Aleksander Lubina Cykl: Współczesna edukacja na Górnym Śląsku
Aleksander Lubina
Cykl: Współczesna edukacja na Górnym Śląsku
W obecnych warunkach edukację regionalną (środowiskową) oraz kształcenie językowe (uczenie/nauczanie języka śląskiego) można/należy prowadzić w ramach podstawy programowej. O czym powinni wiedzieć przede wszystkim rodzice, ale także wójtowie, starostowie, burmistrzowie i prezydenci miast oraz dyrektorzy szkół i nauczycielki/nauczyciele.
Temu tematowi poświęcam cykl Współczesna edukacja na Górnym Śląsku.
Adresatami cyklu są rodzice i dziadkowie, ale także wójtowie, starostowie, burmistrzowie i prezydenci miast jako organy prowadzące placówki oświatowe oraz dyrektorzy szkół i nauczycielki/nauczyciele wszystkich typów placówek oświatowych.
Po zapisach ogólnych podstaw programowych dla przedszkola, szkoły podstawowej oraz szkoły ponadpodstawowej przejdę do podstaw programowych poszczególnych przedmiotów nauczania, a następnie do metod i technik umożliwiających skuteczne uczenie się.
Zainteresowanym rodzicom powinno zależeć na upowszechnianiu tego cyklu.
Część pierwsza
Edukacja regionalna i język regionalny w ramach obowiązującej podstawy programowej (przedszkole)
pojęcia kluczowe: Podstawa Programowa
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego
* Krajobraz kulturowy
Dalszŏ tajla artykułu niżyj
Podstawa programowa to obowiązkowy na danym etapie edukacyjnym zestaw treści nauczania oraz umiejętności, które muszą być uwzględnione w programie nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.
Podstawę programową określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356) w załącznikach dla:
• wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego;
• szkoły podstawowej,
• szkoły podstawowej dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
• branżowej szkoły I stopnia,
• szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy,
• szkoły policealnej.
Podstawę programową dla szkół średnich określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej (Dz.U. z 2018 r. poz. 467) w załącznikach dla:
• czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum,
• branżowej szkoły II stopnia dla uczniów będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum,
• branżowej szkoły II stopnia dla uczniów będących absolwentami ośmioletniej szkoły podstawowej.
Podstawę programową dla wszystkich rodzajów szkół ogłasza minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. z 2018 r. poz. 467)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Podstawa_programowa
Także na Górnym Śląsku postawa programowa nakłada na przedszkola obowiązek
– wsparcie całościowego rozwoju dziecka na drodze prowadzącej do prawdy, dobra i piękna w poczuciu bezpieczeństwa z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań,
wzmacnianie poczucia wartości, indywidualność, oryginalność dziecka oraz potrzeby
– tworzenia relacji osobowych i uczestnictwa w grupie w sytuacjach edukacyjnych budujących wrażliwość dziecka, w tym wrażliwość estetyczną, w odniesieniu do wielu sfer aktywności człowieka: mowy, zachowania, ruchu, środowiska, ubioru, muzyki, tańca, śpiewu, teatru, plastyki we współdziałanie z rodzicami, różnymi środowiskami, organizacjami i instytucjami, uznanymi przez rodziców za źródło istotnych wartości, tworzą warunki umożliwiające rozwój tożsamości dziecka.
Także na Górnym Śląsku postawa programowa nakłada na przedszkola obowiązek kreowania, (…) sytuacji prowadzących do poznania przez dziecko wartości i norm społecznych, których źródłem jest rodzina 8), grupa w przedszkolu, inne dorosłe osoby, w tym osoby starsze 9), oraz rozwijania zachowań wynikających z wartości możliwych do zrozumienia na tym etapie rozwoju.
Zgodnie z podstawą programową dziecko (także na Górnym Śląsku )przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, wyraża szacunek wobec innych osób i przestrzegając tych wartości, nawiązuje relacje rówieśnicze 10) i odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do rodziny 11), narodu, grupy przedszkolnej, grupy chłopców, grupy dziewczynek oraz innych grup, np. grupy teatralnej, grupy sportowej;
• nazywa wybrane symbole związane z regionami Polski 12) (także na Górnym Śląsku) ukryte w podaniach, przysłowiach, legendach, bajkach, np. o smoku wawelskim, orientuje się, że Polska jest jednym z krajów Unii Europejskiej;
• reaguje na proste polecenie w języku mniejszości narodowej lub etnicznej 13) (także na Górnym Śląsku), używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmowanych czynnościach: powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspieranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem; zna godło (symbol) swojej wspólnoty narodowej lub etnicznej 14);
• nazywa wybrane symbole związane z regionami Polski 12) (także na Górnym Śląsku) ukryte w podaniach, przysłowiach, legendach, bajkach, np. o smoku wawelskim, orientuje się, że Polska jest jednym z krajów Unii Europejskiej;
• reaguje na proste polecenie w języku mniejszości narodowej lub etnicznej 13), używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmowanych czynnościach: powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspieranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem; zna godło (symbol) swojej wspólnoty narodowej lub etnicznej 14); (Także na Górnym Śląsku)
Współczesny przedszkolak funkcjonuje w dynamicznym, szybko zmieniającym się otoczeniu, stąd przedszkole powinno stać się miejscem, w którym dziecko otrzyma pomoc w jego rozumieniu. 15) (także na Górnym Śląsku.)
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego wskazuje cel wychowania przedszkolnego, zadania profilaktyczno-wychowawcze przedszkola, oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej i innej formie wychowania przedszkolnego, zwanych dalej „przedszkolami”, oraz efekty realizacji zadań w postaci celów osiąganych przez dzieci na zakończenie wychowania przedszkolnego.
Celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie całościowego rozwoju1) dziecka. Wsparcie to realizowane jest przez proces opieki, wychowania i nauczania – uczenia się, co umożliwia dziecku odkrywanie własnych możliwości, sensu działania oraz gromadzenie doświadczeń na drodze prowadzącej do prawdy, dobra i piękna. 2) W efekcie takiego wsparcia dziecko osiąga dojrzałość do podjęcia nauki na pierwszym etapie edukacji.
Zadania przedszkola
Wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez organizację warunków sprzyjających nabywaniu doświadczeń w fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym obszarze jego rozwoju.
Tworzenie warunków umożliwiających dzieciom swobodny rozwój, zabawę i odpoczynek w poczuciu bezpieczeństwa 3).
Wspieranie samodzielnej dziecięcej eksploracji świata, dobór treści adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka, jego możliwości percepcyjnych, wyobrażeń i rozumowania, z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań 4).
Wzmacnianie poczucia wartości, indywidualność, oryginalność dziecka oraz potrzeby tworzenia relacji osobowych i uczestnictwa w grupie. 5)
• Tworzenie sytuacji edukacyjnych budujących wrażliwość dziecka, w tym wrażliwość estetyczną, w odniesieniu do wielu sfer aktywności człowieka: mowy, zachowania, ruchu, środowiska, ubioru, muzyki, tańca, śpiewu, teatru, plastyki 6).
• Współdziałanie z rodzicami, różnymi środowiskami, organizacjami i instytucjami, uznanymi przez rodziców za źródło istotnych wartości, na rzecz tworzenia warunków umożliwiających rozwój tożsamości dziecka 7).
• Kreowanie, wspólne z wymienionymi podmiotami, sytuacji prowadzących do poznania przez dziecko wartości i norm społecznych, których źródłem jest rodzina 8), grupa w przedszkolu, inne dorosłe osoby, w tym osoby starsze 9), oraz rozwijania zachowań wynikających z wartości możliwych do zrozumienia na tym etapie rozwoju.
Osiągnięcia dziecka na koniec wychowania przedszkolnego
Społeczny obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole:
• przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, wyraża szacunek wobec innych osób i przestrzegając tych wartości, nawiązuje relacje rówieśnicze 10);
• odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do rodziny 11), narodu, grupy przedszkolnej, grupy chłopców, grupy dziewczynek oraz innych grup, np. grupy teatralnej, grupy sportowej;
Poznawczy obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole:
• wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za pomocą języka mówionego, posługuje się językiem polskim w mowie zrozumiałej dla dzieci i osób dorosłych, mówi płynnie, wyraźnie, rytmicznie, poprawnie wypowiada ciche i głośne dźwięki mowy, rozróżnia głoski na początku i końcu w wybranych prostych fonetycznie słowach;
• wymienia nazwę swojego kraju i jego stolicy, rozpoznaje symbole narodowe (godło, flaga, hymn), nazywa wybrane symbole związane z regionami Polski 12) ukryte w podaniach, przysłowiach, legendach, bajkach, np. o smoku wawelskim, orientuje się, że Polska jest jednym z krajów Unii Europejskiej;
• reaguje na proste polecenie w języku mniejszości narodowej lub etnicznej 13), używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmowanych czynnościach: powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspieranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem; zna godło (symbol) swojej wspólnoty narodowej lub etnicznej 14);
Warunki i sposób realizacji
Współczesny przedszkolak funkcjonuje w dynamicznym, szybko zmieniającym się otoczeniu, stąd przedszkole powinno stać się miejscem, w którym dziecko otrzyma pomoc w jego rozumieniu. 15)
Źródło: Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego
Okres obowiązywania: od 2017
* Krajobraz kulturowy: ogół obiektów i cech fizycznych, obserwowalne wzrokowo wyrażenie kultury ludzkiej na powierzchni Ziemi, łączący elementy środowiska przyrodniczego i kulturowego. Krajobraz kulturowy jest wynikiem przekształcania krajobrazu naturalnego przez grupę lub kilka grup kulturowych i nakładania zróżnicowanych elementów kulturowych różnego wieku na tę samą rzeźbę terenu. Przestrzeń przyrodnicza, która znajduje się w sferze oddziaływań człowieka przyjmuje formę kulturową, wyrażoną w postaci krajobrazu kulturowego. Krajobraz ten można rozumieć jako antropogenicznie ukształtowany fragment przestrzeni geograficznej, powstały w wyniku zespolenia oddziaływań środowiskowych i kulturowych, tworzących specyficzną strukturę, objawiającą się regionalną odrębnością, postrzeganą jako swoistą fizjonomię. (Myga-Piątek, 2001, Nita, Myga-Piątek, 2006).
W tekście podkreślono:
1. Celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie całościowego rozwoju 1) dziecka…
2. Wsparcie to realizowane jest przez proces opieki, wychowania i nauczania – uczenia się, co umożliwia dziecku odkrywanie własnych możliwości, sensu działania oraz gromadzenie doświadczeń na drodze prowadzącej do prawdy, dobra i piękna. 2)
Zadania przedszkola:
3. Tworzenie warunków umożliwiających dzieciom swobodny rozwój, zabawę i odpoczynek w poczuciu bezpieczeństwa 3).
4. Wspieranie samodzielnej dziecięcej eksploracji świata, dobór treści adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka, jego możliwości percepcyjnych, wyobrażeń i rozumowania, z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań 4).
5. Wzmacnianie poczucia wartości, indywidualność, oryginalność dziecka oraz potrzeby tworzenia relacji osobowych i uczestnictwa w grupie. 5)
6. Tworzenie sytuacji edukacyjnych budujących wrażliwość dziecka, w tym wrażliwość estetyczną, w odniesieniu do wielu sfer aktywności człowieka: mowy, zachowania, ruchu, środowiska, ubioru, muzyki, tańca, śpiewu, teatru, plastyki 6).
7. Współdziałanie z rodzicami, różnymi środowiskami, organizacjami i instytucjami, uznanymi przez rodziców za źródło istotnych wartości, na rzecz tworzenia warunków umożliwiających rozwój tożsamości dziecka 7).
8. Kreowanie, wspólne z wymienionymi podmiotami, sytuacji prowadzących do poznania przez dziecko wartości i norm społecznych, których źródłem jest rodzina 8)
9. , grupa w przedszkolu, inne dorosłe osoby, w tym osoby starsze 9),
Osiągnięcia dziecka na koniec wychowania przedszkolnego
Dziecko (…)
10) przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, wyraża szacunek wobec innych osób i przestrzegając tych wartości, nawiązuje relacje rówieśnicze 10);
11) odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do rodziny 11), narodu, grupy przedszkolnej, grupy chłopców, grupy dziewczynek oraz innych grup, np. grupy teatralnej, grupy sportowej;
Poznawczy obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole:
12) nazywa wybrane symbole związane z regionami Polski 12) ukryte w podaniach, przysłowiach, legendach, bajkach, np. o smoku wawelskim, orientuje się, że Polska jest jednym z krajów Unii Europejskiej;
13) reaguje na proste polecenie w języku mniejszości narodowej lub etnicznej 13), używa wyrazów i zwrotów mających znaczenie w zabawie i innych podejmowanych czynnościach: powtarza rymowanki i proste wierszyki, śpiewa piosenki; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych wspieranych np. obrazkiem, rekwizytem, gestem;
14) zna godło (symbol) swojej wspólnoty narodowej lub etnicznej 14);
Warunki i sposób realizacji
15) Współczesny przedszkolak funkcjonuje w dynamicznym, szybko zmieniającym się otoczeniu, stąd przedszkole powinno stać się miejscem, w którym dziecko otrzyma pomoc w jego rozumieniu. 15)
Zakładam, że w przedszkolach realizowane są rozwiązania, które podczas konferencji podsumowującej rok szkolny 2023/2024 zostaną przedstawione jako przykłady godne naśladowania.
Zdjęcie ze strony MEN:
https://ukraine.learningpassport.unicef.org/
https://zpe.gov.pl/podstawa-programowa/edukacja-przedszkolna
https://mamotoja.pl/pub/podstawa_programowa_wychowania_przedszkolnego_dla_przedszkoli_oddzialow_przedszkolnych_w_szkolach_podstawowych_oraz_innych_form_wychowania_przedszkolnego.pdf
