Anaberg z każdyj strōny! #1 Nazwa

Anaberg z każdyj strōny!
Piyrszy, co rano widza, to Gōra Św. Anny – nasz Anaberg. Widza go zaroz jak stana i wejrza bez ôkno. Piyrszŏ myśl zawsze idzie w tamta strōna. Ku niebu, ku gōrze.

Widza go ôd strōny połejdnia, w perspektywie ôjśmiu kilometrōw. Nie umia se nadziwić, jak se ta gōra zmieniŏ, jak każdygo dnia wyglondŏ trocha inaczi – jak wroz z chmurami zmieniŏ se jyj tło, a wroz z przirodōm jyj szata. Szłoby ta myśl ciōngnōńć dali i spōmnieć, jak zmieniało se to, czygo gołym ôkym nie widać – granicy, zwyczajy, pokolynia.

W tekstach w tyj raji chca Wōm ôpowiedzieć ô Anabergu z każdyj strōny. Bo z każdyj strōny mi je drogi.

Anaberg #1 Nazwa
Jak wjyżdżōmy na wiyrch, mijōmy znak z nazwōm miejscowojści Góra Św. Anny / Sankt Annaberg. Ô ta drugŏ nazwa genau 10 lŏt tymu była wielkŏ chaja. Gmina Leśnica znŏdła se w rejestrze gmin, kaj zgodnie z ustawōm ô mniejszościach narodowich mogōm stanynć dwujynzyczne tablicy i władzy gminy zawnioskowały m.in. ô niemieckŏ nazwa Sankt Annaberg. Choć była ôna używanŏ już ôd dŏwna we franciszkańskich krōnikach, wojewoda ja zakwestiōnowoł, bo ôstała formalnie wprowadzōnŏ w latach 1934-1945, a nazwy nadany w tym czasie ôstały zabrōnione. Wojewoda zapropōnowoł nazwa Annaberg, z czygo zrobiyła se całŏ medialnŏ i politycznŏ afera, a ludzi gorszyło, że ktojś chce zebrać Św. Annie świyntojś… W spisie miejscowojści z 1830 roku wieś je ujyntŏ pod trzyma nazwōma: polskōm Święta Anna i pod niemieckymi Annaberg i Sankt Annaberg. W 1934 w Rajchu nazywała se Sankt Annaberg, a w 1941 została zmienionŏ na Annaberg O.S.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Góra Św. Anny to nie yno nazwa wsi, to tyż nazwa najwyższyj na Wyżynie Ślōnskyj gōry, keryj nazwy były roztomajty. Pierwotnie nazywała se Górą Chełmską / Chelmberg i jako takŏ widnieje tyż w akcie fundacyjnym klŏsztoru franciszkanōw (po łacinie jako Monte Chelm). Lygynda głojsi, że Św. Michał ôdłożoł sam swōj helm, ale nazwa moge tyż pochodzić ôd starosłowiańskygo słowa znaczōncygo pagōrek. Mianowano ja Gōrōm Św. Jakuba, bo leżała na pielgrzymim szlaku prowadzōncym z Estonii aż do Santiago de Compostella. W średniowieczu ôstała Gōrōm Św. Jerzego / Georgenberg, a w XVII wieku Gōrōm Św. Anny / Sankt Annaberg, tak jak ja znōmy dzisiej. W latach 60-tich na Gōra Anny prōbowali ja darymnie przemianować komuniści.
U nŏs se gŏdŏ: idymy na Anaberg abo idymy do Śwyntyj Anny. Je żech ciekawŏ, czy kajś na Ślonsku gŏdŏ se inaczi?

Monika Twardoń – absolwentka filologii germańskiej na Uniwersytecie Wrocławskim, nauczyciel i tłumacz języka niemieckiego, flecistka, konferansjerka, Ślązaczka z pochodzenia i z zamiłowania.