Helga Schütz – Heimliche Reisen (Potajemne wędrówki *)

Aleksander Lubina
Helga Schütz – Heimliche Reisen (Potajemne wędrówki)
Cykl: Literatura na Śląsku i po Śląsku

“Die Erde schwankte sanft wie eine Wiege, wie im Traum summten die alten Geschichten. Wie mein Leben, wie die Nachrichten über mein Leben.” Die verwunschenen Wege der Erinnerung führen zur schlesischen Kindheitslandschaft, in ein marodes Grenzgebietshaus, an Schneidetische und in Limonenhaine: Orte für gefühlte Beben, Fluchten, heimliche Reisen und Stationen einer bestrickenden, weisen, gewitzten Lebenserzählung, die Jahrzehnte deutscher Geschichte einschließt.
Nota wydawnicza:
„Ziemia bujała się delikatnie jak kołyska, stare historie szumiały jak we śnie. Jak moje życie, jak wieści o moim życiu”. Zaczarowane ścieżki pamięci prowadzą do śląskiego krajobrazu dzieciństwa, do zrujnowanego kresowego domu, do stołów montażowych i do gajów limonowych: miejsc odczuwania drżeń, ucieczek, tajemnych podróży i przystanków w dierganej, mądrej, dowcipnej życiowej opowieści obejmującej dziesięciolecia niemieckiej historii.

„Diese magische Erinnerin erzählt Weltgeschichte, wie sie der Einzelne erfährt.“ Christoph Dieckmann, Die Zeit.
“Die verwunschenen Wege der Erinnerung führen zur schlesischen Kindheitslandschaft, in ein marodes Grenzgebietshaus, an Schneidetische und in Orte für gefühlte Beben, Fluchten, heimliche Reisen und Stationen einer bestrickenden, weisen, gewitzten Lebenserzählung, die Jahrzehnte deutscher Geschichte einschließt.„Manche Geschichten sind zum Wachbleiben und manche zum Einschlafen, es gibt sie, damit die Nacht vergeht oder die Kälte. Es gibt auch noch die Geschichten, die sich Leute in der Wüste erzählen, wenn sich die Karawane ausruht.“
“Es ist die große Kunst von Helga Schütz, das Politische beiläufig und nebenbei mitzuerzählen.” Jörg Magenau, SZ.”Ihre schwebende Prosa trifft ins Herz.” Freie Presse.

„Ta magiczna żywa pamięć opowiada historię świata tak, jak jej doświadcza jednostka.” Christoph Dieckmann, Die Zeit

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

„Niektóre historie nie pozwalają zasnąć, inne pomagają przetrwać noc lub przetrwać chłód. Są też historie, które ludzie opowiadają sobie nawzajem na pustyni, kiedy karawana odpoczywa.”

„Wielką sztuką Helgi Schütz jest opowiadanie spraw politycznych tak od niechcenia i mimochodem”.
Jörg Magenau, Süddeutsche Zeitung „Jej falująca proza trafia prosto w serce.” Wolna prasa.

Rezensionsnotiz zu Deutschlandfunk, 02.12.2021
Knapp, aber begeistert bespricht Rezensent Christoph Dieckmann das neue Buch der Drehbuchautorin und Schriftstellerin Helga Schütz. Der Kritiker liest hier vor allem von Schütz’ Beziehung zu dem DEFA-Regisseur Egon Günther, vom Tod der gemeinsamen Tochter und der folgenden Trennung. Darüber hinaus reist er mit Schütz in ihr schlesisches Kindheitsdorf, später nach Rom und insbesondere durch die “Imagination” der Autorin. Einmal mehr verfällt er ihrem “lichten, zugleich abgründigen Deutsch”.
Die Zeit, 18.11.2021

Recenzent Christoph Dieckmann krótko, ale entuzjastycznie omawia nową książkę scenarzystki i pisarki Helgi Schütz. Krytyk czyta tu przede wszystkim o związku Schütza z dyrektorem DEFA Egonem Güntherem, o śmierci ich córki i późniejszej separacji. Ponadto podróżuje z Schütz do jej śląskiej wioski dzieciństwa, później do Rzymu i to przede wszystkim poprzez „wyobraźnię” autorki. Po raz kolejny zakochuje się w niej „bystrym, a zarazem głębokim niemckim”.

Helga Schütz – Heimliche Reisen
Aufbau Verlag, Berlin 2021
ISBN 9783351038922

Helga Schütz (* 2. Oktober 1937 in Falkenhain, Kreis Goldberg, Niederschlesien) ist eine deutsche Schriftstellerin und Drehbuchautorin.
Helga Schütz ist die Tochter eines Metallformers, der als Wehrmachtssoldat in Stalingrad umkam. Nach der Flucht mit ihrer Mutter und der Großmutter aus Niederschlesien wuchs sie ab 1944 bei ihren Großeltern in Dresden auf. Nach der Volksschule absolvierte sie eine Gärtnerlehre und arbeitete als Landschaftsgärtnerin. Von 1955 bis 1958 besuchte sie die Arbeiter-und-Bauern-Fakultät in Potsdam, von 1958 bis 1962 studierte sie Dramaturgie an der Deutschen Hochschule für Filmkunst in Potsdam-Babelsberg; dieses Studium schloss sie mit einem Diplom ab. Seit 1962 arbeitete sie als freie Drehbuchautorin für die DEFA, anfangs vorwiegend im Dokumentarfilmbereich. Ab 1965 arbeitete sie eng zusammen mit dem Regisseur Egon Günther, mit dem sie langjährig auch eine private Beziehung verband. Schütz verfasste zahlreiche Drehbücher für Dokumentar- und Spielfilme, vereinzelt führte sie auch selbst Regie. Seit 1993 hat sie eine Professur für Drehbuchschreiben an der Hochschule für Film und Fernsehen in Potsdam inne. Seit den Siebzigerjahren ist Helga Schütz auch als Verfasserin von Prosawerken hervorgetreten, in denen teils eigene Kindheits- und Jugenderlebnisse in poetisch verfremdeter Form wiedergegeben werden. Dabei ist die Autorin in ihrer szenischen und dialogischen Erzählweise stark vom Drehbuchschreiben beeinflusst. (wiki)
Helga Schütz jest córką formierza, który zginął jako żołnierz Wehrmachtu w Stalingradzie. Po ucieczce w 1944 roku z Dolnego Śląska z matką i babcią, dorastała u dziadków w Dreźnie. Po ukończeniu szkoły podstawowej ukończyła praktykę i pracowała jako ogrodnik. W latach 1955-1958 studiowała na Wydziale Robotniczym i Rolniczym w Poczdamie, a od 1958 do 1962 studiowała dramaturgię na Niemieckim Uniwersytecie Sztuki Filmowej w Poczdamie-Babelsbergu; Ukończyła ten kurs dyplomem. Od 1962 roku pracowała jako niezależna scenarzystka dla DEFA, początkowo głównie w branży filmu dokumentalnego. Od 1965 roku blisko współpracowała z reżyserem Egonem Güntherem, z którym łączyła ją także wieloletnia relacja prywatna. Schütz napisała wiele scenariuszy do filmów dokumentalnych i fabularnych, a kilka sama wyreżyserowała. Od 1993 roku jest profesorem scenopisarstwa na Uniwersytecie Filmu i Telewizji w Poczdamie. Od lat 70. Helga Schütz pojawiła się także jako autorka prozy, z których część w poetycko wyobcowanej formie odzwierciedla jej własne doświadczenia z dzieciństwa i młodości. Na sceniczny i dialogiczny styl narracji autora duży wpływ ma scenopisarstwo. Schütz jest członkiem PEN Center Germany oraz Akademii Nauk i Literatury w Moguncji.

Odsyłam do cyklu Moc kultury (znajdziecie tam Państwo przeszło 50 tekstów) oraz do cyklu Piękno poezji (znajdziecie tam Państwo kilkanaście tekstów o poetach i poetkach ze Śląska).