōm myńszościowōm Gōrnego Ślōnska –
niymieckōm, niźli polskōm sprachōm uchowali. Nazŏd ku Gedichtcie, ôjednym narodzie poradzōm prawić polske chauvinisty. Zbeistlować narrativ, to niyma kunst iście. Kej niy passujōm, to nŏlepszy je ôlŏć. A skupić sie na ônych kej sam tyn – konstruktivnych! 🙂 Glückwunsch!
Niy spolszczōny, yno zesilenizjowany a tych 3, co używŏ niymieckigo czańsij jak polskigo…przizwyczajōm sie
Bezugspunkt/punkt ôdniyjsiynia je tukej: “jak polskigo”, also schreibung tysz je wziōny ze tyj goudki. Teza ô “silesijnyj schreibweisie” leider niy moł solidnygo ślōnskygo gruntu, yno polcki fundamynt.
Radszyj mie te tysiōnce zastanawiajōm, ftore prawie “richtig” “fußball” atp. kuli przizwyczajyń ze J. Niymieckigo tyż tak napiszōm abo sie spodziywanōm tyż tak napisanego. Ô tela ô wiela ślabikŏrzowy schreibung robi ukłōń ku gewohnheitōm J. Polskigo – co uważōm za dobre we wortach lechickigo pochodzyniŏ, coby niy robić za fest myntlik bajtlōm a niy ino we gowach. To “ôdniymczanie” (coby było neutralnij) wortōw 1:1 niymieckich “richtig/fußball” atd. na “rychtyk/fuzbal” atd. Je conajmij fragwürdig. Choby ino te pŏrã % wortōw ze originalnōm schreibweisōm, to zawdy be argumynt dlŏ ôjcōw, coby dziecko posłać na Lekcje ślōnskigo, wiynkszy kej: rychtyk, ciga, erzac…
Piyknie, wielko zoca mom do uonych, ale chyba sie godo kej, nie kedy i kaj, nie kej 😉
Wszyske słōwka sōm richtig 😉
Jo tam niy mōm poezyji jakoś fest rod, ale tyn kōnsek je rychtyk super! A i szrajbnyty cołkiym dobrze, niy ma sie co szterować, co nikiere ślōnski Niymce chciały by wrazić do (gōrno)ślōnskij godki blank nimiecki słowa, bo ta godka mo słowjański fundamynta, a to je dlo mocki naturalne, co sie nimiecki słowa silyzjanizuje…
Ône ôstanōm so wie so niymecke a francuske, francuske atd. Ôdniymczanie, ôdfranzuszczanie, ôdangelszczanie zubŏżŏ faktor edukatywny ślōnskij gŏdki wohl niy wohl. Co jij niy poprawiŏ perspektivōw bytu jako małyj gŏdce słowiańskij a ściepuje jeszcze barzij na abstellgleis. Ftory człowiek wychowany we polskij mŏwie pismiynnyj mŏ ideejŏ jako schreibnōńć “żyroskop”, “szowinizm” po francusku? Niy darmo tyz potym ludzie ze zachodu Europy padajōm: its a Waste of time to learn Polish. Muster wziynty ze polskij gŏdki dlo zŏpisu wyrazōw ze niysłowiańskim backgroundym we ślōnskij gŏdce, to nic co ślōnskiymu, a inkszym słowiańskim gŏdkōm suży, bo utrudniŏ möglichkeit łacniyszego poznŏwaniŏ nŏstampnych gŏdek.
Ja, yno coby wciepować nimiecki abo czeski słowa do ślōnskigo, to trza nojprzōd znać czeski abo nimiecki czy inksze cudze jynzyki a to akurat umi nojmyńszo tajla Ślōnzŏkōw. W ślōnskim jako takim ōne nie sōm naturalne. To czy znejōmość ślōnskigo bydzie dowała możność lekciejszego poznowanio inkszych jynzykōw, na to prawie żodyn sie nie dziwo, ani bydzie dziwoł, chyba yno pora poliglotōw. Inksze uwarunkowania sōm ważniejsze do prziszłości a pozycyji ślōnskigo.