Aleksander Lubina: Nauczanie/uczenie się historii na lekcjach katechezy kk

Aleksander Lubina

Edukacja regionalna/środowiskowa – historia
Nauczanie/uczenie się historii na lekcjach katechezy kk
Cykl: Współczesna edukacja na Górnym Śląsku

Pojęcia kluczowe:
– podstawa programowa katechezy kk
– podstawa programowa MEN
– nauczanie zorientowane na ucznia/uczennicę
– nauczanie/uczenie się projektami
– kompetencje kluczowe
– skorelowane nauczania i uczenie się przedmiotu ogólnokształcącego i języka
– uczenie się poprzez nauczania

Tytuł jest odrobinę zwodniczy, bo mowa będzie o tematach historycznych zalecanych podczas katechezy zwanej lekcjami religii.
To tak zwana korelacja międzyprzedmiotowa1) i tak zapisana w Uchwale Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski z dnia 19 września 2018 roku w sprawie obowiązywania „Podstawy programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” i programów nauczania religii oraz oceny podręczników z dnia 19 września 2018 roku wraz ze zmianami wprowadzonymi w dniu 5 grudnia 2018 roku – tekst jednolity (dokument liczy przeszło 100 stron)
§ 1
„Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” z dnia 9 czerwca 2018 roku obowiązuje w tych placówkach, w których stosuje się programy i podręczniki zatwierdzone na jej podstawie, z zastrzeżeniem ust. 3.
W sytuacji korzystania z dotychczasowych programów i podręczników, stosuje się „Podstawę programową katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” z dnia 8 marca 2010 roku.
Programy nauczania i podręczniki zgodne z „Podstawą programową katechezy Kościoła katolickiego w Polsce”, o której mowa w ust. 1, mogą najwcześniej obowiązywać:
od dnia 1 września 2020 roku w grupach przedszkolnych oraz klasach I i V szkoły podstawowej;
od dnia 1 września 2021 roku w klasach II i VI szkoły podstawowej;
od dnia 1 września 2022 roku w klasach: III i VII szkoły podstawowej;
od dnia 1 września 2023 roku w klasach: IV i VIII szkoły podstawowej.
Programy nauczania i podręczniki zatwierdzone w oparciu o „Podstawę programową katechezy Kościoła katolickiego w Polsce”, o której mowa w ust. 1, obowiązują obligatoryjnie:
od dnia 1 września 2020 roku dla klas I szkół ponadpodstawowych (liceum, technikum, szkoły branżowej I stopnia);
od dnia 1 września 2021 roku dla klas II szkół ponadpodstawowych (liceum, technikum, szkoły branżowej I stopnia);
od dnia 1 września 2022 roku dla klas III szkół ponadpodstawowych (liceum, technikum, szkoły branżowej I stopnia);
od dnia 1 września 2023 roku dla klas IV szkół ponadpodstawowych (liceum, technikum), klasy V technikum oraz szkoły branżowej II stopnia.
§ 2
„Program nauczania religii” z dnia 19 września 2018 roku obowiązuje od dnia 1 września 2020 roku, pod warunkiem stosowania podręczników zatwierdzonych w oparciu o ten program, z zastrzeżeniem § 1 ust. 3-4.
Przepisy ust. 1 stosuje się też do pozostałych programów nauczania religii, zgodnych z „Podstawą programową katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” z dnia 9 czerwca 2018 roku.
Programy nauczania i podręczniki zgodne z „Podstawą programową katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” z dnia 8 marca 2010 roku mogą znajdować się w użytku szkolnym do dnia 31 sierpnia 2024 roku.

Dalszŏ tajla artykułu niżyj

Podręczniki dopuszczone do użytku ogólnopolskiego są zatwierdzane w trybie opisanym w uchwale Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski z dnia 20 września 2001 roku Regulamin zatwierdzania programów nauczania i podręczników w szkolnym nauczaniu religii dzieci i młodzieży, zgodnie z kwestionariuszem, stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszej uchwały.
https://wk.archidiecezjakatowicka.pl/wydzial/aktualnosci/39-podstawa-programowa-katechezy-kosciola-katolickiego-w-polsce

Jak czytamy, w szkołach obowiązuje podstawa programowa katechezy KK, a przedmiot nazywa się religia!
https://edycja.pl/ksiazki/katecheza-2998/podstawa-programowa-katechezy-kosciola-katolickiego-w-polsce-1320011851.html
https://katecheza.archiczest.pl/wp-content/uploads/2016/07/Podstawa-programowa-katechezy-Ko%C5%9Bcio%C5%82a-katolickiego-w-Polsce.pdf

Można ją zakupić tu:
https://edycja.pl/ksiazki/katecheza-2998/program-nauczania-religii-rzymskokatolickiej-w-przedszkolach-i-szkolach-1320011852.html

Czyli kościelne nauczanie w szkole według programu Episkopatu kościoła Katolickiego zakłada realizację podstawy programowej zatwierdzonej przez Ministra Edukacji Narodowej w Podstawę programową określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356) w załącznikach dla:
• wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego;
• szkoły podstawowej,
• szkoły podstawowej dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
• branżowej szkoły I stopnia,
• szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy,
• szkoły policealnej.
Podstawę programową dla szkół średnich określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej (Dz.U. z 2018 r. poz. 467) w załącznikach dla:
• czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum,
• branżowej szkoły II stopnia dla uczniów będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum,
• branżowej szkoły II stopnia dla uczniów będących absolwentami ośmioletniej szkoły podstawowej.
Podstawę programową dla wszystkich rodzajów szkół ogłasza minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.

W uchwale Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski z dnia 19 września 2018 roku w sprawie obowiązywania „Podstawy programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” i programów nauczania religii oraz oceny podręczników z dnia 19 września 2018 roku wraz ze zmianami wprowadzonymi w dniu 5 grudnia 2018 roku znajdujemy między innymi tematy skorelowane z nauczaniem historii (wybór):

1. Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym. Uczeń wyjaśnia, w czym wyraża się odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka; podaje przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania; wyjaśnia znaczenie rodziny w życiu oraz wskazuje przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny; wyraża opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych; tłumaczy, odwołując się do przykładów, na czym polega postępowanie sprawiedliwe; wyjaśnia, w czym przejawia się uprzejmość i tolerancja; podaje przykłady konfliktów między ludźmi i proponuje sposoby ich rozwiązywania.
2. „Mała Ojczyzna”. Uczeń opisuje swoją „małą Ojczyznę”, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową i problemy społeczno-gospodarcze; zbiera informacje o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości „małej Ojczyzny”; wskazuje na planie miejscowości, siedzibę władz lokalnych i na przykładach omawia zakres działań oraz sposoby powoływania władz.
4. Państwo. Uczeń wyjaśnia, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego, używając pojęć: wolne wybory, wolność słowa, wolne media, konstytucja; podaje przykłady praw i obowiązków obywateli.
8. Historia jako dzieje. Uczeń odróżnia historię rozumianą jako dzieje, przeszłość od historii rozumianej jako opis dziejów przeszłości; podaje przykłady różnych źródeł historycznych i wyjaśnia, dlaczego należy je chronić.
11. Mnisi. Uczeń opisuje klasztor średniowieczny i tryb życia mnichów, używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo; charakteryzuje postać św. Franciszka z Asyżu.
18. Formy walki o niepodległość. Uczeń umiejscawia w czasie powstanie listopadowe i powstanie styczniowe; wymienia cele walki powstańców oraz przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranych powstaniach; omawia walkę o język polski w nauczaniu;
22. Solidarność i powstanie III Rzeczypospolitej. Uczeń: opisuje powstanie i działania Solidarności;
wyjaśnia, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce.
Za (m.in. : http://www.oke.krakow.pl/inf/filedata/files/historia_spol_SP.pdf)

Pomijając fakt, że „Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” jest kolejnym „dokumentem oświatowym” zredagowanym według zasady: My tu sobie coś napiszemy, katechetki i katecheci (nauczycielki i nauczyciele) będą udawać, że tego nauczają, a uczniowie i uczennice będą udawać, że się tego uczyć to i w takich warunkach nauczanie/uczenie języka górnośląskiego oraz edukację środowiskową można/należy prowadzić na podstawie tych dokumentów episkopatu i MEN – boć to przecież prawo.

W tym celu dobrze jest napisać innowację pedagogiczną lub program autorski (zatwierdzone przez radę pedagogiczną) w oparciu o, co należy wyraźnie podkreślić, podstawę programową katechezy kk oraz podstawę programową MEN według zasad i praktyk nauczania zorientowanego na ucznia/uczennicę, nauczanie/uczenie się projektami, kompetencje kluczowe i skorelowane nauczania i uczenie się przedmiotu ogólnokształcącego i języka
Metodą zalecaną jest projekt, techniką użyteczną jest recherche.

Tematami mogłyby być:
1) święty Jacek i święta Jadwiga śląska – światło ze Śląska – Fides et Ratio
2) Pismo święte a wybrane okresy i postaci w historii Polski oraz Śląska.
3) Mnisi. Uczeń/uczennica opisuje klasztor średniowieczny i tryb życia mnichów, używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo; charakteryzuje postać św. Franciszka z Asyżu oraz zakony cystersów i dominikanów.
4) Stanowisko papieża i/lub rola duchowieństwa wobec powstania listopadowego i powstania styczniowego;
5) Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym. Uczeń wyjaśnia, w czym wyraża się odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka; podaje przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania; wyjaśnia znaczenie rodziny w życiu oraz wskazuje przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny; wyraża opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych; tłumaczy, odwołując się do przykładów, na czym polega postępowanie sprawiedliwe; wyjaśnia, w czym przejawia się uprzejmość i tolerancja; podaje przykłady konfliktów między ludźmi i proponuje sposoby ich rozwiązywania u Wojciecha Korfantego i księdza prałata Karola Ulitzki.
6) Kościół przez wieki w mojej miejscowości.

Zapraszam do owocnych dyskusji.

Adresatami cyklu są także wójtowie, starostowie, burmistrzowie oraz prezydenci miast jako organy prowadzące placówki oświatowe i zatrudniający dyrektorów i nauczycielki oraz nauczycieli oraz dyrektorzy szkół i nauczycielki/nauczyciele wszystkich typów placówek oświatowych, doradcy i konsultanci w ośrodkach doskonalenia nauczycieli, a także urzędniczki i urzędnicy kuratoriów oświaty nadzorujący realizację podstawy programowej.
Adresatkami i adresatami są też samorządowcy i politycy głoszący w swych programach przedwyborczych konieczność nauczania regionalnego i uznania języka śląskiego oraz śląskiej mniejszości narodowej.

Publikacje z cyklu Współczesna edukacja na Górnym Śląsku znajdują się na:
wachtyrzu.eu https://wachtyrz.eu/
oraz na stronie fb Środowisko i język Górnego Śląska
https://www.facebook.com/profile.php?id=61550746354882

Korelacja międzyprzedmiotowa:
Korelacja w nauczaniu to jedna z tych zasad, która czeka na swój renesans. Poszukiwanie jej wynika z uznania integracji międzyprzedmiotowej za potrzebę ostatniej chwili. W praktyce szkolnej polega głównie na podejmowaniu w tym samym mniej więcej czasie problemów podobnych w ramach różnych przedmiotów nauczania.

ilustracje: św. Jacek i ślub św. Hedwigi (Jadwigi śląskiej)