Ożywienie We Ślōnsku

Aleksander Lubina

Ożywienie We Ślōnsku

Fundacja Nauki i Kultury na Śląsku zgodnie ze swoimi celami statutowymi wydała pierwszy numer czasopisma We Ślōnsku, co tchnęło ożywczego ducha w myślenie i działanie środowisk badających i upowszechniających język ślōnski w jego kształcie kulturowymi naukowym.
Zwał jak zwał: język śląski, język górnośląski, godka jest faktem obywającym się bez kodyfikacji, standaryzacji i uznania przez Prezydenta. Ale należne środki przydałyby się, aby (Górno)Ślązaczki i (Górno)Ślązacy doskonalili swój język jako narzędzie porozumiewania się i zrozumienia otaczającej ich teraźniejszości i przyszłości – bo bez pojmowania w języku macierzystym nie sposób pojmować cokolwiek. Na przykład „spolegliwy” po śląsku znaczy coś innego niż w języku polskim, a śląski „pozōr” to nie polski „pozór”!
Mimo to śląski żyje niezależnie od dobrej i złej woli różnych niekompetentnych person. Tak żyje nauka i kultura na Śląsku.
Fundacji Nauki i Kultury na Śląsku nie czekała na czyjkolwiek podpis i nie korzysta z funduszy przekazanych środowisku popularnemu na Górnym Śląsku przez rząd Najjaśniejszej. Tak to już jest.

Celami statutowymi Fundacji Nauki i Kultury na Śląsku są od przeszło 30 lat:
• Gromadzenie środków wspierania inicjatyw przedsięwzięć służących rozwojowi naukowemu i kulturalnemu śląska;
• Upowszechnianie wiedzy o dziejach śląska, tradycjach, kulturze, społeczeństwie, gospodarce, organizacji akcji charytatywnych, kulturalno- oświatowych w kraju i za granicą.
• Prowadzenie działalności wydawniczo-informacyjnej, współpraca ze środowiskami nauki i kultury, instytucjami państwowymi i organizacjami społecznymi i krajowymi i zagranicznymi.
• Zawieranie porozumień i umów z fundacjami i stowarzyszeniami społecznymi i osobami fizycznymi w kraju i zagranicą. Wpieranie naukowych prac badawczych, stypendiów, działalności wydawniczej, w kraju i zagranicą, organizowanie działalności kulturalnej.
https://rejestr.io/krs/40332/fundacja-nauki-i-kultury-na-slasku

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Prezesem Fundacji jest pani prof. zw. Joanna Rostropowicz.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Joanna_Rostropowicz
Dokonania pani Profesor są świadectwem uczciwości i pasji naukowej.

Czasopismo to We Ślōnsku godne jest polecenia jako pierwszy, unikatowy, kolekcjonerski periodyk zawierający na 150 stronach teksty pisane w języku górnośląskim, ale nie tylko. Autorzy to m.in. znani Peter Bienia, Tomasz Kamusella, Herbert Matuschek, Nina Nowara-Matusik, Zbigniew Rokita, Joanna Rostropowicz.

Periodyk miał swą prapremierę 15 maja 2025 na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego spotkał się przychylnością prof. prof. Leszka Dronga, Marka Krischa, Niny Nowary-Matusik i Małgorzaty Płomińskiej oraz studentek i studentów wydziału. Spotkanie transmitowano na żywo (live). Za organizację należą się specjalne podziękowania pani prof. Ninie Nowara-Matusik, autorce jednego z przyczynków zamieszczonych w pierwszym wydaniu Magazinu.
Następnie We Ślōnsku bōł we Centralnyj Bibliotyce Oupoule, we Uniwersitecie Ślōnskim we Sosnowcu i Muzyjumie Mikołów.
Prezentację 29 maja 2025 w Muzeum w Mikołowie po ożywionej fachowej dyskusji uwieńczyła owacja na stojąco.
W obu ostatnich tu wymienionych spotkaniach prowadzonych przez redaktorów We Ślōnsku uczestniczyli autorzy zamieszczonych tam tekstów, a autorzy nieobecni go(u)dali o swoim pisaniu w zaprezentowanych filmikach.
11 czerwca 2025 Koło Gospodyń Wiejskich w Ligocie Łabędzkiej1) zaprosiło seniorki i seniorów na comiesięczne spotkanie w ramach programu Danie Wspólnych Chwil Fundacji Biedronka. Panie przygotowały znakomite przekąski i dobrą muzykę. Kolejne spotkanie już w lipcu. Zaproszenie przyjęła prof. Rostropowicz. Jednym z tematów rozmów był język śląski, bowiem Ligota Łabędzka leży przy granicy godki i goudki, a wśród mieszkanek są panie pochodzące z okolic Opola i Góry świętej Anny. Wszyscy we wsi jesteśmy spokrewnieni i spowinowaceni. Obecni z zainteresowaniem przejrzeli pierwszy numer periodyku We Ślōnsku blisko związany z Anabergiem/Annaberg i zgodzili się, że ludzie mogōm godać i goudać, jako tam poradzōm, a szkryflać to niych se szrajbujōm tak abo inakszij. Goście i gościnie KGW wziyni do dōm We Ślōnsku, bo znodli tam przaciōł i sōmsiadōw. Pedzieli, iże se poleku poczytajōm. Z rozmów wynikało, że nie lubią, kiedy ktoś im mówi, jak mają godać/goudać, bo tego mieli w szuli zadoś. Terozki chcom sie trefići połosprawiać o żiwobyciu i prawić wice, nasze wice…
Może mają rację, bo polskiego uczyli ich ludzie z nie-polską wymową i melodią, a terozki klugszajsrujōm takie, co ani rzōndzŏm, ani godajōm/goudajōm, ani szprechajōm, ani po ślōnsku, ani po Slawoschlesich*.
Problem oczywiście złożony. Rozmawialiśmy i będziemy nie tylko o tym rozmawiać na kolejnych spotkaniach.

Bo przecież już w Muzeum w Mikołowie (29.05.2025) i w Strzelcach Opolskich (13.06.2025) napomykano o kodyfikacji**, o językoznawstwie deskryptywnym*** i preskryptywnym****, pojawiło się pojęcie paradygmatu***** i makrojęzyka****** oraz historia języka włoskiego*******.
W Miejskiej i Gminnej Bibliotece w Strzelcach Opolskich głośno o podobieństwach śląskiego i aramejskiego.******** rozmawiali/ły uczestnicy/uczestniczki oraz autorki/autorzy przyczynków zamieszczonych w We Ślōnsku i redaktorzy tegoż czasopisma.
Wymieniono języki bez kodyfikacji, bez literatury, bez ortografii*********.
W Strzelcach Opolskich uczestnicy/uczestniczki oraz autorki/autorzy goudali/godali m.in. o koniach rasy śląskiej, o Ślązakach w diasporach, o gwarach dolnośląskich języka śląskiego, o doświadczeniach w uczeniu się/nauczaniu śląskiego od podstaw w VHS Heidelberg, o językoznawstwie kognitywnym i słuchali ludowej poezji po śląsku.
O spotkaniach pisała prasa strzelecka i mikołowska.

Wniosek generalny:
Język się zmienia, bo żyje. Język ma różne formy, bo jest bogaty.

Fundacja i redakcja zaprasza na spotkania w Gliwicach, Katowicach, Raciborzu, Radzionkowie i Rudzie Śląskiej.
==================================================================

Objaśnienia:

*Slawoschlesisch – pojęcie wprowadzone przez Herberta Matuschka. (…) żyjący w Niemczech slawista Herbert Matuschek, pochodzący ze Śląska Opolskiego językoznawca. Po uzyskaniu stopnia doktora w zakresie slawistyki, pracował w latach 1977‒1979 jako asystent w Seminarium Slawistycznym na Uniwersytecie w Hamburgu. W latach 1979‒1980 był pracownikiem naukowym Mainzer Modell, przy jego współudziale przekształconego następnie w szeroko znane Mainzer Polonicum, następnie jako wykładowca na Instytucie Slawistyki przy Uniwersytecie Jana Gutenberga w Moguncji, gdzie pracował do emerytury. Seine Lehrtätigkeit galt der Polonistik, seine Forschungsinteressen hingegen vor allem den Sprachverhältnissen in Oberschlesien und der historischen Landeskunde dieser Region.
W jego bogatym dorobku naukowym znajduje się m. in. niedawno opublikowane (w roku 2021) dwuczłonowe studium, wyjątkowo ważne dla badań śląsko znawczych, w którym prezentuje wyniki swoich przełomowych badań w zakresie wspomnianej problematyki: pierwsza część studium poświęcona jest górnośląskiemu pejzażowi językowemu za czasów młodego Eichendorffa, a druga pt. Das Slawoschlesische. Von den Eigenheiten einer kleinen Slawine (Śląszczyzna. O właściwościach małego języka słowiańskiego) Selbstverlag, Mainz 2021, językowi górnośląskiemu, któremu autor przydał następującą nazwę: Slawoschlesisch, czyli język słowiańskośląski. https://wachtyrz.eu/prof-joanna-rostropowicz-joseph-von-eichendorff-i-jezyk-gornoslaski/

**Kodyfikacja standaryzacja – Ujednolicenie języka w kontekście języka polskiego odnosi się do procesów zmierzających do standaryzacji i ujednolicenia form językowych, zarówno w piśmie, jak i w mowie. Dotyczy to m.in. zasad ortografii, gramatyki, słownictwa oraz wymowy. W kontekście polszczyzny, ujednolicenie jest procesem ciągłym, wynikającym z ewolucji języka, wpływów zewnętrznych oraz dążeń do zachowania spójności komunikacyjnej.
Główne aspekty ujednolicenia języka polskiego:
Rada Języka Polskiego wprowadza nowe zasady ortograficzne, mające na celu ułatwienie pisowni i ujednolicenie pisowni nazw mieszkańców miast i wsi.
Ujednolicenie dotyczy również poprawności gramatycznej i doboru odpowiedniego słownictwa, co jest szczególnie ważne w kontekście edukacji i komunikacji oficjalnej.
Choć wymowa jest bardziej zróżnicowana regionalnie, to w przypadku języka oficjalnego dąży się do ujednolicenia wymowy niektórych głosek i zasad akcentuacji.
Język polski, jak każdy żywy język, podlega naturalnym zmianom, co wymaga dostosowywania norm i zasad.
Od 1 stycznia 2026 roku wchodzą w życie nowe zasady ortograficzne, w tym zmiana pisowni nazw mieszkańców miast i wsi, które będą pisane wielką literą.
W 2024 roku nastąpiło ujednolicenie wymiaru godzin nauczania języka mniejszości narodowej, realizowanego w formie dodatkowej nauki tego języka.
Ujednolicenie języka jest procesem, który ma na celu standaryzację i ujednolicenie form językowych, co jest istotne dla zachowania spójności komunikacyjnej i ułatwienia nauki oraz posługiwania się językiem polskim w różnych kontekstach.

Kodyfikacja języka śląskiego jest procesem w toku, który ma na celu ujednolicenie i standaryzację języka śląskiego, w tym jego pisowni i gramatyki.
Kluczowe aspekty kodyfikacji języka śląskiego:
• Ujednolicenie pisowni
• Opracowanie gramatyki
• Tworzenie słowników
• Popularyzacja
Ważne jest rozróżnienie między kodyfikacją ścisłą, obejmującą ujednolicenie zasad pisowni i gramatyki, a bardziej otwartymi podejściami, które dopuszczają pewną elastyczność i regionalne różnice.
Kodyfikacja języka śląskiego jest procesem, który wymaga szerokiej debaty i współpracy między językoznawcami, pisarzami, działaczami regionalnymi i użytkownikami języka.
Uznanie i standaryzacja języka śląskiego może przyczynić się do zwiększenia jego prestiżu i akceptacji społecznej.

Język śląski został uwzględniony w normie ISO 639-3, gdzie Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna – ISO przydzieliła mu kod: „SZL”.
Wielu traktuje określenie “gwara śląska” jako mocno obraźliweAle fakt jest taki, że język śląski, znanym również jako “godka”, właśnie stał się językiem regionalnym ustawą uchwaloną przez sejm.
***językoznawstwo deskryptywne to nauka, która zajmuje się opisem języka – nie mówi, co jest poprawne, a co nie. Deskryptywizm (od łac. describere „opisywać”) – dążność do opisowego ujmowania zachowań językowych. Deskryptywizm zakłada obiektywny i systematyczny opis języka, odzwierciedlający empiryczne fakty praktyki językowej. Naukowe opisy języków niemal zawsze są oparte na podejściu deskryptywnym. Współcześni językoznawcy odrzucają preskryptywizm w swojej praktyce naukowej, skupiając się na obiektywnym opisie języków, pozbawionym ocen normatywnych. Nie formułują oni toteż opinii na temat mowy rodzimych użytkowników języka i odżegnują się od autorytatywnych przepisów językowych, usiłując przedstawić faktyczny sposób użycia języka. Rozpatruje się przy tym zjawisko wariacji językowej, czego owocem jest neutralne ujmowanie odrębności socjalnych i regionalnych oraz historycznej zmienności języka, bez wydawania opinii na temat poprawności językowej.
****językoznawstwo preskryptywne – to polityka.
Pojęcia preskrypcji i preskryptywizmu odnoszą się do szerokiego zbioru praktyk i zjawisk normatywnych, które są obecne w społecznościach językowych. Często, choć nie zawsze, chodzi o zabiegi związane z instytucjonalną regulacją i standaryzacją języka. Preskryptywizm jest uwarunkowany powstawaniem państw narodowych i kształtowaniem się języków standardowych, postrzeganych jako symbole jedności narodowej. Stanowi również wynik starań o regularyzację języka w obliczu postępu technicznego i rozwoju piśmienności]. Istnienie języków standardowych oraz ich obecność w komunikacji ponadregionalnej i międzynarodowej to powszechnie akceptowane zjawisko w krajach Europy.

*****Paradygmat (gr. παράδειγμα parádeigma „przykład, wzór”)[1][2] – zbiór pojęć i teorii tworzących podstawy danej nauki; znaczenie to wprowadził filozof Thomas Kuhn w książce Struktura rewolucji naukowych (ang. The Structure of Scientific Revolutions) z 1962 roku[3].
Kuhn dowodzi, że nauka nie jest jednostajnym, kumulatywnym pozyskiwaniem wiedzy. Zamiast tego nauka jest serią spokojnych okresów przerywanych przez gwałtowne intelektualne rewolucje, po których jeden koncepcyjny światopogląd jest zamieniany przez inny. Kuhn spopularyzował w tym kontekście termin paradygmat, opisywany przez niego jako w istocie zbiór poglądów podzielanych przez naukowców, zestaw porozumień o pojmowaniu zagadnień.
Kuhn utrzymywał także, że – wbrew obiegowym opiniom – typowi naukowcy nie są obiektywnymi i niezależnymi myślicielami, a są konserwatystami, którzy godzą się z tym, czego ich nauczono i stosują tę naukę (wiedzę) do rozwiązywania problemów zgodnie z dyktatem wyuczonej przez nich teorii. Większość z nich w istocie jedynie składa układanki, celując w odkrywaniu tego, co i tak już jest im znane – „Człowiek, który usiłuje rozwiązać problem zdefiniowany przez istniejącą wiedzę i technikę nie ma szerszych horyzontów. Wie on co chce osiągnąć, i w zgodzie z tym projektuje swoje narzędzia i kieruje swoimi myślami”.
W naukach społecznych, gdzie mogą jednocześnie występować różne paradygmaty, dochodzi do wojen paradygmatycznych, czyli zwalczania się nawzajem uczonych z różnych obozów i odmawiania innym charakteru naukowości.

****** makrojęzyk – Makrojęzyk (ang. macrolanguage) –
Makrojęzyki są rejestrowane i katalogowane przez instytucję SIL International. Według oficjalnej definicji SIL International chodzi o grupy blisko spokrewnionych języków, które w pewnych kontekstach nie są uważane za odrębne od siebie. Kluczowe są zatem dwie cechy: istnienie ścisłego związku genealogicznego między rozpatrywanymi językami oraz istnienie pewnej domeny, gdzie języki te uchodzą za jeden język.
SIL Global (dawniej SIL International) – chrześcijańska naukowa organizacja non-profit, której głównym celem jest studiowanie i dokumentowanie mniej znanych języków w celu poszerzania wiedzy lingwistycznej, promocji piśmiennictwa i pomocy w rozwijaniu rzadkich języków. Makrojęzyki są rejestrowane i katalogowane przez instytucję SIL International. Pojęcie zostało wprowadzone w wyd. 16 Ethnologue: Languages of the World z 2009 r. Makrojęzyk – jednostka klasyfikacyjna wywodząca się z międzynarodowego standardu ISO 639. Używa się jej w odniesieniu do grup odmian językowych, nie zawsze wzajemnie zrozumiałych, ale które z pewnych względów (np. pozajęzykowych – kulturowych, politycznych, etnicznych, religijnych itd.) traktowane są jako warianty tego samego języka. Niektóre makrojęzyki obejmują kilkadziesiąt takich wariantów (np. arabski 30, keczua 44, zapotecki aż 58).
Mikrojęzyki (literackie) – etnolekty literackie o zmniejszonych zdolnościach poliwalencyjnych, używane przez grupy słabo lub niewyraźnie uformowane pod względem etnonacjonalnym, pełniące funkcję regionalnych języków literackich. Cechują się pewnym stopniem standaryzacji, przy czym współistnieją z lepiej znanymi językami standardowymi (o zasięgu ogólnonarodowym). Mają nieznaną lub mało znaną literaturę piękną.
Mikrojęzyki kształtują się w społecznościach, które nie mają autonomii politycznej, choć rozwinęły pewną formę własnego piśmiennictwa.
Do mikrojęzyków zalicza się m.in. następujące słowiańskie odmiany językowe: czakawski, kajkawski, prekmursko-słoweński, wschodniosłowacki, laski, kaszubski, rusiński, karpacko-rusiński[2][3].
W grupie języków słowiańskich oprócz języków indywidualnych wyróżnia się także tzw. mikrojęzyki, tj. etnolekty odmienne od języka ogólnego dominującego na danym obszarze, ale charakteryzujące się pewną tradycją piśmienniczą i pewnym stopniem normalizacji.
Istnieje tendencja do wyodrębniania się kolejnych języków słowiańskich:
• morawskiego – z języka czeskiego
• śląskiego – z języka polskiego
• laskiego – z języka czeskiego
• gwar podlaskich (ukraińskie) – z przejściowych dialektów białorusko-ukraińskich.

******* Język włoski (wł. lingua italiana, italiano /itaˈljano/) – język romański objęty statusem urzędowego we Włoszech, San Marino, Watykanie (obok łaciny), Szwajcarii (obok francuskiego, niemieckiego i romansz) oraz na Istrii, należącej do Chorwacji i Słowenii. Włoski jest silnie zróżnicowany dialektalnie, jego współczesna forma standardowa oparta jest na dialekcie toskańskim, znormalizowany po roku 1861 we Florencji wzorując się na języku (Boskiej Komedii) Dantego Alighieri. Językiem tym (toskańskim) mówiło w roku 1875 do 2% mieszkańców Włoch.
Język angielski, angielszczyzna (ang. English language /’ɪŋglɪʃ ‘læŋgwɪʤ/, English) –Pełni funkcję języka oficjalnego bądź półoficjalnego w ponad 60 państwach. Angielszczyzna wykazuje silne zróżnicowanie na podłożu geograficznym i socjalnym. Język angielski jest obecnie źródłem zapożyczeń prawie na całym świecie, ale wcześniej to angielszczyzna ewoluowała pod wpływem innych języków.

******** aramejski – „Językiem mieszkańców Galilei był galilejski dialekt języka aramejskiego. Język aramejski stał się panującym w całej Palestynie od czasów perskich, czyli począwszy od VI w. przed Chrystusem. […] Język aramejski był więc językiem macierzystym Jezusa”
Kiedy Piotr zaparł się Jezusa rozpoznano go po mowie galilejskiej, bo Jerozolima leżała w Judei, a tam mówiono inaczej niż w Galilei.
54 Schwycili Go więc, poprowadzili i zawiedli do domu najwyższego kapłana. A Piotr szedł z daleka. 55 Gdy rozniecili ogień na środku dziedzińca i zasiedli wkoło, Piotr usiadł także między nimi. 56 A jakaś służąca, zobaczywszy go siedzącego przy ogniu, przyjrzała mu się uważnie i rzekła: «I ten był razem z Nim». 57 Lecz on zaprzeczył temu, mówiąc: «Nie znam Go, kobieto». 58 Po chwili zobaczył go ktoś inny i rzekł: «I ty jesteś jednym z nich». Piotr odrzekł: «Człowieku, nie jestem». 59 Po upływie prawie godziny jeszcze ktoś inny począł zawzięcie twierdzić: «Na pewno i ten był razem z Nim; jest przecież Galilejczykiem». Jerozolima leżała w Judei. Piotr mówił aramejskim z Galilei. Poznali go po wymowie.
Mówi się o aramejskim palestyńskim, samarytańskim, syro-palestyńskim czy chrześcijańskim, a także o aramejskim talmudycznym czy mandaickim w Mezopotamii.
Język aramejski odgrywał istotną rolę w Biblii, będąc językiem powszechnym, którym posługiwał się Jezus Chrystus i jego uczniowie. Fragmenty Starego Testamentu, jak również niektóre wypowiedzi Jezusa, zostały zapisane właśnie w tym języku.
Obecnie tłumaczy się Ewangelię z greki na aramejski, aby była bliższa czasom Jezusa.

********* języki bez kodyfikacji, bez literatury, bez ortografii
Język bez literatury pisanej:
Gondi: Język drawidyjski, używany przez plemię Gondów, nie posiada pisanej literatury, ale ma bogatą ustną tradycję literacką. Według danych z 2011 r. wszystkimi odmianami gondi posługuje się 2,9 mln ludzi. stanowi tzw. makrojęzyk, w ramach którego wyróżniono trzy języki gondi. W 1997 r. odnotowano, że gondi północny ma blisko 2 mln użytkowników. W 2015 r. odmiany adilabad i aheri liczyły kolejno 300 tys. i 150 tys. mówiących. Nie posiada pisanej literatury, lecz ustna tradycja literacka (opowieści, pieśni weselne) jest bardzo bogata.
Języki bez własnego pisma to takie, które nie mają ustalonego, powszechnie używanego systemu pisma, który służy do zapisywania języka. Mogą używać pisma innego języka, pisma nieoficjalnego, albo po prostu być językiem, który jest przekazywany tylko ustnie.
Niektóre języki mogą mieć nieoficjalne systemy pisma używane przez niektóre grupy, ale nie są one powszechnie używane przez społeczność językową. Niektóre języki są przekazywane tylko ustnie i nie mają ustalonego systemu pisma.
1) Na 725 lecie Ligoty Łabędzkiej została napisana książka o miejscowości i jej mieszkankach oraz mieszkańcach.
W Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej znajduje się wirtualna wystawa: Czornŏ Droga,\
https://muzeum.haus.pl/wystawa/wirtualna-wystawa-czorno-droga/
Przy wjeździe do Ligoty Łabędzkiej na ścianie dawnej szkoły widnieje plan trasy rowerowej z zaznaczonymi miejscami wartymi obejrzenia oraz tablica z zabytkami prezentowana podczas dorocznych przeglądów sołectw gminy Rudziniec.
W Ligocie Łabędzkiej Klub Twórców Górnośląskich KARASOL we współpracy z Kołem Gospodyń Wiejskich i Radą Sołecką oraz Radą Parafialną sadzi drzewa Wielkich ze Śląska.John Baildon, Valeska Biela z d. Witt, Horst Bienek, ksiądz Albert Ciupke, Maria Cunitz, Joseph von Eichendorff, Dariusz Dyrda, Carl Godulla, Grzegorz Gerwazy Gorczycki, Gerhart Hauptmann, Wilhelm Hegenscheidt, św. Jadwiga, św. Jacek, Eugeniusz Kosmała, Heinrich i Paula Krakowskÿ, biskup Gerard, Kusz, Paweł Musioł, Urszula Nierada-Kwiatkowska, Edmund Osmańczyk, Friedrich Wilhelm von Reden, Julius Roger, Friedrich Schikora, rodzina Skrzek Michał Smolorz, Arnold Ulitz, Vitello, biskup Jan Wieczorek, Eva von Tiele Winckler, gen. Jerzy Ziętek
oraz żyjący
prof. Charles (Karl-Heinz) Borowsky, Pejter Długosz, Agnieszka Holland, Janosch,, Mirosław Neinert, Olga Tokarczuk, Ginter Pierończyk, prof. Joanna Rostropowicz, Grzegorz Stachak, Henryk Waniek.
Niebawem Adam P. Kubik posadzi drzewo Reinholda Olescha.2)
2) Reinhold Olesch (ur. 24 września 1910 w Załężu k. Katowic, zm. 23 czerwca 1990
w Brühl[1] k. Kolonii) − niemiecki językoznawca, profesor slawistyki, doctor honoris causa multiplex, członek PAN i innych międzynarodowych akademii, honorowy członek Międzynarodowego Komitetu Slawistów.