Godka, prostota, dowcip, nauka – MARCIN MELON
Marcin Melon jest najpoczytniejszym autorem wydawnictwa Silesia Progress, co świadczyć może o tym, że dobrŏ gŏdka niy umrze, kiej sie poradzi ôsprowiać i szkryflać.
Marcin Melon potrafi snuć opowieści i zajmująco pisać – nie czytać go to nie wstyd, ale to gańba i srōmota istnŏ.
Pejter Długosz i jego Silesia Progress zadają kłam fanzŏlyniu ô dupowatych Hanysach.
Język śląski Marcina Melona jest śląskim jego ususu, bo autor używa go płynnie i powszechnie na co dzień, więc w pisaniu Melona nie ma zgrzytów, dysonansów lub sztuczności. Jest prostota. To dobrze, bo wielu simplicissimus’ów wzbogaciło kulturę. Przywołam prawie współczesnych Boba Dylana i Dario Fo oraz starszych: Singer i Neruda, czy dawniejszego Rabindranatha Tagore. Melon na co dzień godo. Oczywiście mówi też nienagannie po polsku – jak wypada absolwentowi studiów uniwersyteckich i nauczycielowi języka… angielskiego.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Jak pisać, żeby być czytanym (po śląsku na Śląsku i poza nim)? Ano, dobrze! Dobrze i z wicem. Tutaj Melon jest mistrzem nie tylko jako autor piyrwszego kryminału ze elymyntōma fantasy we ślōnskij godce, czyli:
Kōmisorza Hanusika (Ôn je bardzij chytry niż Sherlock Holmes, Ôn je bardzij wyzgerny niż James Bond, a wypić gorzoły poradzi wiyncy niż lompy u wos na placu – wg Silesia Progress);
Kōmisorza Hanusika i umrzik we szranku
(Policaje prawie znodli starzika, kerego ftoś ôbwiesił w szranku u niego w doma. Do kōmisorza Achima Hanusika to je cosik wiyncyj jak ańfachowo zbrodnia. Bydzie musioł jeszcze roz trefić sie ze swoimi nojgorszymi spōminkami: ô downyj libście i chopie, kery jōm zamordowoł. Eli inkszy gizd, na kerego godajōm „Ryszawy Erwin”, poradzi mu terozki pomōc? W tyn som czas w Mikołowie ftoś szczylo do policaja, a cōłko sytuacja cosik Hanusikowi spōmino… Jakby tego było mało, normalne ludzie miyniajōm sie w mordyrzy skuli maszketnego psychoterapeuty. – wg Silesia Progress);
I kolejna pozycja w dorobku Melona to: Kōmisorz Hanusik. We tajnyj sużbie ślōnskij nacyje
Bardzo istotną próbę w sumie podręcznika do uczenia się po śląsku wydawnictwo Silesia Progress zaproponowało “Kōmisorza Hanusika” w postaci pierwszego audiobook w całości po śląsku! Czyta Klaudiusz Kaufmann (wielojęzyczny aktor urodzony w Gliwicach). Uczyć można się też dzięki kryminałowi: Kōmisorz Hanusik i Sznupok
(Godajōm ô nim „ślōnski Indiana Jones”, chocioż blank na takigo niy wyglōndo… Godajōm ô nim „Sznupok”, bo żodyn niy poradzi wysznupać tego, co ôn… Richat Poliwoda, chop kerego lynko sie kożdy gizd na Ślōnsku – po naszymu i po polsku – dlo tych co by chcieli sie nauczyć (po naszymu…abo po polsku 😉 ) wg Silesia Progress).
Śląski jak każdy język wymaga uczenia się przez całe życie. Kiej wtōś gōdo, co już gōdo, to niy gōdo, ino…
Kōmisorz Hanusik to szlagier, to hit, to striker literatury pop – nie ma wymówki, należy przeczytać i polecać.
Sprzedano 9 wznowień i tak wydawnictwo otarło się granicę możliwości, bo tylu jest mniej więcej świadomych czytelników literatury po śląsku. Wiele, czy niewiele? To jakieś 4% tych, którzy podpisali obywatelski projekt uznania śląskiego jako język. To tak, jakby jakieś 600 000 tysięcy przeczytało Olgę Tokarczuk albo Adama Mickiewicza po polsku.
Inną książką edukacyjną Marcina Melona i niebagatelną dawką humoru są:
Rozmówki śląsko-angielskie na wesoło
Książka jest podsumowaniem projektu Marcina Melona i Jacka Zygmunta “Co by pedzioł Szekspir?” zapoczątkowanego na Facebooku, w którym przedstawiali śląsko-angielski scenki rodzajowe z ogromną dawką humoru.
Książka zawiera prawie 100 ilustracji Jacka Zygmunta, dodatkowo opatrzonych śląsko-angielskim komentarzem Marcina Melona.
Całość drukowana w kolorze na papierze kredowym, dzięki czemu nadaje się także świetnie na prezenty dla osób nie znających śląskiego, a zainteresowanych ciekawą pamiątką ze Śląska.
Wiyncyj jak miljard norodu godo po chińsku, drugi miljard godo po angelsku. Po ślōnsku godo terozki ino pōł miljōna norodu. Nale nic sie niy starejcie! Dziynki tyj ksiōnżce wszysko bydzie inaksze i cōłko Ziymia bydzie godać po naszymu!
More than a billion people speak Chinese, the other billion speak English. But only half a million speak Silesian nowadays. Don’t worry! This book is going to change it; let’s make the entire Earth speak like we do!
Mehr als eine Milliarde Menschen spricht Chinesisch, eine weitere Milliarden spricht Englisch. Aber nur eine halbe Million spricht heutzutage Schlesisch. Mach dir aber keine Sorgen! Dieses Buch wird es ändern; Lassen wir die ganze Welt so sprechen wie wir!
Kolejny obszar działalności Marcina Melona jest tłumaczenia z angielskiego ksiōnżki Tōmasza Kamuselli “Styknie / Limits“. To 7 ôpowiŏstek autora po angielsku przełożōnych na ślōnski bez Marcina Melōna. Ôkrōm tego znojdziecie tam trzi stympy: po angielsku (Tōmasz Kamusella), ślōnsku (Marcin Melōn) i podlasku (Jan Maksymiuk).
Marcin Melon jest dziennikarzem, nauczycielem, Ślązakiem. Urodził się w roku 1979. Działacz społeczny, założyciel i przewodniczący Stowarzyszenia na rzecz edukacji regionalnej „Silesia Schola”, twórca autorskich programów nauczania o Śląsku oraz pomocy dydaktycznych dla nauczycieli, nauczyciel angielskiego i edukacji regionalnej. Laureat kilku edycji konkursu na jednoaktówkę po Śląsku – dwa razy w tym konkursie zwyciężył.
Dla mnie Melon, Chudy, Długosz, Drong, Szwiec to generacja górnośląskich czterdziestolatków, intelektualistów, która nie zawodzi i dzieli się z nami swym niebagatelnym dorobkiem: pisarskim, malarskim, wydawniczym, naukowym, filmowym…
Listę proszę dowolnie uzupełniać, ja wypisałem znanych mi członków Klubu Twórców Górnośląskich Karasol.
Co do Marcina Melona to być może podąży śladem Frédérica Mistrala, a może Harry’ego Sinclaira Lewisa? W czym mu przeszkadzał nie będę, a raczej tylko pomogę.
