Edukacja regionalna/środowiskowa i językowa

Aleksander Lubina
Edukacja regionalna/środowiskowa i językowa podczas
nauczania/uczenie się historii w szkole podstawowej w klasach IV-VIII
Cykl: Współczesna edukacja na Górnym Śląsku
Teza:
W obecnych warunkach edukację regionalną (środowiskową) oraz kształcenie językowe (uczenie/nauczanie języka śląskiego) można/należy prowadzić w ramach podstawy programowej. O czym powinni wiedzieć przede wszystkim rodzice, ale także wójtowie, starostowie, burmistrzowie i prezydenci miast oraz dyrektorzy szkół i nauczycielki/nauczyciele.
Temu tematowi poświęcam cykl Współczesna edukacja na Górnym Śląsku.
Adresatami cyklu są rodzice i dziadkowie, ale także wójtowie, starostowie, burmistrzowie i prezydenci miast jako organy prowadzące placówki oświatowe oraz dyrektorzy szkół i nauczycielki/nauczyciele wszystkich typów placówek oświatowych.
Po zapisach ogólnych podstaw programowych dla przedszkola, szkoły podstawowej oraz szkoły ponadpodstawowej przejdę do podstaw programowych poszczególnych przedmiotów nauczania, a następnie do metod i technik umożliwiających skuteczne uczenie się.

Pojęcia kluczowe:
– podstawa programowa

Podstawa programowa to obowiązkowy na danym etapie edukacyjnym zestaw treści nauczania oraz umiejętności, które muszą być uwzględnione w programie nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.
Podstawę programową określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356) w załącznikach dla:
• wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego;
• szkoły podstawowej,
• szkoły podstawowej dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
• branżowej szkoły I stopnia,
• szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy,
• szkoły policealnej.
Podstawę programową dla szkół średnich określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej (Dz.U. z 2018 r. poz. 467) w załącznikach dla:
• czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum,
• branżowej szkoły II stopnia dla uczniów będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum,
• branżowej szkoły II stopnia dla uczniów będących absolwentami ośmioletniej szkoły podstawowej.
Podstawę programową dla wszystkich rodzajów szkół ogłasza minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. z 2018 r. poz. 467)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Podstawa_programowa

Nauczanie/ uczenie się historii było, jest i będzie zagrożone zmianami politycznymi/ideologicznymi, jeżeli nadal będzie prowadzone nauczanie zorientowane na nauczyciela z użyciem podręczników dopuszczanych przez ministerstwo, które jest polityczne/ideologiczne.
Na szczęście nauczanie historii jest nieskuteczne!
Poniżej dowód. Proszę zreferować te tematy, bo przecież jesteście absolwentami szkoły podstawowej. Sprawdźcie, czy sprostacie szczegółowym wymaganiom postawionym uczennicem i uczniom klas VVII szkoły podstawowej w podstawie programowej obowiązującej od roku 2017. Oto one:
Treści kształcenia – wymagania szczegółowe Klasy V-VIII
Klasa V:
1. Cywilizacje starożytne. Uczeń:
1) porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i wyjaśnia skutki rewolucji neolitycznej;
2) lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje Starożytnego Wschodu (Mezopotamii, Egiptu i Izraela), cywilizacje nad wielkimi rzekami (Indie i Chiny) oraz cywilizacje starożytnej Grecji i Rzymu;
3) charakteryzuje strukturę społeczeństwa i system wierzeń w Egipcie, Grecji i Rzymie, religię starożytnego Izraela; wyjaśnia różnicę między politeizmem a monoteizmem;
4) umiejscawia w czasie i zna różne systemy sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Egipcie, Atenach peryklejskich i Rzymie;
5) charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej świata starożytnego w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, prawie, architekturze, sztuce, literaturze;
6) umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny oraz rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa.
2. Bizancjum i świat islamu. Uczeń:
1) umiejscawia w czasie i przestrzeni zasięg ekspansji arabskiej i wyjaśnia wpływ cywilizacji muzułmańskiej na Europę;
2) lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie i rozpoznaje osiągnięcia kultury bizantyjskiej (prawo, architektura, sztuka).
3. Średniowieczna Europa. Uczeń:
1) umiejscawia w czasie i przestrzeni państwo Franków;
2) umiejscawia w czasie i przestrzeni nowe państwa w Europie;
3) wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI wieku oraz opisuje relacje między władzą cesarską a papieską;
4) charakteryzuje przyczyny i skutki krucjat.
4. Społeczeństwo i kultura średniowiecznej Europy. Uczeń:
1) przedstawia instytucje systemu lennego, wyjaśnia pojęcie stanu i charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu;
2) opisuje warunki życia średniowiecznego miasta i wsi;
3) porównuje kulturę rycerską i kulturę miejską, opisuje charakterystyczne cechy wzoru rycerza średniowiecznego, rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazuje różnice między stylem romańskim a stylem gotyckim;
4) wyjaśnia rolę Kościoła (w tym zakonów) w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego.
5. Polska w okresie wczesnopiastowskim. Uczeń:
1) sytuuje w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów oraz przedstawia jego
genezę;
2) wyjaśnia okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów oraz następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji Polski;
3) charakteryzuje rozwój i kryzys monarchii Bolesława Chrobrego i Mieszka II;
4) charakteryzuje odbudowę i rozwój państwa Piastów za rządów Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego;
5) przedstawia dokonania Bolesława Krzywoustego; opisuje konflikt z Cesarstwem Niemieckim;
6) opisuje społeczeństwo Polski pierwszych Piastów.
6. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego. Uczeń:
1) umieszcza w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego;
2) opisuje przyczyny oraz wskazuje skutki rozbicia dzielnicowego;
3) umieszcza w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi oraz zagrożeniem najazdami tatarskimi w okresie rozbicia dzielnicowego;
4) opisuje przemiany społeczne i gospodarcze, z uwzględnieniem ruchu osadniczego;
5) charakteryzuje proces zjednoczenia państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku, wskazując na rolę władców piastowskich (ze szczególnym uwzględnieniem roli Władysława Łokietka) oraz Kościoła.
7. Polska w XIV i XV wieku. Uczeń:
1) opisuje rozwój terytorialny państwa polskiego w XIV i XV wieku;
2) analizuje dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz w polityce zagranicznej;
3) opisuje związki Polski z Węgrami w XIV i XV wieku;
4) wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Wielkim Księstwem Litewskim;
5) charakteryzuje dokonania w dziedzinie polityki wewnętrznej i zagranicznej Jagiellonów w XV wieku;
6) porządkuje i umieszcza w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w XIV i XV wieku;
7) charakteryzuje rozwój monarchii stanowej i uprawnień stanu szlacheckiego (rozwój przywilejów szlacheckich do konstytucji nihil novi).
Klasa VI:
8. Wielkie odkrycia geograficzne. Uczeń:
1) wyjaśnia przyczyny i ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno- -gospodarcze i kulturowe Europy oraz Nowego Świata;
2) umieszcza w czasie i przestrzeni wyprawy Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana oraz sytuuje w przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii.
9. „Złoty wiek” w Polsce na tle europejskim. Uczeń:
1) rozpoznaje charakterystyczne cechy renesansu europejskiego; charakteryzuje największe osiągnięcia Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, Erazma z Rotterdamu, Mikołaja Kopernika, Galileusza i Jana Gutenberga;
2) wymienia przyczyny i następstwa reformacji, opisuje cele i charakteryzuje działalność Marcina Lutra i Jana Kalwina oraz przedstawia okoliczności powstania Kościoła anglikańskiego;
3) wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego i charakteryzuje reformę Kościoła katolickiego;
4) umieszcza w czasie i opisuje najważniejsze wydarzenia w dziedzinie polityki wewnętrznej ostatnich Jagiellonów;
5) charakteryzuje politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów, ze szczególnym uwzględnieniem powstania Prus Książęcych;
6) opisuje model polskiego życia gospodarczego w XVI wieku, uwzględniając działalność gospodarczą polskiej szlachty i rolę chłopów;
7) przedstawia największe osiągnięcia polskiego renesansu i reformacji, uwzględniając twórczość Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego; rozpoznaje obiekty sztuki renesansowej na ziemiach polskich;
8) przedstawia okoliczności zawarcia unii realnej między Polską a Litwą (1569) i jej główne postanowienia.
10. Początki Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń:
1) charakteryzuje stosunki wyznaniowe i narodowościowe w Rzeczypospolitej; wyjaśnia główne założenia konfederacji warszawskiej;
2) wyjaśnia okoliczności uchwalenia artykułów henrykowskich i przedstawia zasady wolnej elekcji; omawia przebieg i rezultaty pierwszych wolnych elekcji;
3) opisuje panowanie Stefana Batorego, ze szczególnym uwzględnieniem jego polityki zewnętrznej.
11. Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII wieku. Uczeń:
1) wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej z Rosją, Szwecją i Turcją;
2) wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie;
3) omawia przebieg i znaczenie potopu szwedzkiego;
4) sytuuje w czasie, lokalizuje i omawia najważniejsze bitwy w XVII wieku;
5) dokonuje oceny następstw politycznych, społecznych i gospodarczych wojen w XVII wieku;
6) rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku, odwołując się do przykładów architektury i sztuki we własnym regionie.
12. Europa w XVII i XVIII wieku. Uczeń:
1) charakteryzuje, na przykładzie Francji Ludwika XIV, ustrój monarchii absolutnej oraz wymienia główne cechy monarchii parlamentarnej, wykorzystując informacje o ustroju Anglii;
2) opisuje idee Oświecenia, podaje przykłady ich zastosowania w nauce, literaturze, architekturze i sztuce;
3) charakteryzuje zasadę trójpodziału władzy Karola Monteskiusza i zasadę umowy społecznej Jakuba Rousseau;
4) charakteryzuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach, Rosji i Austrii.
13. Rzeczpospolita Obojga Narodów w I połowie XVIII wieku. Uczeń:
1) omawia przyczyny i charakteryzuje przejawy kryzysu państwa w epoce saskiej;
2) charakteryzuje projekty reform ustrojowych Stanisława Leszczyńskiego i Stanisława Konarskiego;
3) omawia zjawiska świadczące o postępie gospodarczym, rozwoju kultury i oświaty;
4) ocenia pozycję międzynarodową Rzeczypospolitej w czasach saskich.
14. Powstanie Stanów Zjednoczonych. Uczeń:
1) omawia przyczyny i następstwa amerykańskiej wojny o niepodległość;
2) wymienia instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych, wyjaśnia ich funkcjonowanie; ocenia sposób, w jaki konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy;
3) przedstawia wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych.
15. Wielka rewolucja we Francji. Uczeń:
1) wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej rezultaty;
2) analizuje i objaśnia zasady zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.
16. Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej. Uczeń:
1) podaje przykłady naprawy państwa za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, w tym osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej;
2) charakteryzuje cele i konsekwencje konfederacji barskiej;
3) sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja; wymienia reformy Sejmu Wielkiego oraz najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja;
4) wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i przedstawia jej następstwa;
5) rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i charakteryzuje przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu.
17. Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII wieku. Uczeń:
1) sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym rozbiorze;
2) przedstawia przyczyny i skutki powstania kościuszkowskiego;
3) rozróżnia przyczyny wewnętrzne i zewnętrzne upadku Rzeczypospolitej.
18. Epoka napoleońska. Uczeń:
1) charakteryzuje zmiany polityczne w Europie w okresie napoleońskim i przemiany społeczno-gospodarcze;
2) opisuje okoliczności utworzenia Legionów Polskich oraz omawia ich historię;
3) opisuje powstanie Księstwa Warszawskiego, jego ustrój i terytorium;
4) przedstawia stosunek Napoleona do sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona.
Klasa VII:
19. Europa po kongresie wiedeńskim. Uczeń:
1) omawia decyzje kongresu wiedeńskiego w odniesieniu do Europy, w tym do ziem polskich;
2) charakteryzuje najważniejsze przejawy rewolucji przemysłowej (wynalazki i ich zastosowania, obszary uprzemysłowienia, zmiany struktur społecznych i warunków życia).
20. Ziemie polskie w latach 1815–1848. Uczeń:
1) wskazuje na mapie podział polityczny ziem polskich po kongresie wiedeńskim;
2) charakteryzuje okres konstytucyjny Królestwa Polskiego – ustrój, osiągnięcia w gospodarce, kulturze i edukacji;
3) przedstawia przyczyny wybuchu powstania listopadowego, charakter zmagań i następstwa powstania dla Polaków w różnych zaborach;
4) omawia położenie Polaków w zaborach pruskim i austriackim, na obszarze ziem zabranych oraz w Rzeczypospolitej Krakowskiej;
5) charakteryzuje główne nurty oraz postacie Wielkiej Emigracji i ruch spiskowy w kraju.
21. Europa w okresie Wiosny Ludów. Uczeń:
1) wymienia wydarzenia związane z walką z porządkiem wiedeńskim, charakteryzuje przebieg Wiosny Ludów w Europie;
2) omawia przyczyny i skutki powstania krakowskiego oraz Wiosny Ludów na ziemiach polskich.
22. Powstanie styczniowe. Uczeń:
1) omawia pośrednie i bezpośrednie przyczyny powstania, w tym „rewolucję moralną” 1861–1862;
2) dokonuje charakterystyki działań powstańczych z uwzględnieniem, jeśli to możliwe, przebiegu powstania w swoim regionie;
3) omawia uwłaszczenie chłopów w zaborze rosyjskim oraz porównuje z uwłaszczeniem w pozostałych zaborach;
4) charakteryzuje formy represji popowstaniowych.
23. Europa i świat w II połowie XIX i na początku XX wieku. Uczeń:
1) opisuje sytuację polityczną w Europie w II połowie XIX wieku, w tym procesy zjednoczeniowe Włoch i Niemiec;
2) prezentuje przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych;
3) wyjaśnia przyczyny, zasięg i następstwa ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX wieku;
4) wymienia nowe idee polityczne i zjawiska kulturowe, w tym początki kultury masowej i przemiany obyczajowe.
24. Ziemie polskie pod zaborami w II połowie XIX i na początku XX wieku. Uczeń:
1) wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej – rusyfikacja, germanizacja (Kulturkampf), autonomia galicyjska;
2) opisuje postawy społeczeństwa polskiego w stosunku do zaborców – trójlojalizm, praca organiczna, ruch spółdzielczy;
3) opisuje formowanie się nowoczesnej świadomości narodowej Polaków;
4) omawia narodziny i pierwsze lata istnienia nowoczesnych ruchów politycznych (socjalizm, ruch ludowy, ruch narodowy);
5) wyjaśnia społeczne i narodowe aspekty rewolucji w latach 1905–1907;
6) charakteryzuje spór orientacyjny w latach 1908–1914.
25. I wojna światowa. Uczeń:
1) omawia najważniejsze konflikty między mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i XX wieku;
2) wymienia główne przyczyny wojny – polityczne i gospodarcze, pośrednie i bezpośrednie;
3) omawia specyfikę działań wojennych: wojna pozycyjna, manewrowa, działania powietrzne i morskie;
4) charakteryzuje postęp techniczny w okresie I wojny światowej;
5) opisuje rewolucję i wojnę domową w Rosji.
26. Sprawa polska w czasie I wojny światowej. Uczeń:
1) charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej w przededniu i po wybuchu wojny;
2) omawia umiędzynarodowienie sprawy polskiej: akt 5 listopada 1916 r., rola Stanów Zjednoczonych i rewolucji rosyjskich, deklaracja z 3 czerwca 1918 r.;
3) ocenia polski wysiłek zbrojny i dyplomatyczny, wymienia prace państwowotwórcze podczas wojny.
27. Europa i świat po I wojnie światowej. Uczeń:
1) opisuje kulturowe i cywilizacyjne następstwa wojny;
2) charakteryzuje postanowienia konferencji paryskiej oraz traktatu w Locarno; ocenia funkcjonowanie Ligi Narodów i ład wersalski;
3) charakteryzuje oblicza totalitaryzmu (włoskiego faszyzmu, niemieckiego narodowego socjalizmu, systemu sowieckiego): ideologię i praktykę.
28. Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. Uczeń:
1) omawia formowanie się centralnego ośrodka władzy państwowej – od październikowej deklaracji Rady Regencyjnej do „Małej Konstytucji”;
2) przedstawia proces wykuwania granic: wersalskie decyzje a fenomen Powstania Wielkopolskiego i powstań śląskich (zachód) – federacyjny dylemat a inkorporacyjny rezultat (wschód);
3) opisuje wojnę polsko-bolszewicką i jej skutki (pokój ryski).
29. II Rzeczpospolita w latach 1921–1939. Uczeń:
1) charakteryzuje skalę i skutki wojennych zniszczeń oraz dziedzictwa zaborowego;
2) charakteryzuje ustrój polityczny Polski na podstawie konstytucji marcowej z 1921 r.;
3) omawia kryzys demokracji parlamentarnej w Polsce – przyczyny, przebieg i skutki przewrotu majowego;
4) opisuje polski autorytaryzm – rządy sanacji, zmiany ustrojowe (konstytucja kwietniowa z 1935 r.);
5) przedstawia główne kierunki polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej (system sojuszy i politykę równowagi).
30. Społeczeństwo i gospodarka II Rzeczypospolitej. Uczeń:
1) charakteryzuje społeczną, narodowościową i wyznaniową strukturę państwa polskiego;
2) omawia skutki światowego kryzysu gospodarczego na ziemiach polskich;
3) ocenia osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej, a zwłaszcza powstanie Gdyni, magistrali węglowej i Centralnego Okręgu Przemysłowego;
4) podaje najważniejsze osiągnięcia kulturalne i naukowe Polski w okresie międzywojennym.
31. Droga do wojny. Uczeń:
1) omawia japońską agresję na Dalekim Wschodzie;
2) przedstawia ekspansję Włoch i wojnę domową w Hiszpanii;
3) opisuje politykę hitlerowskich Niemiec – rozbijanie systemu wersalsko-lokarneńskiego: od remilitaryzacji Nadrenii do układu w Monachium;
4) charakteryzuje politykę ustępstw Zachodu wobec Niemiec Hitlera;
5) wymienia konsekwencje paktu Ribbentrop–Mołotow.
Klasa VIII:
32. Wojna obronna Polski we wrześniu 1939 r. Agresja Niemiec (1 września) i Związku Sowieckiego (17 września). Uczeń:
1) charakteryzuje położenie międzynarodowe Polski w przededniu wybuchu II wojny światowej;
2) opisuje i omawia etapy wojny obronnej i wskazuje na mapach położenia stron walczących;
3) podaje przykłady szczególnego bohaterstwa Polaków, np. obrona poczty w Gdańsku, walki o Westerplatte, obrona wieży spadochronowej w Katowicach, bitwy pod Mokrą i Wizną, bitwa nad Bzurą, obrona Warszawy, obrona Grodna, bitwa pod Kockiem.
33. II wojna światowa i jej etapy. Uczeń:
1) przedstawia oraz sytuuje w czasie i przestrzeni przełomowe wydarzenia II wojny światowej (polityczne i militarne);
2) charakteryzuje politykę Niemiec na terenach okupowanej Europy; przedstawia zagładę Żydów oraz Romów i eksterminację innych narodów; zna przykłady bohaterstwa Polaków ratujących Żydów z Holokaustu;
3) wyjaśnia przyczyny klęski państw Osi;
4) wymienia główne decyzje konferencji wielkiej trójki (Teheran, Jałta, Poczdam);
5) przedstawia bezpośrednie skutki II wojny światowej, w tym problem zmiany granic i przesiedleń ludności.
34. Polska pod okupacją niemiecką i sowiecką. Uczeń:
1) porównuje założenia i metody polityki niemieckiej i sowieckiej w okupowanej Polsce;
2) wymienia przykłady zbrodni niemieckich i sowieckich (Palmiry, Katyń, kaźń profesorów lwowskich, Zamojszczyzna);
3) wyjaśnia przyczyny i rozmiary konfliktu polsko-ukraińskiego (rzeź wołyńska) na Kresach Wschodnich;
4) charakteryzuje polityczną i militarną działalność polskiego państwa podziemnego, w tym formy oporu wobec okupantów;
5) wyjaśnia przyczyny i opisuje skutki wybuchu powstania warszawskiego oraz ocenia postawę aliantów i Związku Sowieckiego wobec powstania.
35. Sprawa polska w czasie II wojny światowej. Uczeń:
1) przedstawia okoliczności powstania i omawia działalność rządu Rzeczypospolitej Polskiej na wychodźstwie;
2) umieszcza w czasie i przestrzeni działania polskich formacji na różnych frontach i obszarach toczącej się wojny;
3) przedstawia politykę mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie II wojny światowej.
36. Świat po II wojnie światowej. Uczeń:
1) charakteryzuje bezpośrednie skutki II wojny światowej, wyróżniając następstwa polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe, z uwzględnieniem powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych;
2) wyjaśnia przyczyny i skutki rozpadu koalicji antyhitlerowskiej oraz opisuje początki zimnej wojny;
3) opisuje okoliczności powstania NRD i RFN;
4) wskazuje na mapie państwa NATO i Układu Warszawskiego, charakteryzując oba bloki polityczno-wojskowe;
5) omawia sytuację w ZSRS i państwach jego strefy wpływów z uwzględnieniem wydarzeń na Węgrzech w 1956 r. i w Czechosłowacji w 1968 r.;
6) określa przyczyny, umieszcza w czasie i przestrzeni procesy dekolonizacyjne i ocenia ich następstwa;
7) wymienia konflikty doby zimnej wojny, w tym wojny w Korei, Wietnamie i Afganistanie oraz omawia skutki blokady Berlina i kryzysu kubańskiego;
8) opisuje przebieg konfliktu na Bliskim Wschodzie;
9) omawia przemiany w Chinach po II wojnie światowej;
10) wyjaśnia przyczyny oraz lokalizuje w czasie i przestrzeni proces rozpadu ZSRS na przełomie lat 80. i 90., a także wyjaśnia jego następstwa;
11) charakteryzuje przemiany społeczno-polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1989–1991;
12) przedstawia cele i główne etapy rozwoju Unii Europejskiej;
13) opisuje najważniejsze przemiany kulturowe i społeczne po II wojnie światowej.
37. Początki komunizmu w Polsce. Uczeń:
1) przedstawia okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez komunistów (rola Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, referendum ludowe, wybory w 1947 r.);
2) charakteryzuje postawy Polaków wobec nowych władz ze szczególnym uwzględnieniem oporu zbrojnego (żołnierze niezłomni [wyklęci]).
38. Stalinizm w Polsce i jego skutki. Uczeń:
1) przedstawia przemiany ustrojowe, gospodarczo-społeczne i kulturowe w okresie stalinizmu;
2) omawia system terroru stalinowskiego w Polsce i ocenia jego skutki;
3) wyjaśnia przyczyny i skutki poznańskiego czerwca 1956 r. (powstanie poznańskie) oraz znaczenie wydarzeń październikowych 1956 r.
39. Polska w latach 1957–1981. Uczeń:
1) opisuje system władzy w latach 60. i 70. w PRL i formy uzależnienia od ZSRS;
2) charakteryzuje realia życia społecznego i kulturalnego z uwzględnieniem specyfiki czasów gomułkowskich i gierkowskich;
3) przedstawia i sytuuje w czasie różnorodność przyczyn kryzysów społecznych w latach 1968, 1970, 1976 i ich konsekwencje;
4) wyjaśnia znaczenie roli Kościoła katolickiego dla stosunków politycznych i społecznych;
5) opisuje narodziny i działania opozycji politycznej w latach 1976–1980;
6) przedstawia rolę Jana Pawła II i ocenia jego wpływ na przemiany społeczne i polityczne;
7) wyjaśnia przyczyny i następstwa strajków sierpniowych w 1980 r.;
8) charakteryzuje ruch społeczny „Solidarność”.
40. Dekada 1981–1989. Uczeń:
1) wyjaśnia przyczyny wprowadzenia stanu wojennego, opisuje jego przebieg i konsekwencje;
2) przedstawia postawy Polaków wobec stanu wojennego, fenomen oporu społecznego;
3) wyjaśnia przyczyny zawarcia porozumienia „okrągłego stołu”, przedstawia jego głównych uczestników i opisuje postanowienia.
41. Narodziny III Rzeczypospolitej. Uczeń:
1) opisuje kluczowe przemiany ustrojowe w latach 1989–1997;
2) charakteryzuje przemiany społeczno-polityczne, gospodarcze i kulturowe lat 90.;
3) wyjaśnia przyczyny napięć społecznych.
42. Miejsce Polski w świecie współczesnym. Uczeń:
1) przedstawia i sytuuje w czasie i przestrzeni proces rozpadu Układu Warszawskiego i odzyskanie suwerenności przez Polskę;
2) wyjaśnia przyczyny i znaczenie przystąpienia Polski do NATO w 1999 r.;
3) wyjaśnia przyczyny i znaczenie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. 1) podliczyć
Realizacja treści i wymagań od klasy V do klasy VIII jest następująca:
1. klasa V – działy od I do VII;
2. klasa VI – działy od VIII do XVIII;
3. klasa VII – działy od XIX do XXXI;
4. klasa VIII – działy od XXXII do XLII.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

1. Źródło:
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej.
Uczniowie i uczennice mają po dwie godziny historii w tygodniu, czyli odliczając dni wolne i sprawdziany, to maja w roku do 60 godzin historii.
Oprócz historii uczniowie i uczennice mają w szkole podstawowej wiele innych przedmiotów, których podstawy programowe są równie obszerne, a które zostaną omówione w niniejszym cyklu.
https://podstawaprogramowa.pl/
Zdjęcia: Tomasz Mirosław Kowalski