Anaberg z każdyj strōny #7 Bazylika
Kościōłek mŏ yno 38 x 12 x12 m, a widać go z daleka – znajduje se na samyj szpicy Anabergu. Jygo dwie wieży stały se symbōlym regionu i widniejōm w niejednym logo. Mało kto wiy, że wystrōj wnyntrza annogōrskyj bazyliki nie je jeszcze gotowi i nierŏz powstaje na naszich ôczach…
Piyrwszi kościōł zostoł zbudowani w 1480 roku przez rodzina Strzałōw, kerzi byli właścicielami Porymby, Lejźnicy i Żyrowyj. W dokumyncie biskupa wrocławskygo Jana V Turzo czytōmy, że 25 czyrwca 1516 roku Mikołej Strzała przekŏzoł świōntynia farŏrzowi z Lejźnicy. W XVII wieku trefiōł w ryncy hrabiygo Melchiora Ferdynanda Gaszyny. Tyn po trzidziestu latach darymnygo starania se ô dōminikanōw z Raciborza i ô franciszkanōw z Gliwic, sprowadziōł na Anaberg franciszkanōw reformatōw z Małopolski, kerzi w 1656 roku dostali akt darowizny i kluczy do kojścioła. W 1673 roku Gaszynowiy rozbudowali kojściōł, keri zostoł ponownie poświyncōni przez biskupa Karola Franciszka Neandera de Petersdorf.
Po dōbrich latach pod ôpiekōm patrōnalnōm hrabiōw prziszły gorszy czasy. Po sekularyzacji biskup dopiyro w 1834 roku ôdzykoł zaniedbany budynki – uszkodzōni bōł dach kojścioła, a miejscami całkym go brachowało, woda dyszczowŏ poczyniyła zaś wielky szkody w środku; uszkodzoni bōł dach klŏsztoru, zawaloł se klŏsztorni browar, a stajnia była bliskŏ ruiny. Rymonty były konieczny, ale biskupowi finansowo nie chcioł pomōc ani rzōnd ani zadłużōni hrabia, keri mimo wszysko dboł ô kalwaria. Pielgrzymōw tyż było mani, bo przez cholera granicy były zawarty. W latach 1836-1841 ôfiarnojść poleku rosła i franciszkaniy mogli zacznōnć dbać ô ôbejściy. Anaberg mioł dobrich farŏrzōw – proboszcz Kita w 1842 roku zleciōł malyrzowi Mayerowi ôdnowiyniy w kojściele ôłtŏrza głōwnygo i bocznich, ambony i połru malodwideł; za farŏrza Franke kosztōwny roboty przi kojściele wykōnywoł majster Marondis z Krapkowic, a ksiyndza Nitzko krōnika spōminŏ jako ôddanygo przijaciela i pracowitygo gospodŏrza. Mimo starań kolejnich farŏrzōw dziekan Kosellek w protokole z wizytacji w 1850 roku pisze ô nyndznym stanie kojścioła, kerygo rynowacjy w kolejnich dziesiynciu latach pochłōnyły setki talarōw. W 1861 roku ô. Ambroży kŏzoł ôdmalować świōntynia i ôdnowić ôłtŏrzy, a biskup ôfiarowoł ôbrŏz św. Jōzefa, keri zostoł namalowani we Wrocławiu przez profesora Hamachera i keri zdobiōł ôłtŏrz Św. Jōzefa do 1957 roku.
Drugŏ wojna światowŏ nie ôszczyndziyła Anabergu. Filary bazyliki zostały uszkodzōny przez żołnierzi Armii Czerwōnyj w styczniu 1945 roku. Ôbraz Matki Boskyj zostŏł trefiōni przez kilka strzałów. Ôłtŏrz głōwni szczynśliwie chrōniyła betlejymskŏ szopka.
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Kojściōł bōł moc razy przebudowywani i modernizowani. Ôbecni wystrōj powstowoł w latach 1957-1964 i dali ôd 1993 po dziyń dzisiejszy! Jak wejrzicie na deka w bazylice, podpadnie wōm, że niektōry malowidła wyrōżniajōm se żywszōm barwōm. Myli se tyn, co myśli, że zostały ôdnowiōny – sōm blank nowy! Nŏnowszi fresk 88-letni prof. Georg Mitschke skōńczōł w lipcu tygo roku. Neobarokowy wnyntrzy je conajmniyj tak imponujōncy jak życiorys profesora i jygo rodziny.
Rodzina Mitschke z Ziegenhals/Głuchołaz nie została wysiedlonoł w 1945 dziynki zatrudniyniu u sowiekich ôficerōw, a potym u roztōmajtich farŏrzōw. W 1957 roku gwardian Bertold Altaner zatrudnioł znanygo przed wojnōm w diecezji wrocławskyj i ôłomunieckyj, ale tyż we Francji, Belgii i na Słowacji twōrcy sztuki sakralny i konserwatora Jōsefa Mitschke i jygo najbliższich na Gōrze Św. Anny. Jygo syn Georg uczōł se fachu u ôjca, ale tyż prywatnie u profesora z krakowskyj Akademii Sztuk Piynknich. Przi pracach malarskich i sztukatorskich na Anabergu pōmŏgały tyż jygo siostra i ciotka. W 1966 Mitschke musieli pociepnōnc wszysko i wyjechać do Niymiec. Jōsef zmarł dwa lata po przeniesiyniu se do Münster, a jygo ôstatniōm wolōm było, żeby syn dokōńczōł jygo dzieło. Bestōż od 1993 Georg Mitschke spyndzŏ wiynkszość czasu na Anabergu – pracuje nad wystrojym bazyliki i miyszkŏ we klŏsztorze. Ôdnowioł wszysky ôbrazy i namalowoł moc nowich. Nŏnowszi, skōńczoni w lipcu 2018 roku fresk to tyn po lewyj strōnie na chōrze – jakbyście ôd środka bazyliki patrzyli na ôrgany. Przedstawiŏł własny pomysł profesora na pokŏzaniy modlitwy Św. Anny ô dziecko. Inspiracjōm bōł apokryficzni ôpis zrozpaczonyj bezdzietnościōm Anny i anioła, keri prziniōs jyj dobrŏ nowina. Ciekawostkōm je, że twarzy postaci namalowany na ścianach bazyliki majōm rysy miyszkańcōw i żyjōncich w tutejszym klŏsztorze franciszkanōw. Georg Mitschke je znakomitym znawcom baroku i zaprojektowoł tyż wystrōj ôbecnich ôrganōw. W 2000 roku zostoł ôdznaczoni Ôrderym Św. Sylwestra i je honorowym ôbywatelym Anabergu.
Malowidła na środku deki pokazujōm scyny z życia Św. Anny – narodziny Maryji, ôfiarowaniy jyj w świōntyni, a na środku w prezbiterium śmierć Świyntyj Anny, kerŏ umierŏ przi swojym chopie Joachimie i przi Świyntyj Rodzinie, a jyj cera Marija podŏwŏ umierajōncyj Annie jyj wnuka Jezusa. Na jednym z witrażōw w prezbiterium widzymy Św. Anna i przibywajōncich na Anaberg franciszkanōw, co pokazuje tyż jedno z malowideł w zadniyj czynści bazyliki. Naprzeciw niygo inni fresk pokazuje pielgrzymōw, a witajōnci ich ôjciec mōł rysy śp. ôjca Teofila Wyleżoła. Prezbiterium ôprōcz piynknygo ôłtŏrza głōwnygo z figurkōm Św. Anny Samotrzeciyj, zdobiōm tyż piynkny aniołki, a po bokach dwie figury: św. Józefa z liliōma i św. Joachima z gołambiōma. Bazylika mŏ sześć ôłtarzi bocznich: ôłtŏrz Maryjny, Św. Piotra z Alkantry, Św. Antonika z Padwy, stygmatōw Św. Franciszka, Św. Jadwigi i Św. Jōzefa.
Ô bazylice, jyj twōrcach i dobrodziejach szłoby pisać bez końca… Zachyncōm Wŏs jednak do ôdwiedzin i do przijrzynia se każdymu szczegółowi samymu – nŏlepi ô tym czasie, po sezonie pielgrzymkowym, jak bez tydzień na Anabergu panuje zupełni spokōj. Śwynti spokōj.
Monika Twardoń – absolwentka filologii germańskiej na Uniwersytecie Wrocławskim, nauczyciel i tłumacz języka niemieckiego, flecistka, konferansjerka, Ślązaczka z pochodzenia i z zamiłowania.